1979 Τεχεράνη, 2016 Κωνσταντινούπολη

Ας ξεκινήσουμε με τις διαφορές. Σε ταξικό επίπεδο, το Ιράν της δεκαετίας 70΄ διαφέρει σε πολλά σημεία από την Τουρκία του σήμερα. Ο κλήρος, ο οποίος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο σε ότι αφορά την διακοπή της στρατηγικής συνεργασίας του Ιράν με την Δύση στην σημερινή Τουρκία δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρός. Επίσης, σε αντίθεση με την ιρανική αστική τάξη, η τουρκική αστική τάξη διατηρεί πολύ πιο στενούς δεσμούς με την Δύση και τις ΗΠΑ. Επιπροσθέτως υπάρχουν και μια σειρά πολιτισμικών, ιστορικών και διπλωματικών παραγόντων που φέρνουν την Τουρκία κοντά στην Δύση και η ανάλυση των οποίων ξεπερνά τα στενά όρια αυτού του μικρού άρθρου γνώμης.

Την ίδια στιγμή όμως, υπάρχει και ένα «νοητό νήμα» που ενώνει την μοίρα των δυο γειτονικών χωρών. Όπως το 1979 έτσι και σήμερα, στους δρόμους των μεγάλων τουρκικών πόλεων έχουν ξεχυθεί οπαδοί ενός συντηρητικού καθεστώτος που στρέφονται εχθρικά κατά των ΗΠΑ και της Δύσης. Σε επίπεδο διακυβέρνησης, η Άγκυρα στέλνει το ένα αυστηρό μήνυμα μετά το άλλο στην Ουάσιγκτον και στους δυτικούς συμμάχους της. Στην Τουρκία του σήμερα, ο αντιμπεριαλισμός κρύβεται κάτω από έναν «συντηρητικό» μανδύα, τον οποίο χρησιμοποιεί σύμφωνα με τις ανάγκες της διπλωματίας και του προπαγανδιστικού μηχανισμού της, η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).

Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ (Δύσης) εισέρχονται σε μια πολύ κρίσιμη φάση. Ισχυρές δυνάμεις της τουρκικής αστυνομίας έχουν αποκλείσει από τον έξω κόσμο την νατοϊκή βάση του Ίντζιρλικ, την στιγμή που η Άγκυρα απαιτεί από την Ουάσιγκτον την άμεση έκδοση του Φετχουλλάχ Γκιουλέν.

Ως γνωστόν, η Άγκυρα θεωρεί ότι πίσω από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου κρύβεται ο κ. Γκιουλέν και η «τρομοκρατική οργάνωσή» του. Σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, οι ΗΠΑ πρέπει μια ώρα αρχύτερα να εκδώσουν τον «αρχιτρομοκράτη» στην χώρα του. Διαφορετικά, σε περίπτωση δηλαδή που οι ΗΠΑ επιλέξουν να προφυλάξουν τον κ. Γκιουλέν τότε η σχέση της Ουάσιγκτον με τους πραξικοπηματίες θα έχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας.
Στους δρόμους των τουρκικών πόλεων, η προπαγανδιστική εκστρατεία του ΑΚΡ πραγματοποιεί θαύματα στην κατασκευή του απόλυτου εχθρού και στην εμφύτευση ενός αισθήματος διαρκούς φόβου στην συνείδηση κάθε Τούρκου πολίτη. Η προαναφερόμενη ρητορική βρίσκει αντίκτυπο στις συγκεντρώσεις για την «υπεράσπιση της εθνικής βούλησης». Από διάφορα σημεία της Ανατολίας φτάνουν φωτογραφίες και ντοκουμέντα με κατεστραμμένες σημαίες των ΗΠΑ και σλόγκαν που συσχετίζουν την «τρομοκρατική» δράση του κ. Γκιουλέν με τις ΗΠΑ και την Δύση.

Ο πρώην αρχηγός της αντιτρομοκρατικής πτέρυγας των Τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών (ΜΙΤ), Μεχμέτ Εϊμούρ, υποστηρίζει ότι: «Πίσω από το νέο πραξικόπημα κρύβονται οι ΗΠΑ, οι οποίες τις τελευταίες δεκαετίες υποστήριξαν όλα τα κινήματα του στρατού». Ο εν αποστρατεία ναύαρχος Σονέρ Πολάτ προχωρά ένα βήμα πιο πέρα και τονίζει: «Η Τουρκία δέχεται επίθεση από τις ΗΠΑ». Την ίδια ώρα, βουλευτής του ΑΚΡ ισχυρίζεται ότι: «Μαζί με τους 8 πραξικοπηματίες, πράκτορας της CIA βρήκε καταφύγιο στην Ελλάδα».

Το γεγονός ότι βουλευτής του κυβερνητικού κόμματος, κεμαλιστής ναύαρχος και πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της ΜΙΤ φτάνουν στο σημείο να ισχυριστούν ότι η Τουρκία βρίσκεται σε «κατάσταση πολέμου-σύγκρουσης-αναμέτρησης» με τις ΗΠΑ είναι μια αξιοσημείωτη εξέλιξη που αναμένεται να αφήσει το στίγμα της στις σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση. Οι σχέσεις της γειτονικής χώρας με την Δύση επιδεινώνονται με γρήγορους ρυθμούς και οι δυο πλευρές είτε αδυνατούν ή δεν επιδιώκουν να θέσουν υπό άμεσο έλεγχο την εν λόγω ένταση.

Σε αυτό το σημείο, ο αναγνώστης δικαίως θα αναρωτηθεί: Τελικά, η Τουρκία του 2016 ακολουθεί το παράδειγμα του Ιράν του 1979; Η Άγκυρα ετοιμάζεται να περιορίσει ή ακόμη να τερματίσει την συνεργασία της με την Δύση; Προσωπικά πιστεύω ότι την παρούσα στιγμή δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία και ενδείξεις που μας επιτρέπουν να κάνουμε λόγο για «τερματισμό» της στρατηγικής συνεργασίας. Η Τουρκία παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ και το μεγάλο κεφάλαιό της διατηρεί στενούς δεσμούς με την Δύση και τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Ωστόσο, το σίγουρο είναι ένα: Από τις 15 Ιουλίου, οι σχέσεις Τουρκίας-Δύσης έχουν εισέλθει σε μια νέα φάση. Η Άγκυρα επιχειρεί να επωφεληθεί στο έπακρον από την δυναμική που δημιουργεί στο εσωτερικό και το εξωτερικό η «αντεπίθεση» της κατά των δυνάμεων που επιχείρησαν να «βλάψουν την χώρα» στις 15 Ιουλίου και επαναλαμβάνει τις διαπραγματεύσεις της με την Δύση προβάλλοντας νέα αιτήματα και υιοθετώντας επιθετικό προφίλ. Πίσω από την επιθετικότητα της κρύβονται οι διεκδικήσεις της στο Κουρδικό

Ζήτημα, στο ζήτημα της ένταξης της χώρας στην Ε.Ε., στο Κυπριακό και σε μια σειρά άλλων ζητημάτων. Επίσης, σε αυτή την επιθετικότητα σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η πολιτική ατζέντα του ΑΚΡ στο εσωτερικό και κυρίως ο λαϊκισμός του. Η εν λόγω πολιτική γραμμή του ΑΚΡ σκοντάφτει πάνω στον οριενταλισμό και ιμπεριαλισμό της Δύσης και με αυτό τον τρόπο η περιοχή μας οδηγείται σε νέες περιπέτειες.