«Χλαμύδα και Αριστοφάνης δεν κολλάνε»

Με την παράσταση«Θεσμοφοριάζουσες» από την ΕΘΑΛ ξεκίνησε το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος 2016, του οποίου και φέτος όλες οι παραστάσεις εντάσσονται στο επίσημο πρόγραμμα των εκδηλώσεων του Οργανισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – ΠΑΦΟΣ 2017».
Ο σκηνοθέτης της παράστασης Μηνάς Τίγκιλης μίλησε για τη δική του προσέγγιση προς τον Αριστοφάνη και το συγκεκριμένο έργο. Θεωρεί πως κάθε παράσταση είναι ριψοκίνδυνη κατάσταση και πιστεύει ότι αυτό που θα παρουσιάσουν όχι μόνο θα ευχαριστήσει τους θεατές, αλλά και ίσως τους κάνει να συνδυάσουν ό,τι δουν και ακούσουν με φαινόμενα του τωρινού τους βίου.

–Κύριε Τίγκιλη, γιατί θεωρείτε ριψοκίνδυνη την παράσταση; Ετοιμάζεστε να εκπλήξετε τους θεατές;
–Δεν θεωρώ ειδικά αυτή την παράσταση επικίνδυνη. Επισημαίνω, όμως, πως μετά από 17 χρόνια εμπλοκής μου στα θεατρικά δρώμενα της χώρας, είναι πολύ ριψοκίνδυνο να αγωνίζεσαι για τα αυτονόητα σε επαγγελματικό, καλλιτεχνικό πεδίο. Όσον αφορά στους θεατές, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ΕΘΑΛ έχει μία ιστορία πίσω της, από το 1988 με πισωγυρίσματα, κρίσεις, αλλά και επιτυχίες και ανατάσεις. Οι θεατές, λοιπόν, στο κέντρο. Πολλοί στον χώρο, δυστυχώς ξεκινάνε από τον εαυτό τους. Ο Αριστοφάνης, για όλους εμάς που «αναγιωθήκαμε» με τις παραστάσεις του Κουν και του Εθνικού είναι κάτι σαν θρησκεία. Γι’ αυτό και θέλουμε οι θεατές να περάσουν καλά και όπου γίνει κατορθωτό, να συνδυάσουν ό,τι δουν και ακούσουν με φαινόμενα του τωρινού τους βίου. Νομίζω, έχουμε καταφέρει οι συντελεστές εκτός και εντός της ορχήστρας, να κάνουμε μία παράσταση λαϊκή, όχι επιδερμική, με άποψη.

–Η μεταφορά που ετοιμάζετε θα είναι υπέρβαση; Προσπαθείτε να φέρετε τον μέσο Αθηναίο του 411 π.Χ. στον μέσο πολίτη του σήμερα;
–Χλαμύδα και Αριστοφάνης δεν κολλάνε. Γι’ αυτό και ανέβηκε Αριστοφάνης ροκ, Αριστοφάνης επιθεώρηση, Αριστοφάνης σε γερμανικό καμπαρέ. Θα προσέθετα πως τα τελευταία χρόνια βλέπουμε κυρίως συναντήσεις, μη γόνιμες, πρωταγωνιστών, σταρ από άλλα πεδία στην ορχήστρα (και του Κουρίου). Στην παράσταση της ΕΘΑΛ, με αφετηρία την ολοζώντανη μετάφραση του Κολώτα, ταξιδέψαμε στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Γενεθλής, ο Ζαχαρίου και ο Λάμπρος για να ζωντανέψουμε μνήμες και εικόνες από ταινίες του κινηματογράφου (όχι του ελληνικού, το διευκρινίζω). Βυθιστήκαμε σε ένα κλίμα, μία ατμόσφαιρα, πιο «δυτική», με όρους θεατρολογικούς δεν επιχειρήσαμε να επαναλάβουμε, έστω με συνέπεια, τον μεγάλο Κάρολο Κουν, αλλά αναζητήσαμε τις υποθήκες του Σολομού στις παραστάσεις του στο Εθνικό Θέατρο, αλλά και του Ευαγγελάτου σε κάποιες περιπτώσεις.

–Η κωμωδία αυτή του Αριστοφάνη πραγματεύεται τη δυναμική της γυναίκας, αλλά και ζητήματα φύλου που ακόμα μας απασχολούν, έτσι δεν είναι;
–Κάποιος ίσως έλεγε πως στις μέρες μας λύθηκαν όλα. Ευτυχώς υπάρχουν και οι ψυχολόγοι. Νομίζω πως είναι επιδερμική αυτή η προσέγγιση. Ναι, εντάξει υπάρχουν τρία φύλα ε, και; Δεν υπάρχει σήμερα η μοναξιά, η κατάθλιψη, η ζήλια;

–Θα ήθελα δύο λόγια για τη μετάφραση του Κωστή Κολώτα, κομίζει κάτι το νέο;
–Υπάρχουν κι άλλες μεταφράσεις της κωμωδίας, όπως ξέρετε, οι μεταφράσεις του Μάτεσι και του Γεωργουσόπουλου. Ο Κολώτας είναι πιο πιστός στο πρωτότυπο! Δεν ξέρω αν θα την ξαναδούλευε τώρα κι αν θα έκανε αναφορές στις διαπραγματεύσεις, στον αρχιεπίσκοπο, στις πυρκαγιές, στα σκάνδαλα. Κάποιες αναφορές του Αριστοφάνη έχουν πολύ ειδική σημασία, άγνωστη στο σημερινό κοινό. 

Οι «Θεσμοφοριάζουσες» στο σήμερα

–Από τον ναό της Δήμητρας Θεσμοφόρου σε μία παραλία, πόσο κοντά μπορούμε να θεωρήσουμε τους δύο χώρους;
–Δεν νομίζω, θα παρέπεμπα, αν δεν κάναμε συνέντευξη σε «θεωρητικά» κείμενα, ότι αφορούν τον σύγχρονο θεατή, πολύ δε περισσότερο τον νέο θεατή, οι όποιες αναφορές στη γιορτή των Θεσμοφορίων, στον Αλκιβιάδη, στους Πέρσες και στους όποιους Αθηναίους στρατηγούς πολιορκούσαν τότε τη Σάμο και συνωμοτούσαν για να ανατρέψουν τους δημοκρατικούς. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα την εποχή που πρωτοπαίχτηκαν οι «Θεσμοφοριάζουσες», ομοίαζε με αυτή της Ελλάδας, παραμονές του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Ο χώρος, επί της ουσίας, είναι μία συνάθροιση γυναικών και οι κουβέντες τους, μία συνωμοσία σε ένα party, hen’snight, μακριά από αντρικά μάτια κι αφτιά και το θέμα μας η εμμονή,
η αριστοφανική, ενάντια στον Ευριπίδη, τον οποίο κοροϊδεύει, λοιδορεί, ειρωνεύεται και χρησιμοποιώντας γυναίκες!

–Στο πρόγραμμα λέτε ότι τα ενδύματα, οι ήχοι, ακόμα και το λίκνισμα των ηρωίδων και των ηρώων της κωμωδίας του Αριστοφάνη υπηρετούν τη μεταφορά που επιχειρείτε, μπορείτε να μας πείτε πώς;
–Τα κοστούμια και η μουσική, οι χορογραφίες απέχουν από τον «αναμενόμενο» διονυσιασμό. Μας μεταφέρουν πιο πολύ σε μιούζικ χολ, παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο χορός των γυναικών μεταμορφώνεται σε σχολείο θηλέων (παρθεναγωγείο), που εκδράμει στην παραλία. Εκεί υπάρχει μία ιδιάζουσα κατάσταση, σε μία από τις καμπίνες των λουομένων συχνάζει ο πολύ γνωστός ποιητής, ο Αγάθωνας με τον θαλαμηπόλο, μπάτλερ του, μασέρ, γραμματικό και εραστή του. Νωρίς-νωρίς καταφθάνει και ο Ευριπίδης με παρέα, τον λαϊκότερο, πιο ναΐφ συγγενή του, τον Μνησίλοχο, για να ζητήσει τη βοήθειά του. Ο Αγάθωνας αρνείται και τη λύση δίνει ο Μνησίλοχος, ο οποίος χωρίς επίγνωση του κινδύνου, αυτοπροτείνεται για να παρεισφρήσει, ντυμένος γυναικεία, στο πάρτι των γυναικών-μαθητριών, που συνοδεύονται από καθηγήτριες –κέρβερους, στην παραλία. Όταν σηκωθεί ο ήλιος, τα κορμιά θα λάμψουν!

 Πληροφορίες: Σκηνοθεσία Μηνά Τίγκιλη, μετάφραση Κωστή Κολώτα. Πρωταγωνιστούν: Κώστας Βήχας, Πα-ναγιώτης Λάρκου, Φίλιππος Σοφιανός, Ευτύχιος Πουλλαΐδης, Μαρίνος-Ρωμαίος Καλότυχος. Χο-ρός: Μέλανη Στέλιου, Πάολα Χατζηλαμπρή, Ήβη Νικολαΐδου, Θέμις Ππολού, Μικαέλλα Θεοδουλίδου, Έλενα Χειλέτη, Βαρβάρα Χριστοφή, Στέφανη Μαυροκορδάτου και Έλενα Γαβριήλ. Συμμετέχει η Δέσποινα Παναγή.

Πότε/πού: Δευτέρα, 11/7, στο Αμφιθέατρο Μακαρίου Γ΄, Λευκωσία. Εναρξη: 9:00 μ.μ.