ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Αναστασιάδης, Ακιντζί και συνταγματικός φιλελευθερισμός

Η σύγχρονη πολιτική επιστήμη αναλύοντας τα φιλελεύθερα πολιτικά συστήματα εστιάζει σε δυο πεδία: Συνταγματικός φιλελευθερισμός και εκλογική δημοκρατία (constitutional liberalism, electoral democracy). Από την σκοπιά της πολιτικής επιστήμης, στις σύγχρονες δημοκρατίες, το αποτέλεσμα των εκλογών από μόνο του δεν είναι αρκετό για να χαρακτηριστεί ένα πολιτικό καθεστώς ως δημοκρατικό και φιλελεύθερο.

Για να τηρεί ένα πολιτικό καθεστώς τις βασικές προϋποθέσεις του φιλελευθερισμού, θα πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένο με μια σειρά αρχών. Η ελευθερία έκφρασης, η απουσία κάθε είδους διακρίσεων (θρησκεία, ράτσα, φύλο κ.ο.κ.), η ελευθερία πίστης, ενημέρωσης, οργάνωσης, η ακεραιότητα της γραφειοκρατίας, η διάκριση των εξουσιών και η ευθύνη της κυβέρνησης απέναντι στους πολίτες (accountability, answerability) αποτελούν σε γενικές γραμμές τις βασικές προδιαγραφές των σύγχρονων φιλελεύθερων συνταγματικών καθεστώτων που συναντάμε κυρίως στο δυτικό και βόρειο κομμάτι της υφηλίου. Το όλο «πακέτο» του συνταγματικού φιλελευθερισμού ολοκληρώνεται με την εκλογική δημοκρατία, η οποία από την πλευρά της βασίζεται πάνω σε σημαντικές αρχές.

Την αναφορά στον σύγχρονο συνταγματικό φιλελευθερισμό την θεωρούμε αναγκαία υπό την σκιά της αποτυχίας των νέων επαφών της προσωρινής συμβούλου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ με τους δυο ηγέτες στην Κύπρο. Ως γνωστόν στην Κύπρο οι δυο κοινότητες και ο ΟΗΕ έχουν οδηγηθεί σε νέο αδιέξοδο κυρίως εξαιτίας των τελευταίων εξελίξεων στο πεδίο της πολιτικής ισότητας. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει για την εφαρμογή της αρχής σε όλα τα επίπεδα της σχεδιαζόμενης ομοσπονδίας, την στιγμή που η ε/κ πλευρά προβάλλει σοβαρές ενστάσεις.

Έχω την εντύπωση ότι στο προαναφερόμενο ζήτημα, η ηγεσία του Νίκου Αναστασιάδη, πέρα από τις ειδικές προβληματικές πτυχές των συνομιλιών και την εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση της ε/κ κοινότητας, φέρει σημαντικές αδυναμίες σε ότι αφορά τον συνταγματικό φιλελευθερισμό του 21ου αιώνα, έτσι όπως προσπαθήσαμε να συνοψίσουμε παραπάνω. Και αυτό διότι οι βασικές αρχές που περιγράψαμε παραπάνω αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των σύγχρονων δημοκρατικών καθεστώτων. Κάθε πολίτης, δίχως καμία διάκριση, φέρει την δυνατότητα να ασκήσει τα συνταγματικά δικαιώματα του δίχως παρεμβολές και περιοριστικούς όρους. Σε «ιδιόρρυθμες» περιπτώσεις, όπως λ.χ. το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προνοούνται ειδικές ρυθμίσεις για την εξασφάλιση και ενίσχυση των δικαιωμάτων ομάδων που από διάφορες απόψεις αντιμετωπίζουν σειρά προβλημάτων (βλπ. Πληθυσμιακές μειονότητες). Λ.χ. στην Ε.Ε., η Κύπρος, η Μάλτα και άλλες «μικρές χώρες» έχουν την δυνατότητα να επηρεάσουν την τελική τροπή των εξελίξεων. Για ποιο λόγο λοιπόν, και έχοντας αποδεχθεί εδώ και δεκαετίες το γεγονός ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα δεν αποτελεί μια απλή μειονότητα της Κύπρου αλλά συνιδρυτικό στοιχείο του συνεταιρικού οικοδομήματος, η ηγεσία του Νίκου Αναστασιάδη έρχεται σε αντίθεση με τον συνταγματικό φιλελευθερισμό;

Με τον συνταγματικό φιλελευθερισμό παραμένει άκρως προβληματική και η σχέση της ηγεσίας του Μουσταφά Ακιντζί, και αυτό για τον εξής απλούστατο λόγο: Ο κ. Ακιντζί και οι συνεργάτες του εκπέμπουν την εικόνα μιας ηγεσίας, η οποία επιχειρεί να προσαρμόσει το ξεπερασμένο πελατειακό πολιτικό-γραφειοκρατικό μοντέλο στα νέα δεδομένα της ομοσπονδίας. Επεξηγούμε: Τι μας «λέει» ουσιαστικά ο κ. Ακιντζί; Το εξής: «Τι έχουμε σήμερα στις δυο πλευρές της Πράσινης Γραμμής; Δυο κατεστημένα, πελατειακά δίκτυα, τα οποία «μοιράζουν» καρέκλες και προνόμια σε πολιτικά στέκια-παρατάξεις. Πως θα προσαρμοστεί αυτό το σύστημα στην νέα περίοδο της ομοσπονδίας; Δημιουργώντας ένα τρίτο πελατειακό σύστημα, στο οποίο με ξεχωριστές διαδικασίες (ψήφους) οι ε/κ και τ/κ θα μοιράζουν σε κεντρικό επίπεδο προνόμια, έδρες, αξιώματα κ.ο.κ.»

Το βασικό λάθος της γραμμής του κ. Ακιντζί εγγυάται στο εξής σημείο-γεγονός: Στο σύγχρονο φιλελεύθερο συνταγματικό πολίτευμα, η κατοχύρωση των βασικών δικαιωμάτων και δημοκρατικών αρχών δεν έρχεται μέσα από την διαιώνιση ή οικοδόμηση πελατειακών συστημάτων, αλλά τον σεβασμό των βασικών πυλώνων του συστήματος. Αν επιθυμούν ισότητα και σταθερότητα στο νέο οικοδόμημα οι τ/κ, οι ξεχωριστές έδρες και οι ψήφοι δεν αποτελούν την σωστή (την μια και μοναδική) φόρμουλα. Η τ/κ κοινότητα χρειάζεται σεβασμό και πιστή τήρηση των βασικών αρχών του φιλελεύθερου οικοδομήματος. Η δικαιοσύνη, η διάκριση των εξουσιών, η αρχή του accountability κ.ο.κ. είναι τα μέσα που θα φέρουν την διαιώνιση της παρουσίας του τ/κ στοιχείου σε αυτά τα εδάφη και όχι η μια θετική ψήφος σε ένα δευτερεύον σημασίας θεσμό.

Από την πλευρά της, η ε/κ πλευρά καλείται να ξεπεράσει τα κατάλοιπα της εθνικιστικής ιδεολογίας του 19ου και 20ου αιώνα. Εφόσον συζητούμε την δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού, φιλελεύθερου οικοδομήματος, όπως κάθε πολίτης της δημοκρατίας, έτσι και ένας τ/κ θα πρέπει να έχει την δυνατότητα (τους αναγκαίους μηχανισμούς) για να βρεθεί στο ανώτατο αξίωμα και σε άλλα σημαντικά πόστα της χώρας.

Η απόρριψη της αρχής της εκ περιτροπής προεδρίας, παρά τις πιθανές αδυναμίες του όλου εγχειρήματος, ρίχνει φως στην άκρως προβληματική σχέση της κυβέρνησης Αναστασιάδη με τις βασικές αρχές του φιλελευθερισμού του 21ου αιώνα. Αυτές οι αδυναμίες άλλωστε, σήμερα κάνουν αισθητή την παρουσία τους σε πολλές πτυχές της κυπριακής καθημερινότητας.

 

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ