Ήταν το 1989, στα Κατεχόμενα, όταν έδωσα συνέντευξη στον Σενέρ Λεβέντ και στον αείμνηστο Αρίφ Χασάν Ταχσίν. Είχα πει τότε ότι προϋπόθεση για να λυθεί το Κυπριακό είναι να καθαρίσει το αίμα που χωρίζει τις δύο κοινότητες, λόγω των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν εκατέρωθεν και ότι χρειάζεται να τα ομολογήσουμε και να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Η αποσπασματική μετάφραση από την τουρκική προκάλεσε κύματα οργής σε ε/κ έντυπα που με «ανέβασαν στην πυρά», σαν «ιταμό και ανιστόρητο νεαρό» που «τον παγίδεψαν οι Τούρκοι». Βλέπετε τότε κανείς δεν ήξερε ποιος είναι ο Λεβέντ. Μόνο ο Πλουτής Σέρβας, το πιο λαμπρό ίσως πολιτικό μυαλό της Κύπρου του 20ού αιώνα, μου είπε: «Μη φοβάσαι. Τις αλήθειες σου μην τις συμβιβάζεις.Οι αντιδράσεις ακριβώς τις επιβεβαιώνουν».
Τις επιβεβαιώνουν και σήμερα οι όψιμες αντιδράσεις, για τις περσινές «αποκαλύψεις», του 84χρονου Τ/κ, Turgut Yenagrali ή Χασάν, που καυχήθηκε ότι έκανε τέχνη τις δολοφονίες Ε/κ αιχμαλώτων το 1974. Και γι’ αυτόν ο Λεβέντ είχε γράψει. Και πώς τα έφερε η ζωή, την Πέμπτη ο Λεβέντ έγραφε, περίπου αυτό που είχα πει κι εγώ το 1989: «Δεν θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε αυτή την ειρήνη χωρίς να καθαριστεί αυτό το αίμα, […] και χωρίς να ζητηθεί λογοδοσία από εκείνους που τα έκαναν αυτά». Στο άρθρο του ο Λεβέντ απευθυνόταν σε Ε/κ συνάδελφο που τον είχε καλέσει στην τηλεοπτική του εκπομπή: «Στην τηλεόραση με ρωτάς για τον 84χρονο δολοφόνο. Αλλά δεν θέλεις καν να μιλήσεις για το χωριό Μάραθα. Όποτε πω Μάραθα, το αποφεύγεις και προσπαθείς να αλλάξεις κουβέντα. Έχουν και οι δύο πλευρές δολοφόνους. Όποτε πω ότι πρέπει να δικαστούν όλοι, δεν το ανέχεσαι ούτε καν αυτό. Και ύστερα με ρωτάς: «Θα υπάρξει λύση;». Δεν θα υπάρξει φίλε μου, δεν θα υπάρξει.
Ούτε λύση. Ούτε ειρήνη. Τι θα γίνει μόνο; Πόλεμος ξανά! Αίμα ξανά!». Στη συνέχεια ο Λεβέντ αναφέρθηκε σε μένα λέγοντας ότι αυτά «τα έχει γράψει προ πολλού ο αγαπητός μου φίλος Ανδρέας Παράσχος. Μάλιστα έγραψε και τα ονόματα των δολοφόνων στο χωριό Μάραθα». Και είναι αλήθεια ότι για τη σφαγή 126 γυναικόπαιδων (14/8/74), στα τ/κ χωριουδάκια Μάραθα, Αλόα, Σανταλάρης, για τους βιαστές και φονιάδες Εοκαβητατζήδες, είχα γράψει (18/8/2007), σε μια οκτασέλιδη έρευνα στον Πολίτη, μαζί με τη συνάδελφο Σεβγκιούλ Ουλουτάγ. Η Σεβγκιούλ είχε γράψει για τις δολοφονίες των Ασσιωτών (21/8/74). Εκεί στο Ορνίθι, επί των 80 Ε/κ αιχμαλώτων πιθανόν να τελειοποίησε την «τέχνη του» ο Turgut Yenagrali υπό τας διαταγάς του ταγματάρχη Μεχμέτ Γιουνγκιορμούς. Ενδεχομένως και στο Τζιάος, μαζί με τον ταξίαρχο Χακκίν Μπορατάς, «που τον απέτρεψε να σκοτώσει κι άλλους στην Καρπασία».
Ο Μπορατάς ήταν στη δολοφονία των πέντε Ε/κ της γνωστής φωτογραφίας «του τελευταίου τσιγάρου». Γράψαμε και για τους Τ/κ φονιάδες από την Επηχώ που ξεκλήρισαν τις οικογένειες, Σιουπουρή και Λιασή στο Παλαίκυθρο, σκοτώνοντας 18 πλάσματα. Γράψαμε για τους 84 Τ/κ αιχμαλώτους της Τόχνης και τους Εοκαβητατζήδες φονιάδες τους, όπως και για τους 39 Ε/κ αιχμαλώτους στον Βοτανικό Κήπο Κερύνειας και τους οκτώ Τ/κ φονιάδες τους από το Τέμπλος. Γράψαμε για πολλά εγκλήματα πολέμου, ιδίως η Σεβγκιούλ, στη βάση μαρτυριών. Κανείς δεν συγκινήθηκε. Ούτε κυβερνήσεις, ούτε Η.Ε., ούτε Ερυθρός Σταυρός.
Τώρα η κυβέρνηση θα αποταθεί σε ΟΗΕ και Ερυθρό Σταυρό, ζητώντας, λέει, έρευνα για τον 84χρονο. Γελοιότητες. Διότι στους όρους εντολής της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ), που συστάθηκε Απρίλιο του 1981, κατόπιν συμφωνίας Ε/κ και Τ/κ, υπό τα Η.Ε. σημειώνεται: «Η Επιτροπή δεν θα επιχειρήσει να αποδώσει ευθύνη για τους θανάτους οιωνδήποτε αγνοουμένων ή να ερευνήσει την αιτία τέτοιων θανάτων». Γράψαμε και για εκείνους που συνομολόγησαν τη συμφωνία. Φευ! Διερωτώμαι όμως γιατί η ΔΕΑ εδώ κι ένα χρόνο δεν ρώτησε τον Yenagrali, πού είναι θαμμένοι αυτοί που σκότωσε; Εγώ ξέρω την απάντηση. Η κυβέρνηση δεν έχει την περιέργεια να μάθει;
