Απολογισμός του 2021

Άλλη μια χρονιά φθάνει στο τέλος της. Οι επενδύσεις σε ακίνητη ιδιοκτησία κυριάρχησαν ανάμεσα στα εναλλακτικά επενδυτικά μέσα αποδεικνύοντας πως αποτελεί σταθερή κύρια επιλογή του μέσου κύπριου επενδυτή. Η συνολική διοχέτευση κεφαλαίων σε αγοραπωλησίες ακινήτων αναμένεται να ξεπεράσει τα 3 δισ. ευρώ, γεγονός που αποτιμάται θετικά αν αναλογιστεί κανείς πως το 2021 κύλησε υπό τη συνεχή απειλή της πανδημίας, ενώ ξεκίνησε δυσοίωνα χωρίς κρατικό προϋπολογισμό και με καλλιέργεια ενός άκρως τοξικού πολιτικού κλίματος εξαιτίας των βουλευτικών εκλογών.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι πλείστες των επενδύσεων φαίνεται να σημειώθηκαν με χρήση ιδίων κεφαλαίων από επενδυτές παρά με δανεισμό. Φαίνεται πως τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα επιτοκίων λειτούργησαν περισσότερο σαν αποθαρρυντικό των αποταμιεύσεων παρά ενθαρρυντικό του δανεισμού. Υπό κανονικές συνθήκες θα ανέμενε κανείς πως και τα δύο στοιχεία θα συνυπήρχαν με αυξητικές τάσεις, γεγονός που θα τόνωνε περισσότερο τις επενδύσεις. Όμως φαίνεται πως αφενός η σχετική αυστηροποίηση των κριτηρίων χορήγησης δανείων για στεγαστικούς σκοπούς και αφετέρου η μειωμένη διάθεση των τραπεζών να χορηγούν νέα δάνεια, λειτούργησαν κατασταλτικά για εκτεταμένες νέες χρηματοδοτήσεις. Παράλληλα σημειώνεται και η ύπαρξη κάποιου είδους σύγκρουσης συμφερόντων καθώς οι τράπεζες κατά γενική ομολογία έχουν δικά τους ακίνητα να διαθέσουν, οπότε κάποιος αναμένει πως προτεραιότητα σε χρηματοδοτήσεις ίσως να έχουν προθέσεις αγοράς αυτών των ακινήτων παρά άλλων ακινήτων στην ελεύθερη αγορά.

Ο οικιστικός τομέας ήταν αυτός που έλκυσε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η μάζα πωλήσεων αφορούσε την αγορά διαμερισμάτων και κατοικιών, ενώ το ενδιαφέρον για αγορά οικοπέδων οικιστικής χρήσης ήταν μεγάλο σε όλη τη διάρκεια του έτους. Οι κύριοι αγοραστές οικοπέδων ήταν οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης, με τους ιδιώτες να ακολουθούν σε κάποια απόσταση.

Το άλλο χαρακτηριστικό που ήταν έντονο και φέτος ήταν οι αγορές και ανακαινίσεις μεταχειρισμένων οικιστικών μονάδων. Από τη μια, η σχέση τιμής – μεγέθους – τοποθεσίας ήταν αρκετά θελκτική για παραγνώριση άλλων αρνητικών παραμέτρων σχετικών με τις μεταχειρισμένες μονάδες έναντι των αντίστοιχων τους καινούργιων. Από την άλλη, η διάθεση μεταχειρισμένων μονάδων αλλά και τεμαχίων γης από τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης πιστώσεων, πέτυχε να δημιουργήσει την εντύπωση ανάμεσα στους αγοραστές πως πετυχαίνουν το deal της ζωής τους.

Υπολογίσιμο ενδιαφέρον που μετουσιώθηκε σε πράξεις φάνηκε τόσο στον βιομηχανικό όσο και στον εμπορικό τομέα: στον μεν πρώτο κατά τη διάρκεια ολόκληρου του έτους, στον δε δεύτερο με αυξητικές τάσεις από τις αρχές του δεύτερου εξαμήνου και μετά. Φαίνεται πως οι ανάγκες αποθήκευσης και διανομής προϊόντων με εύκολες προσβάσεις στο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων εξακολουθεί να είναι δυνατό γεγονός που ενισχύει τις επενδύσεις στον βιομηχανικό τομέα. Φυσικά, παράλληλα ισχύει μια αναδιανομή περιουσιακών στοιχείων αφού πολλές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα προχώρησαν σε αναδιαρθρώσεις με τραπεζικά ιδρύματα, γεγονός που έλκυσε επενδυτές να προβούν σε αγορές και μετά σε μισθώσεις σε τέτοιες εταιρείες που απώλεσαν την ιδιοκτησία.

Όπως τονίσαμε κατά τη διάρκεια του έτους, ο εμπορικός τομέας βίωσε μια παρατεταμένη στασιμότητα διάρκειας αρκετών ετών. Αποτέλεσμα ήταν η μείωση στην προσφορά σύγχρονων γραφειακών χώρων και όταν η ζήτηση άρχισε να φουντώνει σημειώθηκε ένα κενό το οποίο δεν μπορούσε να πληρωθεί άμεσα. Το 2020 δεν ήταν χρονιά για νέες κινήσεις στον τομέα εξαιτίας των lockdown και του αυξημένου ρίσκου, αλλά το 2021 είδαμε την έναρξη νέων εμπορικών αναπτύξεων και η τάση είναι ελαφρώς αυξητική. Μέχρι να δούμε σοβαρή αύξηση στην προσφορά θα παρέλθει κάποιο χρονικό διάστημα που είναι συνυφασμένο τόσο με την περίοδο που απαιτείται για κατασκευή, όσο και με τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Μιας και αναφέραμε τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, είναι καλό να τονίσουμε πως αυτά έχουν προκαλέσει φοβερή αναστάτωση στον κατασκευαστικό τομέα, αλλά και στην αγορά ολόκληρη. Τόσο οι έμπειρες εταιρείες όσο και οι άπειρες εταιρείες κατασκευής και ανάπτυξης γης φουσκώνουν τα νούμερα τους με υπέρμετρο τρόπο σε μια προσπάθεια να καλύψουν τα νώτα τους, αλλά στην ουσία πυροβολούν τους εαυτούς τους στα πόδια – για να μην πω στο κεφάλι. Εκείνο που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι πως το cash – flow είναι το άλφα και το ωμέγα μιας υγειούς τέτοιας επιχείρησης και τυχόν ακύρωση έργων λόγω υπέρμετρων αυξήσεων στο κόστος κατασκευής, θα τις οδηγήσει μαζικά σε οικονομικό στραγγαλισμό μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Το φαινόμενο αυτό είναι παροδικό παρά το γεγονός ότι προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους και τους πάντες για το αντίθετο. Η καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού λοιπόν είναι συνδυαστικά να δεχτούν, πρώτον, πιο μικρά περιθώρια κέρδους και δεύτερον, την εισαγωγή μιας ρήτρας που να συνδέει το αναγνωρισμένο κόστος (αφαιρουμένης της γης αλλά και του κέρδους), με τους αντίστοιχους επίσημους δείκτες του κατασκευαστικού τομέα. Τα εργοληπτικά συμβόλαια έχουν τέτοιες πρόνοιες, συνεπώς εδώ γίνεται περισσότερο αναφορά σε αγοραπωλητήρια έγγραφα σε αναπτύξεις. Τέτοιες ρήτρες θα έχουν περιορισμένη χρονική εφαρμογή μέχρι να επανέλθει η ομαλότητα. Μιλώντας για επίσημους δείκτες του κατασκευαστικού τομέα, είναι αναγκαίο αυτοί να δημοσιεύονται με ελάχιστη χρονική υστέρηση (αλλιώς έχουν μηδαμινή αξία) και να αντανακλούν όσο καλύτερα γίνεται την πραγματική εικόνα (αλλιώς είναι αναξιόπιστοι).

Τώρα που πήρατε μια εικόνα, απολαύστε τη γαλοπούλα σας! Merry Christmas!