Αν το προδοτικό πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή ήταν ένα δίδυμο έγκλημα που συντελέστηκε το 1974, το κεφάλαιο των αγνοουμένων είναι ένα έγκλημα που συντελείται από το 1963 και εντεύθεν, το οποίο πλείστοι των διαχειριστών του, το μετέτρεψαν σε μια διαρκή προδοσία. Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Φρεντερίκ Μπαστιά είχε γράψει ότι, «όταν η αρπαγή γίνεται τρόπος ζωής για μια ομάδα ανθρώπων σε μια κοινωνία, με την πάροδο του χρόνου αναπτύσσουν ένα νομικό σύστημα που την νομιμοποιεί και έναν ηθικό κώδικα που την επιβραβεύει».
Αυτό συμβαίνει γενικά τώρα στην Κύπρο και επηρεάζει άμεσα και τους αγνοούμενους της τραγωδίας της Κύπρου. Η δολοφονία και η συνειδητή, από τους δράστες, εξαφάνιση ενός ανθρώπου είναι έγκλημα που διαρκεί όσο η τύχη του θύματος παραμένει αδιευκρίνιστη. Αν το θύμα είναι αιχμάλωτος πολέμου, τότε μιλάμε για έγκλημα πολέμου και υπόλογος είναι η πολεμική παράταξη (το κράτος) που σκότωσε και εξαφάνισε το θύμα με προφανέστατο στόχο τη συγκάλυψη.
Αυτό συνέβη στην Κύπρο πολλές φορές στο διάστημα από το 1963 μέχρι το 1974. Μεγάλα εγκλήματα πολέμου κατά των Τουρκοκυπρίων είναι οι μαζικές εκτελέσεις στην Τόχνη με τους 80 νεκρούς και στη Μαράθα με τους 126 αμάχους. Γνωστά μαζικά εγκλήματα πολέμου κατά των Ελληνοκυπρίων είναι οι 79 αιχμάλωτοι Ασσιώτες, οι 39 αιχμάλωτοι στρατιώτες στους βοτανικούς κήπους της Κερύνειας, τα 14 γυναικόπαιδα στο Σύσκληπο, για να αναφέρω μερικά ανάλογα. Τα δύο εγκλήματα πολέμου κατά των Τ/Κ αποκαλύφθηκαν και «εξιχνιάστηκαν» χωρίς ωστόσο το νόμιμο κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία να οδηγήσει τους εγκληματίες ενώπιον της δικαιοσύνης.
Δεν συνέβηκε όμως το ίδιο και με τα εγκλήματα πολέμου κατά των Ε/Κ. Πρώτο διότι οι όροι εντολής της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους το αποκλείουν και δεύτερο διότι πλείστοι των όσων ανέλαβαν το έργο της διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων της Κυπριακής Τραγωδίας ήταν σε διατεταγμένη υπηρεσία και η ανθρωπιστική πτυχή του προβλήματος καθυποτάχθηκε από την πολιτική. Παράλληλα πολλοί εξ αυτών έκτισαν καριέρες, όπως αποδεικνύεται και εκ των πραγμάτων, στις πλάτες αυτών που ετάχθησαν να υπηρετούν, δηλαδή των ζώντων θυμάτων της τραγωδίας, των συγγενών των αγνοουμένων. Το γιατί, το έχω εξηγήσεις πολλάκις τα τελευταία 20 χρόνια και δεν το θεωρώ της παρούσης.
Τώρα, με την τελευταία ανακοίνωση της ΔΕΑ, ότι τα οστά των 70 από τους 79 Ασσιώτες αιχμάλωτους που δολοφονήθηκαν στις 21 Αυγούστου 1974 από τον τουρκικό στρατό, τάφηκαν στην περιοχή Ορνίθι παρά την Αφάνεια και τα λείψανα τους μεταφέρθηκαν αλλού προς συγκάλυψη του εγκλήματος, τελικά απορρίφθηκαν το 1995 σε σκυβαλότοπο στο Δίκωμο, ο οποίος από το 2002 έχει εξωραϊστεί και άρα η Επιτροπή έχει ολοκληρώσει το έργο της, με τους Ασσιώτες, σημαίνει τρία πράγματα:
Πρώτον ότι η τουρκική πλευρά, δια της Τ/Κ εκπροσώπου στη ΔΕΑ, έχει κατορθώσει να εξαφανίσει τα ίχνη ενός μεγάλου εγκλήματος πολέμου (βλ. σελ. 4). Δεύτερο, οι οικογένειες των θυμάτων δεν θα λάβουν οστά για να κάμουν μια κηδεία ολοκληρώνοντας μια διαδικασία πένθους, απόλυτα αναγκαία για να κλείσει ο πιο τραγικός κύκλος της ζωής τους.Τρίτο, κλείνει στην ουσία ένας κύκλος εγκλημάτων πολέμου χωρίς κανένας ποτέ να λογοδοτήσει γι’ αυτά, περιλαμβανομένων και των εγκλημάτων μετακίνησης ομαδικών τάφων. Αντί με την πρόσφατη ανακοίνωση της ΔΕΑ προς τους συγγενείς των Ασσιωτών, η πολιτική μας ηγεσία να αντιδράσει σύσσωμη, προτίμησε να συνεχίσει την προεκλογική της, ανούσια δυστυχώς, εκστρατεία, αποδεικνύοντας ότι το ζήτημα των αγνοουμένων ποτέ στην ουσία δεν ήταν μεταξύ των κορυφαίων ως έπρεπε και πως πλην της εξουσίας και των ωφελημάτων που προσπορίζονται από αυτή, ουδέν τους ενδιαφέρει. Ωστόσο, τις Κυριακές, όσο η ΔΕΑ θα συνεχίσει να δίνει με δόσεις προς ταφή οστά ταυτοποιηθέντων αγνοουμένων, οι ηγέτες θα συνεχίσουν τις από άμβωνος πατριωτικές ομιλίες εκθειάζοντας τον ηρωισμό των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για ένα πουκάμισο αδειανό, σε ένα πόλεμο προδομένο…
