Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο Δημήτρης Τάρλοου, που σκηνοθετεί τη «Μεγάλη Χίμαιρα», το μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση, που κλείνει την τριλογία «Γιούγκερμαν», «Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν» «Η Μεγάλη Χίμαιρα», μιλάει στην «Κ» για την παράσταση που έρχεται στην Κύπρο από τις 13 έως τις 17 Μαΐου στο Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό, έχοντας σημειώσει τέσσερα χρόνια επιτυχημένης παρουσίασης στην Ελλάδα. Στη «Μεγάλη Χίμαιρα» η Γαλλίδα Μαρίνα Μπαρέ φτάνει στην Ελλάδα παντρεμένη μ’ έναν Έλληνα εφοπλιστή. Είναι παθιασμένη με την ελληνική κλασική παιδεία, αλλά στην Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις δικές της Χίμαιρες. Όπως μου λέει ο Δημήτρης Τάρλοου το μυθιστόρημα και κατ’ επέκταση, η παράσταση είναι ένα εξαιρετικό ψυχογράφημα όλων των πλευρών. Ο ξένος που προσπαθεί να ενταχθεί, η αγάπη που δεν υπάρχει, αλλά και ούτε αποζητιέται, όλα κινούνται σε ένα πεσιμιστικό και κυνικό περιβάλλον που λούζεται από το καυτερό ελληνικό φως.
–Υπάρχει συνταγή επιτυχίας για την τεράστια επιτυχία της «Μεγάλης Χίμαιρα»;
–Νομίζω δεν υπάρχει τέτοια συνταγή. Στην πορεία μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει διάφορα ελκυστικά στοιχεία και να αγαπήσει την παράσταση. Στην περίπτωσή μας είναι και το ίδιο το μυθιστόρημα του Καραγάτση που είναι από τα πιο αγαπητά του. Δεν μπορεί κανείς όμως να προγραμματίσει την επιτυχία από την αρχή.
–Τι συμβολίζει η «Χίμαιρα»;
–Το άπιαστο της ευτυχίας, του έρωτα και ότι οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να εκπληρώσουν την αποστολή τους ως αγαπητικά όντα και τελικά επιδίδονται την εξουσία και τη σάρκα και αυτή η παταγώδης αποτυχία θεωρώ ότι κατατάσσει το μυθιστόρημα στα μαύρα και πεσιμιστικά. Ο Καραγάτσης είναι απόλυτα ρεαλιστής ακόμα και αν κρύβει τα πράγματα κάτω από ένα μανδύα μελοδράματος και ρομαντισμού. Στην παράσταση αυτό το πεσιμιστικό και κυνικό κλίμα φαίνεται ξεκάθαρα, δίνουμε ένα νοσηρό κλίμα από την αρχή, το οποίο άλλοτε με το φιλμ νουάρ, που συνδιαλέγεται με τη θεατρική δράση και άλλοτε με τη μουσική, αλλά και με το ίδιο το παίξιμο των ηθοποιών, εκφράζεται υπάρχει ένα σαρκαστικό και κυνικό ύφος.
–Στη «Μεγάλη Χίμαιρα» σημαντικό ρόλο έχει και ο «ξένος».
–Ναι, στο μυθιστόρημα τίθεται έντονα το ζήτημα των σχέσεων της Ελλάδας με τη Δύση. Υπάρχει αυτή η αμφιθυμία που παρουσιάζει ο ελληνικός λαός απέναντι στην Ευρώπη. Ο σύγχρονος Έλληνας από τη μία θαυμάζει και εκτιμάει την Ευρώπη και από την άλλη τη μέμφεται ή ακόμα και την περιθωριοποιεί. Βέβαια υπάρχει εκατέρωθεν αμφιθυμία. Η Ευρώπη είχε ή και έχει μία στρεβλή άποψη για την Ελλάδα. Η Μαρίνα, λοιπόν, και εδώ είναι που ο Καραγάτσης νομίζω ότι κάνει πολύ ενδιαφέρον το μυθιστόρημά του, διαπιστώνει ότι υπάρχει μια άλλη Ελλάδα από εκείνη που είχε στο μυαλό της και έχει να κάνει και με το τοπίο, το οποίο η ηρωίδα δεν το υποψιάζεται και την επηρεάζει αφάνταστα. Δεν είναι τυχαίο που η ιστορία εκτυλίσσεται στη Σύρα, που είναι ένας ξερός βράχος. Σε αυτό όμως το τοπίο υπάρχει μία αστική πολιτειούλα, με έντονο δυτικό στοιχείο, λόγω των καθολικών, αλλά από την άλλη είναι έχουμε και το κυκλαδίτικο τοπίο. Όλο αυτό την επηρεάζει βαθιά, μπαίνει σε μία δίνη και διαπιστώνει ότι υπάρχει μια νέα ελληνική κουλτούρα, που είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα, η γενιά του ’30 αναδύεται μέσα από το μυθιστόρημα και η Μαρίνα βλέπει μια Ελλάδα που ακμάζει και έλκεται εγκεφαλικά.
–Τι έννοια δίνει ο συγγραφέας στην αγάπη και στην ερωτική έλξη;
–Για τον Καραγάτση δεν υπάρχει αγάπη, νομίζω ότι δεν πιστεύει στην αγάπη. Υπάρχει μόνο εξουσία, σεξ και χρήμα. Ακόμα και αν κάποτε ερωτεύθηκαν με έναν τρόπο αρκετά σαρκοφαγικό, όπου περιέχεται η εξουσία, η κατάκτηση, η σεξουαλική έλξη, το παράνομο ακόμα και η ενοχή. Το συναίσθημα της ενοχής είναι κυρίαρχο στη Μαρίνα, την εξιτάρει.
–Στην παράσταση έχετε εντάξει και κινηματογραφικά εργαλεία.
–Η χρήση του κινηματογράφου στο θέατρο είναι κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο με την έννοια ότι μπορεί να υπερκαλύψει ή να ακυρώσει τη θεατρική δράση, αλλά να καταστεί από μόνο σαν μέσο άκυρο. Δεν θεωρώ ότι ο κινηματογράφος μπορεί εύκολα να συνδιαλλαχθεί με το θέατρο.
–Στη «Χίμαιρα» πάντως πέτυχε.
–Ναι, και νομίζω ότι ο λόγος είναι ο εξής. Ο ίδιος ο ρόλος, δηλαδή ο κινηματογράφος μπορεί να μα κάνει να πιστέψουμε ότι οι χαρακτήρες είναι μεγαλύτεροι από τη ζωή, αλλά και η ψευδαίσθηση, φρεναπάτη της ηρωίδας, της Μαρίνας, ότι αυτό που βιώνει θα μπορούσε να είναι μέσα στο μυαλό της. Ο κινηματογράφος, λοιπόν, μας βοηθάει πάρα πολύ. Υπάρχουν και σκηνές δε που οι ήρωες παίζουν από την οθόνη στην σκηνή και το αντίθετο, κάτι που φυσικά απαιτεί και έναν πολύ καλό συντονισμό. Επίσης, η χρήση του κινηματογράφου μας βοηθάει στην αφήγηση της ιστορίας. Ο θεατής παρακολουθώντας την ταινία μαθαίνει πολλά και χρήσιμα στοιχεία για την ηρωίδα και τη ζωή της πριν φτάσει στη Σύρα. Πολλές σελίδες του βιβλίου που αλλιώς θα ήταν δύσκολο να δραματοποιηθούν παρουσιάζονται από την ταινία. Το τρίτο κομμάτι αφορά τους χαρακτήρες, σε ένα λογοτεχνικό έργο υπάρχουν πολλοί χαρακτήρες, που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν όλοι να παρασταθούν. Με την ταινία όμως ο θεατής νιώθει ότι στην παράσταση συμμετέχουν πολλοί περισσότεροι ηθοποιοί από τους επτά που βρίσκονται επί σκηνής. Γενικά βαθαίνει τη θεατρική πράξη.
Πληροφορίες: «Η Μεγάλη Χίμαιρα», συμπαραγωγή του Θεάτρου Πορεία με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, από τις 13 μέχρι τις 17 Μαΐου, Θέατρο Ριάλτο, πλατεία Ηρώων, Λεμεσός, τηλ. 77777745, www.rialto.com.cy. Σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου, παίζουν Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Μάξιμος Μουμούρης, Δημήτρης Μοθωναίος, Σοφία Σειρλή κ.ά.
