ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Δύο ζωγράφοι και ένας κλεμμένος πίνακας

Οι Ανδρέας Αραούζος και Βαρνάβας Κυριαζής συν-σκηνοθετούν και παίζουν στο «bacon\freud» της Α. Ζαχαριάδου

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

H Alpha Square και η Λεβέντειος Πινακοθήκη παρουσιάζουν ένα νέο θεατρικό έργο, βασισμένο στην πραγματική σχέση δύο εικαστικών θρύλων, του Φράνσις Μπέικον και του Λούσιαν Φρόιντ. Οι δύο αυτοί σημαντικοί σύγχρονοι ζωγράφοι ανεβαίνουν στη σκηνή (σε κείμενο της Ανθής Ζαχαριάδου) για να συνομιλήσουν με αφορμή έναν κλεμμένο πίνακα που η απώλειά του δείχνει να σπάζει τον συνδετικό κρίκο της μεταξύ τους σχέσης ή να τον ενισχύει; Οι Ανδρέας Αραούζος και Βαρνάβας Κυριαζής που υποδύονται τον Λούσιαν Φρόιντ και τον Φράνσις Μπέικον αντίστοιχα μάς μιλάνε για το έργο «Freud-Beicon» το οποίο και συν-σκηνοθετούν. Άραγε τι ήταν η φιλία τους, γιατί ο ένας απομακρύνθηκε από τον άλλο, τι σημαίνει ένας κλεμμένος πίνακας και πώς η απώλειά του ενεργοποιεί τον δημιουργό του;

–Βαρνάβα, σύστησέ μας τον Φράνσις Μπέικον.
–Γεννήθηκε το 1909 και πέθανε το 1992. Μία ανεξιχνίαστη προκλητική προσωπικότητα με τάσεις μηδενιστικής προσέγγισης, σχεδόν για όλα όσα τον περιτριγυρίζουν, εκτός από τη ζωγραφική του. Εκεί βουτάει στους ωκεανούς της ψυχής του και χωρίς να έχει επαφή με την πραγματικότητα, ζωγραφίζει την άβυσσο του ενστίκτου του, του μυαλού του, του πόνου του, της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν τον ενδιαφέρει να πάρει απαντήσεις γιατί οι απαντήσεις του, όπως και ο ίδιος θα έλεγε, «έχουν ήδη γίνει εικόνες στον καμβά». Ανένταχτος και ανυπόταχτος σε καμιά τεχνοτροπία, τραγουδά τη δική του σύνθεση και την παραδίδει, ως απάντηση, στην ίδια την τέχνη.

–Ανδρέα, ποιος είναι ο Λούσιαν Φρόιντ;
–Είναι ακριβής. Η ασάφεια και το αόριστο τον μπερδεύουν. Του αρέσουν οι γυναίκες, χάνει πολλά στον τζόγο, αγαπάει τα ζώα και ειδικά τα άλογα. Τον εκφράζει ο ρεαλισμός, τον ενδιαφέρει η αλήθεια. Είναι εγγονός του Σίγκμουντ Φρόιντ – και τον αγαπούσε πολύ.

–Βαρνάβα, θα μπορούσαμε νομίζεις να χαρακτηρίσουμε σκοτεινή προσωπικότητα τον Φράνσις Μπέικον; Με τον Λούσιαν Φρόιντ τι κοινό έχουν;
–Ναι, ο Φράνσις Μπέικον είναι μια σκοτεινή προσωπικότητα, βγαλμένη απ’ την ίδια ουσία που είναι φτιαγμένοι οι «ξεχωριστοί». Ανήκει στην ομάδα των «ξεχωριστών» του εικοστού αιώνα που άρθρωσαν κυριολεκτικά «αναγεννησιακό» λόγο σε όλα τα επίπεδα της τέχνης, είτε αυτή ήταν ζωγραφική, ποίηση, πεζογραφία, φιλοσοφία. Με τον Λούσιαν Φρόιντ δεν έχουν κανένα κοινό. Ίσως μόνο το πινέλο.

–Ανδρέα, πώς βλέπει ο Φρόιντ τον Μπέικον; Ο ίδιος φαίνεται να μη του μοιάζει, τι τον συνδέει όμως με αυτόν;
–Ο Φράνσις υπήρξε μέντοράς του. Τον αγαπούσε. Ίσως η προσωπικότητα του Φράνσις «συμπλήρωνε κάποια κενά» στον ίδιο... Ο ίδιος δεν αποδίδει τη μεγάλη αλλαγή στο εικαστικό του ύφος στη φίλια του με τον Μπέικον. Δεν γνωρίζουμε γιατί τσακώθηκαν και δεν ξαναμίλησαν ποτέ... Εκείνο το μοναδικό πορτρέτο του Μπέικον που έφτιαξε ο Λούσιαν, είναι πράγματι «εκρηκτικό». Η μυστηριώδης εξαφάνισή του ταιριάζει στη μοναδικότητα του πορτρέτου.

–Βαρνάβα, σήμερα τι νομίζεις ότι θα ζωγράφιζε ο Μπέικον;
–Τις αποχρώσεις του ηλιοβασιλέματος που εκπέμπει ένα ορθάνοικτο στόμα, τους αγγέλους και τους προάγγελους της «σιωπής των αμνών», τις σταυρώσεις της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, τις Ερινύες της και τις Ευμενίδες της, τα θυσιαστήρια των μυστηρίων των αρχαίων πολιτισμών, τον σφαγμένο κορυδαλλό στην ποδιά της αιώνιας αναζήτησης, τον αποκεφαλισμό της αξιοπρέπειας είτε αυτή βρίσκεται στα σαλόνια είτε στην κίτρινη άμμο και τη σπάθα του τζιχαντιστή.

–Ανδρέα νομίζεις ότι η ζωγραφική του Μπέικον αρέσει στον Φρόιντ; Πώς την εκλαμβάνει;
–Τη θαυμάζει! Όσο κι αν διαφωνεί με τη μέθοδό του: την απουσία μελέτης, προσχεδίου, ακόμα και μοντέλου. Προσπαθεί να εξηγήσει το «μεγαλείο» της τέχνης του Φράνσις. Ο Φρόιντ χρειάζεται την επεξήγηση στα πράγματα, τη φανέρωση της αλήθειας.

–Βαρνάβα, σήμερα τέτοιες φιλίες όπως εκείνη του Μπέικον με τον Φρόιντ μπορούν να υπάρξουν;
–Φιλίες με την έννοια της συμβατικότητας, της επιφάνειας, των ευκαιριακών συγκυριών, ναι. Φιλίες με την έννοια του βάθους που αποκρύβεται πίσω από τη λέξη «φιλία», όχι. Η καλλιέργεια του ατομικισμού, της μισαλλοδοξίας, του εγωισμού, ήδη έχουν αποδώσει καρπούς μοναχικότητας, απόστασης και σώπασαν τα «φίλια» άσματα. Παντού σιωπή και βουβαμάρα. Με λόγια ή και χωρίς αυτά.

–Ανδρέα, εσύ τι ορίζεις ως φιλία;
–Είναι το γέλιο. Το οποίο δεν ντρέπεται να μετατραπεί σε δάκρυ. Σαν το καλό θέατρο. Και το κρασί.

–Νομίζετε ότι δύο τόσο ισχυροί χαρακτήρες που κατάφεραν να συνυπάρξουν για πάνω από 25 χρόνια τελικά αποστράφηκε ο ένας τον άλλο σχεδόν ολοκληρωτικά. Πόσο βαθειά ήταν η σχέση τους τελικά;
–Ανδρέας: Ίσως, ακριβώς, η ισχύς των προσωπικοτήτων αλλά και της φιλίας να προκάλεσε υπερβολική φόρτιση – ίσως το τέλος ήταν αναπόφευκτο. Τόσο ο χαμός της στενής φιλίας όσο και του επικείμενου πορτρέτου παραμένουν δύο μυστήρια. Αυτό επισφραγίζει, κατά κάποιο τρόπο, το μεγαλείο τους, θα έλεγα.
–Βαρνάβας: Η ίδια η κατάληξη της σχέσης τους σηματοδοτεί και το βάθος αυτής της φιλίας.

–Χάθηκε ο πίνακας, αλλά είχε πιο πριν χαθεί η σχέση των δύο ανδρών. Σήμερα υπάρχουν βαθιές σχέσεις;
–Βαρνάβας: Εξαρτάται με τι μονάδα μέτρησης, μετριέται το βάθος. Σε πόντους, μέτρα, χιλιόμετρα; Βαθιές σχέσεις έχουν τα σύννεφα, στον τρόπο που συνυπάρχουν, στον τρόπο που μπαίνει το ένα μέσα στο άλλο, στον τρόπο που κυλάνε και στροβιλίζονται μεταξύ τους. Γιατί; Γιατί είναι αέρας. Στον άνθρωπο το στέρεο σώμα του δεν του επιτρέπει να μπει μέσα στον άλλο, μόνο να στροβιλιστεί γύρω από τον άλλο και δυστυχώς ο αέρας του δεν φυσάει στους ουρανούς του άλλου. Μ’ αυτή την έννοια βαθιά στροβιλιζόμενες σχέσεις, ναι, υπάρχουν.
–Ανδρέας: Πιστεύω πως ναι, υπάρχουν. Και το βάθος, σαφώς, κρύβει κινδύνους! Αλλά και μαγεία...

Η τέχνη, το ωραίο και ο κόσμος

–Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος της τέχνης εν γένει σήμερα; Μπορεί να σώσει τον κόσμο;
–Ανδρέας: Μπορεί να σώσει ένα ανθρώπινο μυαλό, δίνοντας σκοπό, ψυχαγωγία, ηδονή και υπαρξιακή σκέψη. Σώζοντας έναν άνθρωπο, λοιπόν, κρατώντας τον όσο γίνεται «ολοκληρωμένο» στη ζωή (γιατί και τα ψίχουλα μπορεί να φωτίσουν έναν δρόμο για την ολοκλήρωση), ίσως, κατ’ επέκταση, μπορεί να σωθεί και ο κόσμος όλος.
–Βαρνάβας: Η τέχνη μόνο να ομορφύνει πρόσκαιρα τον κόσμο μπορεί. Να τον αλλάξει όχι. Η τέχνη θα μπορούσε ν’ αλλάξει τον κόσμο όταν ο ίδιος ο κόσμος θα αλλάξει. Και αυτό θα συμβεί όταν το πινέλο, οι λέξεις, οι εικόνες αντικαταστήσουν τη φωτιά και το σπαθί. Όταν η μνήμη αντικαταστήσει τη λήθη. Όταν οι άνθρωποι της τέχνης αντικαταστήσουν με φως, τις απόκρυφες βουλές του σκότους.

–Υπάρχει το ωραίο ή είναι μία προσωπική υπόθεση του καθενός;
–Βαρνάβας: Τα απόλυτα ωραία τα συναντούμε μόνο στα νεκρά καλλίγραμμα αγάλματα. Στον ζωντανό κόσμο, το συμβατικά ωραίο υπήρχε και σίγουρα υπάρχει στον παρόντα χρόνο και ακόμα πιο σίγουρα θα υπάρχει στον μέλλοντα χρόνο, αφού σίγουρα υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει το άσχημο και η ασχήμια. Και σίγουρα είναι προσωπική υπόθεση του καθενός τι ωραίο ή τι άσχημο θα επιλέξει.
–Ανδρέας: Σαφώς και στην αισθητική παρεμβάλλονται η προσωπικότητα και η ενέργεια του συγκεκριμένου χωροχρόνου, και άλλα πολλά ακόμα... Όμως βρίσκω πολύ κουραστική την ξεχειλωμένη ομπρέλα της «υποκειμενικότητας», κατάντησε ένα συγχωροχάρτι για το οτιδήποτε. Μόνο σε ένα καλάθι των αχρήστων ταιριάζει να βάζεις «οτιδήποτε»! Είναι και ορισμένα πράγματα που είναι αντικειμενικά άσχημα, κακά και (θα έπρεπε να θεωρούνται) ανεπίτρεπτα.

–Τι μπορεί να προσφέρει ένα έργο σαν κι αυτό σήμερα;
–Ανδρέας: Το έργο της Ανθής Ζαχαριάδου είναι μια ιστορική αναφορά σε δύο τεράστια ταλέντα, δύο γοητευτικά μυαλά. Το μυστήριο του χαμού του πίνακα και της σχέσης δημιουργεί ένα ιστορικό αλλά και ανθρώπινο δράμα. Το πετυχημένο δράμα είναι, κατά την άποψή μου, εκείνο που σε οδηγεί να ανατρέξεις στα δικά σου ενδότερα...
–Βαρνάβας: Αφύπνιση. Απαραίτητη μνήμη. Και ίσως προβληματισμούς. 


«baconfreud» στη Λεβέντειο

Το θεατρικό έργο «baconfreud» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο και το υπογράφει η Ανθή Ζαχαριάδου (συγγραφέας των ιστορικών θεατρικών «Caterina: Last Queen of Cyprus» και «Eleonora of Cyprus»). Οι Βαρνάβας Κυριαζής και Ανδρέας Αραούζος έχουν συνεργαστεί και στο παρελθόν, και αυτή είναι η τρίτη θεατρική συνεργασία τους με παρόμοια θεματολογία, μετά το «Κόκκινο» του Τζον Λόγκαν, σε σκηνοθεσία Ανδρέα Αραούζου, στην οποία ο Βαρνάβας Κυριαζής ενσάρκωσε τον Μαρκ Ρόθκο, και την «Αόρατη Όψη» του Ντόναλντ Μάργκιουλις, σε σκηνοθεσία Βαρνάβα Κυριαζή, στην οποία ο Ανδρέας Αραούζος υποδύθηκε τον μη-υπαρκτό ζωγράφο Τζόναθαν Γουάξμαν. Αυτή τη φορά συν-σκηνοθετούν και υποδύονται τους βασικούς ήρωες Μπέικον και Φρόιντ, σε σκηνογραφία της Έλενας Κατσούρη.

Υπόθεση: Το 1988, σε μια γκαλερί στο Βερολίνο, κλάπηκε ένας μικρός πίνακας, ένα πορτρέτο που απεικόνιζε τον μεγάλο καλλιτέχνη Φράνσις Μπέικον. Από τότε δεν έχουν βρεθεί τα ίχνη του. Η εξαφάνιση του πορτρέτου δεν ήταν απλώς μια απώλεια ενός έργου. Για τον δημιουργό, τον διάσημο ζωγράφο Λούσιαν Φρόιντ (εγγονό του Σίγκμουντ), ο πίνακας εκείνος αντιπροσώπευε ίσως την πιο σημαντική σχέση στη ζωή του. Μια σχέση που είχε, επίσης, χαθεί…

Θέατρο-Χορός: Τελευταία Ενημέρωση

X