ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Σήμερα τα σύμβολα τα κατασπαράζουμε

Το «Frida κι Άλλο» από το Fly Theatre με την Κατερίνα Δαμβόγλου και τον Robin Beer για επτά παραστάσεις

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Η Κατερίνα Δαμβόγλου με τον Robin Beer από το Fly Theatre έρχονται ξανά στην Κύπρο με την παράσταση «Frida Κι Άλλο» για επτά παραστάσεις. Την άνοιξη του 2017 είχαν παρουσιάσει και στην Κύπρο την αληθινή ιστορία της Αγγελικής Ματθαίου, μιας άγνωστης προσφυγοπούλας που έμελλε να καταλήξει στην Κρήτη, μετά από πολλές περιπέτειες. Μέσα από τις διηγήσεις της Αγγελικής ξεπεταγόντουσαν παράλληλες ιστορίες και μηνύματα που άγγιζαν το θεατή. Τη σεζόν που πέρασε στην Ελλάδα, η Κατερίνα και ο Robin επέλεξαν ένα άλλο πρόσωπο για να περάσουν ξανά μηνύματα καθολικά. Η ιστορία της Φρίντα Κάλο, της μεξικανής ζωγράφου, έγινε παιχνίδι, όσο δύσκολοι και αν ήταν οι όροι του στη ζωή της Φρίντα. Όπως λέει η Κατερίνα Δαμβόγλου η Φρίντα έχει γίνει ποπ, έχει γίνει ένα εμπορικό σύμβολο, και όπως όλα τα σύμβολα, στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης, τα κατασπαράζουμε. Ο Robin Beer συνεπικουρεί την Κατερίνα, και όπως μου λέει «Αυτό που θέλουμε είναι να πούμε μια ιστορία. Να φτιάξουμε εικόνες με τα μέσα που ταιριάζουν στο θέμα και που γεννά η φαντασία μας. Στο «Frida Κι Άλλο» αντικαταστήσαμε τα σώματα με προβολή».


–Σας αρέσουν τα πορτρέτα ανθρώπων, μετά την Αγγελική Ματθαίου, τώρα η Φρίντα Κάλο, πώς και αυτή η επιλογή και γιατί Κι Άλλο;
–Διαλέγουμε πορτρέτα για να μπορούμε να περνάμε μηνύματα πιο καθολικά μέσα από προσωπικές ιστορίες. Είναι φύσης ανθρώπινο να συνδέουμε γεγονότα με ανθρώπινες φιγούρες. Από μικροί διδασκόμαστε από τα παραμύθια και αργότερα από τα ιστορικά βιβλία. Συχνά μέσω της ταύτισης με τον ήρωα αναπτύσσουμε συναισθηματική ωριμότητα και κριτική σκέψη. Είναι αυτό που λέμε λαϊκιστί «μπαίνουμε στα παπούτσια του άλλου». Αυτή είναι η δύναμη του θεάτρου. Απ’ την άλλη, τα πορτρέτα αυτά γίνονται σύμβολα: Η Αγγελική, αντιπροσωπεύει την Ανταλλαγή, τον «ξένο». Γίνεται σύμβολο ξεριζωμού αλλά και μιας πανανθρώπινης μειλίχιας, σχεδόν αγνής, αποδοχής της μοίρας της. Ο αντίποδάς της, φαινομενικά, βρίσκεται στη Φρίντα –σύμβολο πάθους αχαλίνωτου. Προσπαθεί να δαμάσει τον θάνατο και να ορίσει πώς θα ζήσει. Εν τέλει, η Αγγελική επιλέγει τη ζωή και η Φρίντα τον θάνατο. Και οι δύο, όμως, καταλήγουν στην ελευθερία. Στην προσωπική τους ελευθερία. Η Αγγελική, όμως, είναι αφανής ήρωας, ενώ τη Φρίντα τη γνωρίζουν όλοι. Ή μάλλον την αναγνωρίζουν όλοι. Είναι συχνό το φαινόμενο να μη θυμούνται όνομα ή πίνακές της, η φιγούρα της, όμως, ανάβει λαμπάκι «τη θέλω!», καθώς εμφανίζεται να ποζάρει σε μαξιλάρια, μπλουζάκια, σερβιέτες (ναι, σερβιέτες!) και επιλογές μακιγιάζ. Η Φρίντα έχει γίνει ποπ. Είναι σταθερά δημοφιλής και εμπορεύσιμη εδώ και δεκαετίες. Και τι τα κάνουμε σε αυτή την εποχή της κοινωνικής δικτύωσης τα σύμβολα; Τα κατασπαράζουμε. Όπως λέει κι η ίδια στην παράστασή μας η ζωή της είναι «ηδονιστική βορά άγριων ανθρώπινων ενστίκτων». Έχει φύγει απ’ τη ζωή κι εμείς την ανασταίνουμε εγωιστικά ξανά και ξανά για να την αποκαθηλώσουμε. Έχει ζήσει αυτά που δεν τολμούμε να ζήσουμε. Κι έρχεται όταν την καλούμε: «Φρίντα Κι Άλλο. Κι Άλλο Φρίντα». Πίσω από τα μάτια μας υπάρχει πάντα αυτό το «Κι Άλλο». Προς τέρψιν βασικών ενστίκτων. Είναι η βορά μας. Η Φρίντα ξέρει... Το ίδιο επιζητεί κι εκείνη, θέλει «Κι Άλλο».

–Αναπαριστάς στη σκηνή τη ζωή της, είναι ένα είδος θεατρικής βιογραφίας η παράστασή;
–Διστάζω να χρησιμοποιήσω την έκφραση «θεατρική βιογραφία». Η παράσταση δεν «μιλάει» για τη Φρίντα, η ίδια η Φρίντα παρουσιάζεται σε εμάς, δηλαδή στο κοινό. Αναπόφευκτο είναι να μας μιλήσει για τη ζωή της. Αυτό που θα εμφανιστεί, που θα αποκαλυφθεί μέσα από τα βιώματά της, είναι η προσωπικότητά της. Οι σκέψεις και τα συναισθήματά της, όπως τα συνθέσαμε μέσα από έργα της, λόγια δικά της, δικά μας, και άλλων συγγραφέων που θεωρήσαμε πως ταιριάζουν στην εικόνα της.

–Ποιο χαρακτηριστικό της ηρωίδας που υποδύεσαι σε ιντριγκάρει περισσότερο; Μπορείς να διαλέξεις;
–Δεν μπορώ να εστιάσω μόνο σε ένα. Αλλάζω γνώμη συνεχώς. Αυτή τη στιγμή εκτιμώ τον τρόμο και την ένταση που νιώθω όταν η δύναμή της με μεταμορφώνει σε μια γυναίκα που δεν απολογείται για τίποτα. Ούτε για το παρελθόν της ούτε για το μέλλον της. Ούτε καν για το προκλητικό σχόλιο (παρατήρηση) που θα κάνει στον θεατή που θα θελήσει να τσεκάρει το κινητό του, ενώ η ίδια είναι επί σκηνής.

–Τι νομίζεις ήταν αυτό που την έκανε να ξεχωρίσει και να γίνει σύμβολο χειραφέτησης και ελευθερίας;
–Η προσωπικότητά της. Η δύναμη της ψυχής της σε συνδυασμό με τα βιώματά της. Δεν μίλησε παρά για τον εαυτό της, τα θέλω της, τον πόνο και τα πάθη της. Ζωγράφιζε πάντα κάτι φανερά προσωπικό. Δικό της. Προσωπικό μεν, μεγαλειώδες δε έτσι που ο καθείς από εμάς να μπορέσει να δει κάτι πιο μεγάλο, ίσως και δικό του προσωπικό.


–Η παράσταση είχε εξαιρετική επιτυχία όπου και αν ανέβηκε στην Ελλάδα, είναι το πρόσωπο ή ο τρόπος που παρουσιάζετε με τον Ρόμπιν το πρόσωπο;
–Και τα δύο, γιατί αυτό θελήσαμε κι έτσι ξεκινήσαμε να δημιουργούμε την παράσταση. Η παράσταση είναι η σχέση μεταξύ προσώπου (θεματικής) και τρόπου παρουσίασης. Είναι αλληλοσυμπληρώμενα. Η Φρίντα είναι το πρόσωπο, το κυρίως θέμα. Ο Ρόμπιν παρουσιάζει με ένα μαγικό τρόπο τον κόσμο της, αυτόν που την περιβάλλει αλλά και τον εσωτερικό της κόσμο, φτιάχνοντας το οπτικό και ηχητικό περιβάλλον της. Η «συνομιλία» μεταξύ των δυο μας είναι εμφανής σε όλη τη διάρκεια της παράστασης.

–Με αυτή την παράσταση τι επιδιώκετε;
–Ό,τι και με κάθε άλλη παράσταση, να πάμε ένα βήμα μπροστά, σαν δημιουργοί και σαν άνθρωποι. Το ζητούμενο είναι να δημιουργεί η παράσταση ένα διάλογο με το μέσα μας, το δικό μας και των θεατών. Με οποιοδήποτε θέμα κι αν καταπιανόμαστε ως Fly Theatre, νιώθουμε πάντα την ευθύνη πως πρέπει να συνομιλούμε με τους θεατές για όσα ζητήματα μας απασχολούν, είτε επίκαιρα είτε διαχρονικά. Η Φρίντα μάς προκαλεί να αναρωτηθούμε για το τι είναι αποδεκτό, τι μη αποδεκτό, για τη σεξουαλική ταυτότητα, την ετερότητα, την ελεύθερη έκφραση, την αυτοδιάθεση, την καλλιτεχνική δημιουργία. Η Φρίντα, ωστόσο, είναι εδώ και ως σύμβολο προς αποκαθήλωση. Αυτή είναι και η τάση των καιρών μας άλλωστε. Γνωρίζουμε πρώτα την εικόνα της, σε δεύτερο λόγο το όνομά της, μετά μπαίνει η προσωπική της ζωή και τελευταία και καταϊδρωμένη η ζωγραφική της. Τη συνδέουμε με λουλούδια, φούστες κλαρωτές, κόκκινα χείλη, μονόφρυδο και (φευ) μουστάκι, ως μια και μοναδική περσόνα και μια στιγμή στην ιστορία. Έχουμε μια διασημότητα που δεν έχει λόγο στα memes και τα gifs που έχει γίνει, μετά θάνατον. Πόσο η δική της, αλλοιωμένη από την ίδια, περσόνα – από το ντύσιμό της μέχρι τις εγχειρήσεις της – μοιάζει με τη δική μας photoshopping αντίληψη αυτοπροβολής; Όλοι μας θέλουμε και μπορούμε να γίνουμε διάσημοι – έστω και για τριάντα δευτερόλεπτα – ανεβάζοντας την εικόνα ή το σχόλιο μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πόσο αλλοιώνεται η αντίληψή μας για τον κόσμο και πόσο μετράει στην αυτοεκτίμησή μας (Facebook likes, youtube channels, κ.λπ.) η εικονική μας περσόνα; Και όλα τούτα θα διαρκέσουν ή είναι απλώς μόδα που ζει μέσα στην αυτοαναφορικότητα; Μήπως ζούμε επιφανειακά; Μέσα από σχόλια αποσυνδεδεμένα από το κυρίως σώμα; Μήπως χάνουμε επαφή με το παρελθόν; Μήπως βαριόμαστε; Γι’ αυτό και ζητούμε εύπεπτη διασκέδαση; Έχουμε ξεχάσει να προσπαθούμε για το κάτι παραπάνω; Συζήτηση και παρατήρηση, λοιπόν, επιδιώκουμε με αυτή την παράσταση. Για μια πιο ενσυνείδητη ύπαρξη.

Κάθε στιγμή έχει διαφορετική δυναμική

–Ρόμπιν, ποιος είναι ο ρόλος σου στην παράσταση; Καταφέρνει να μην τον κλέβει όλο η Φρίντα;
–Νομίζω πως μοιραζόμαστε τον χώρο. Αυτή η παράσταση είναι ένας διάλογος, όχι μονόλογος. Παρόλο που η Φρίντα γεμίζει τον χώρο με όλη τη δύναμη του χαρακτήρα για τον οποίο είναι διάσημη, είμαι πάντα το στήριγμα πίσω της ή πιο σωστά, «από μπροστά της». Είμαι ο κόσμος της, ο αφηγητής της, οι άλλοι άντρες και γυναίκες στη ζωή της. Την πιέζω να συνεχίσει το ταξίδι της, είτε της αρέσει είτε όχι, την κρατάω στο χέρι μου όταν με έχει ανάγκη και τελικά είμαι η δύναμη απ’ όπου παίρνει την τελευταία ανάσα ζωής της και την ξεπροβοδίζει.

–Θεατρικά, Ρόμπιν, πώς συνδυάζεις εικόνα και ήχο; Τα προσαρμόζεις στη Φρίντα, στις κινήσεις της και στα συναισθήματά της; Ποια είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιείς;
–Τα εργαλεία που χρησιμοποιώ είναι αυτά που είναι απαραίτητα για την ιστορία που λέμε στη σκηνή. Κάθε στιγμή, για εμάς, έχει δική της δυναμική, ρυθμό, σχήμα, χρώμα, κίνηση, ποιότητα ήχου και φωτός. Θα έλεγα πως δουλεύουμε συναισθητικά. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να πω ότι προσαρμόζομαι εγώ στη Φρίντα ή εκείνη σε μένα. Δεν θα χρησιμοποιούσα ούτε τη λέξη συγχρονισμός. Ως σπουδαστές, στη Lispa (Jacques Lecoq), μας ζητούσαν συχνά να βρούμε τις θεμελιώδεις δυναμικές που διέπουν τον φυσικό κόσμο και να τις εφαρμόσουμε (σοφά) στη θεατρική δημιουργία με τα εργαλεία που μας παρέχει το θέατρο. Δεν μου είναι, λοιπόν, δύσκολο να πω ότι αναγνωρίζουμε – σε συνεργασία – τι χρειάζεται η κάθε θεατρική στιγμή (ήχο, κείμενο, ηθοποιό, βίντεο, όλα μαζί;) για να αναδειχθεί, να αποκτήσει θεατρικότητα και να οδηγηθούμε ομαλά στην επόμενη σκηνή.

–Ποιες είναι οι τεχνικές που χρησιμοποιείτε. Θα είναι και αυτό στο πλαίσιο του σωματικού θεάτρου π.χ.;
– Ρόμπιν: Για μας το «σωματικό θέατρο» σαν όρος έχει αρχίσει να μην είναι βοηθητικός. Δημιουργεί κάποια σύγχυση στους θεατές. Κάποιοι νομίζουν ότι κάνουμε κάτι πολύ εξειδικευμένο. Ίσως χορό. Στην πραγματικότητα, δεν είμαστε τόσο «κλειδωμένοι» στον τρόπο παρουσίασης. Αυτό που θέλουμε είναι να πούμε μια ιστορία. Να φτιάξουμε εικόνες με τα μέσα που ταιριάζουν στο θέμα και που γεννά η φαντασία μας. Στην «Αγγελική» είχαμε το σώμα μας, ήχο και φως. Στο «Frida Κι Άλλο» αντικαταστήσαμε τα σώματα με προβολή. Οι αρχές, ωστόσο, είναι ακριβώς οι ίδιες. Δημιουργούμε έναν κόσμο γύρω από τον κεντρικό χαρακτήρα -χώρους, αντικείμενα, άλλους χαρακτήρες, ατμόσφαιρες. Χρησιμοποιούμε video-design και animation, τα οποία εμπλουτίζονται με ζωντανή δράση από μια κάμερα στο τραπέζι μου. Ζωγραφίζω, σβήνω, τοποθετώ και μετακινώ αντικείμενα, χορεύω και συγχρονίζω την κίνησή μου αυτή με την ηθοποιό. Ζωντανά. Πρακτικά, δημιουργήσαμε έτσι τη Φρίντα για να κάνουμε μια ενδιαφέρουσα παράσταση με δύο ηθοποιούς εξίσου γεμάτη από εικόνες όπως και στην «Αγγελική». Ωστόσο, το ζωντανό βίντεο είναι απλώς ένα εργαλείο εφαρμογής της φαντασίας μας, δηλαδή ο τρόπος που επιλέξαμε να φτιάξουμε εικόνες αυτή τη φορά. Στο μέλλον θα υπάρχει στην εργαλειοθήκη μας, αλλά ίσως να μη διαδραματίσει τόσο θεμελιώδη ρόλο.


Πληροφορίες: «Φρίντα Κι Άλλο», με την Κατερίνα Δαμβόγλου και τον Robin Beer. Παραστάσεις: Λεμεσός, Τετάρτη, 18 Απριλίου, ώρα 8:30 μ.μ. Θέατρο Ριάλτο. Λευκωσία, από Παρασκευή 20 έως 29 Απριλίου, ώρα 8:30 μ.μ. Διαχρονική Σκηνή, Γιάννη Κορομία 2, Καϊμακλί (δίπλα από το Flea Market).

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Θέατρο-Χορός: Τελευταία Ενημέρωση