Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η Δεύτερη Σκηνή της ΕΘΑΛ ανεβάζει το έργο του Ερρίκου Ίψεν «Το κουκλόσπιτο», σε μετάφραση και σκηνοθεσία Αύρας Σιδηροπούλου. Η Βασιλική Κυπραίου μίλησε στην «Κ» για τον ρόλο της Νόρας, μιας γυναίκας που πήγε αντίθετα από τις επιταγές της εποχής της, που ήθελε τη γυναίκα υποταγμένη πάντοτε σε κάποιον άντρα, είτε τον πατέρα είτε τον σύζυγο.
Ο Ερρίκος Ίψεν είναι από τους δραματουργούς ο οποίος έθετε στην κοινωνία προβληματισμούς που μέχρι τότε ήταν αδιανόητοι. Η Βασιλική λέει ότι αφού ακόμα μιλάμε για δικαιώματα των γυναικών και χειραφέτηση αυτό από μόνο του δηλώνει το πρόβλημα στον πυρήνα του «Δεν χρειάστηκε ποτέ να μιλήσουμε για ‘δικαιώματα των αντρών’». Στη Λευκωσία η παράσταση θα ανέβει στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ, στις 20, 21, 22 Νοεμβρίου.
–Είναι δεδομένο, δυστυχώς, ότι το «Κουκλόσπιτο» είναι επίκαιρο και σήμερα, τι νέο φέρνει η παράστασή σας;
–Το «Κουκλόσπιτο» είναι επίκαιρο γιατί όπως κάθε κλασικό έργο αγγίζει τη ζωή, τον θάνατο, τον έρωτα. Εκατόν σαράντα χρόνια πριν, τότε που γράφτηκε το έργο, σήμερα, κι εκατό σαράντα χρόνια μετά νομίζω θα έχουμε την ίδια αμηχανία απέναντι στα μεγάλα αυτά ερωτήματα, την ίδια λαχτάρα να κατανοήσουμε, θα δίνουμε τον ίδιο αγώνα με την αλήθεια μας. Η παράσταση δεν φέρνει κάτι νέο. Προσπαθεί μόνο να συμβαίνει εδώ και τώρα, να σε οδηγήσει μέσα από τα πρόσωπα του έργου και τις σχέσεις τους να δεις τον εαυτό σου. Κατάματα.
–Θα μπορούσε σήμερα να γραφτεί ένα «Κουκλόσπιτο»;
–Στο χαρτί δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος. Ο Ίψεν έκανε πολύ καλά τη δουλειά του. Εκεί έξω, ελπίζω να γράφεται ένα «Κουκλόσπιτο» τώρα που μιλάμε. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται σε μετωπική σύγκρουση με την αλήθεια τους και σπάνε τα δεσμά τους , χωρίς να υπολογίζουν το τίμημα, υπάρχει ελπίδα.
–Το έργο προχωράει πολύ πιο πέρα από τα δικαιώματα των γυναικών και τη χειραφέτηση, είναι έτσι;
–Θα μπορούσε να μείνει κι εκεί. Ξέρετε, το ότι μιλάμε ακόμα για δικαιώματα των γυναικών και χειραφέτηση δηλώνει το πρόβλημα στον πυρήνα του. Δεν χρειάστηκε ποτέ να μιλήσουμε για «δικαιώματα των αντρών». Δεν γιορτάσαμε ποτέ τη «γιορτή του άντρα». Προφανώς γιατί δεν υπάρχει κανένας λόγος. Η Νόρα, λίγο πριν κλείσει την πόρτα πίσω της, λέει «πάνω από όλα είμαι άνθρωπος». Ας κρατήσουμε αυτό.
–Ποιο ρόλο έχει η αλήθεια στο έργο;
–Αυτόν που της αξίζει. Τον πρωταγωνιστικό. Ο Ίψεν συνθέτει όλα τα πρόσωπα του έργου με αλήθειες κρυσταλλικές. Αλήθειες που κρύβονται, φωνάζουν, τρομάζουν, αγκαλιάζουν, πνίγουν, σωπαίνουν, λυτρώνουν.
–Οι άνθρωποι πολλές φορές δημιουργούν ζώνες ασφαλείας, είναι εύκολο να εγκλωβιστούμε και σε αυτές...
–Οι ζώνες ασφαλείας καλώς υπάρχουν. Δεν ξέρω ποιος από εμάς θα άντεχε μια ζωή χωρίς καμιά ζώνη ασφαλείας. Φαντάζει τρομακτικό. Ιλιγγιώδες. Σα να πέφτεις αέναα από ένα γκρεμό. Ή να βυθίζεσαι. Το θέμα είναι όμως πόσες και ποιες αποφασίζεις να έχεις. Και όταν νιώσεις ότι εγκλωβίζεσαι αν θα έχεις τη δύναμη να απλώσεις το χέρι σου, να πατήσεις το κουμπί και να ακούσεις τον ήχο της ζώνης που λύνεται. Μπορεί να μοιάζει με έκρηξη. Ή και με σε σιωπή.
–Σήμερα ο γάμος και η οικογένεια είναι το ίδιο μονολιθικά στο μυαλό των ανθρώπων;
–Ο γάμος και η οικογένεια ορίζονται από τους ανθρώπους που τα απαρτίζουν, τα δημιουργούν. Το κατά πόσο σήμερα είναι μονολιθικά είναι άμεσα συνδεδεμένο με την πραγματικότητα των ανθρώπων που συναντιούνται μέσα στον θεσμό του γάμου και της οικογένειας. Μιας πραγματικότητας που αλλάζει ή θα έπρεπε να αλλάζει κάθε στιγμή, καθώς οι άνθρωποι προχωρούν, ή θα έπρεπε να προχωρούν. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι δυσκολεύομαι να απαντήσω στην ερώτησή σας.
–Ιερό χρέος για τη Νόρα η ζωή της, για άλλους τα παιδιά της... μπορεί να ζυγιστούν;
–Όταν μιλάμε για ζωή, το ζύγισμα φαντάζει άτοπο κι άχρονο. Ωστόσο, στον δικό μου κόσμο, ένας δυστυχισμένος άνθρωπος δεν μπορεί να είναι καλός γονιός. Έχουμε ακούσει όλοι μας μάλλον κάποια στιγμή στη ζωή μας την παροιμιώδη φράση «έχει τελειώσει αλλά θα μείνουμε μαζί για τα παιδιά». Επιλογή που αδικεί ενήλικες και παιδιά. Τους ενήλικες γιατί εγκλωβίζονται. Και τα παιδιά γιατί οι γονείς τους πίστεψαν πως δεν νιώθουν, δεν διαισθάνονται, δεν ασφυκτιούν κάποιες φορές περισσότερο από τους ίδιους τους γονείς, μέσα στην επίφαση της «ευτυχισμένης» οικογένειας. Για εμένα η όποια πράξη ελευθερίας είναι η ουσιαστικότερη παρακαταθήκη του γονιού προς το παιδί του.
–Η Νόρα σήμερα ποια θα ήταν;
–Η Νόρα σήμερα είναι ο άνθρωπος αυτός που βρίσκεται μέσα στο ποτάμι. Κολυμπάει, βυθίζεται, ανασαίνει, πνίγεται, πιάνεται από πέτρες, συναντιέται με άλλους ανθρώπους μέσα στο ποτάμι και τους αναγνωρίζει αμέσως, άλλους έξω από το ποτάμι που του λένε πώς πρέπει να ανασαίνει, τι είναι σωστό και τι λάθος, βουλιάζει πάλι, κλαίει, γελάει, αγωνίζεται. Και συνεχίζει. Αυτό. Συνεχίζει. Δεν βγαίνει από το ποτάμι με τίποτα. Ζωή.
