Ως γνωστόν τα τελευταία εικοσιτετράωρα Ουάσιγκτον και Άγκυρα ανταλλάσσουν αυστηρά μηνύματα και απειλές. Η αμερικανική πλευρά ζητά την άμεση επιστροφή του Αμερικανού πάστορα Andrew Brunson. Ο κ. Brunson κατοικούσε στην Τουρκία για είκοσι συνεχόμενα χρόνια όταν λίγους μήνες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα οδηγήθηκε πρώτα στα τουρκικά δικαστήρια στα πλαίσια της εκδίκασης μιας υπόθεσης κατασκοπείας και έπειτα στην φυλακή. Από τα τέλη του 2017, η Ουάσιγκτον ζητά με επιμονή την επιστροφή του πάστορα, ο οποίος διατηρεί προσωπικές σχέσεις με την κορυφή της αμερικανικής ηγεσίας.
Πριν από λίγες ημέρες, η τουρκική δικαιοσύνη επέβαλλε στον κ. Brunson την ποινή του κατ’οίκον περιορισμού. Η συγκεκριμένη κίνηση είχε ως αποτέλεσμα την οργή της Ουάσιγκτον, η οποία πλέον προειδοποιεί την Άγκυρα ότι εάν δεν απελευθερωθεί άμεσα ο κ. Brunson θα ακολουθήσουν κυρώσεις κατά της Τουρκίας.
Η οργή της Ουάσιγκτον η οποία εκφράζεται ξεκάθαρα δια στόματος του Προέδρου και του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ δεν είναι ούτε τυχαία, ούτε και αδικαιολόγητη. Στο παρασκήνιο της όλης υπόθεσης συναντάμε τις «μυστικές συνομιλίες» που διεξάγουν οι δυο πρωτεύουσες, ενώ στο «μεγάλο αλισβερίσι» εμπλέκονται και τρίτες χώρες.
Η τουρκική οπτική γωνιά
Με βάση τις τελευταίες πληροφορίες μας από την Άγκυρα, οι εξελίξεις στην υπόθεση του κ. Brunson έχουν ως εξής: Από το 2017 μέχρι σήμερα, Ουάσιγκτον και Άγκυρα διαπραγματεύονται την απελευθέρωση του πάστορα με βάση μια «λίστα αιτημάτων-ανταλλαγμάτων». Για αυτό άλλωστε τον λόγο στα τέλη του 2017, ο Πρόεδρος της Τουρκίας είχε αφήσει να εννοηθεί ότι η χώρα του θα μπορούσε να συζητήσει μια ανταλλαγή του κ. Brunson με τον Φετχουλλάχ Γκιουλέν.
Τι συμπεριλαμβάνει η τουρκική λίστα των αιτημάτων; Πρώτα από όλα, η Τουρκία περιμένει βήματα καλής θελήσεως από την Ουάσιγκτον στην Υπόθεση Γκιουλέν. Η Άγκυρα επιθυμεί να δει τον κ. Γκιουλέν να επιστρέφει άμεσα στην Τουρκία. Εάν όμως αυτό δεν είναι δυνατόν, τότε η Άγκυρα θα επιθυμούσε την επιβολή της ποινής του κατ’οίκον περιορισμού και την απαγόρευση της εξόδου από τις ΗΠΑ στον Γκιουλέν και τους συνεργάτες του.
Δεύτερον, η Άγκυρα εστιάζει στις υποθέσεις Ζαρράπ και Χάλκμπανκ οι οποίες έφεραν την γειτονική χώρα σε πολύ δύσκολη θέση. Μέσα στα εν λόγω πλαίσια, η Τουρκία ζητά την επιστροφή του επιχειρηματία κ. Ζαρράπ και του τραπεζίτη κ. Ατίλλα στην Τουρκία. Παράλληλα, η Άγκυρα ζητά από τον Ντόναλτ Τραμπ να μπλοκάρει τις κυρώσεις που συζητούνται στο αμερικανικό Κογκρέσο και οι οποίες στρέφονται κατά της Τουρκίας.
Οι εξελίξεις από την σκοπιά της Ουάσιγκτον
Μπορεί στην Άγκυρα η λίστα αιτημάτων να είναι ξεκάθαρη και σχετικά απλή, ωστόσο οι εξελίξεις περιπλέκονται στην περίπτωση της Ουάσιγκτον. Και αυτό για πέντε βασικούς λόγους.
Πρώτον, από αμερικανικής πλευράς, στην όλη υπόθεση εμπλέκονται πολλοί πρωταγωνιστές οι οποίοι ακολουθούν ανεξάρτητές γραμμές. Για παράδειγμα, η ιδέα της «ανταλλαγής» κρατουμένων ανήκει στον τέως δήμαρχο της Νέας Υόρκης ο οποίος είναι και ο δικηγόρος του κ. Ζαρράπ. Την ίδια στιγμή όμως το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών διαφωνεί με τον Λευκό Οίκο σε μια σειρά ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του προαναφερόμενου.
Δεύτερον, οι υποθέσεις τις οποίες διαπραγματεύονται Ουάσιγκτον και Άγκυρα συνοδεύονται από πολλές επιπλοκές. Για παράδειγμα, η επιστροφή του τέως Αντιπροέδρου της Χάλκμπανκ, Χακάν Ατίλλα και ο περιορισμός των κυρώσεων που θα επιβληθούν στην τουρκική πλευρά αποτελούν μια αρκετά μπερδεμένη υπόθεση.
Τρίτον, η Τουρκία εξακολουθεί να θέτει συνεχώς νέα αιτήματα, τα οποία δεν βρίσκουν σύμφωνη την Ουάσιγκτον και φέρνουν την αμερικανική πλευρά σε μια ιδιαιτέρως δύσκολη θέση. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις η Άγκυρα αθετεί τις υποσχέσεις της και επιμένει για παράδειγμα στην καταδίκη του κ. Brunson.
Τέταρτον, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ στην προσπάθειά του να υπερβεί το αδιέξοδο στις σχέσεις της χώρας του με την Άγκυρα επιχείρησε να εμπλέξει στην όλη υπόθεση το Ισραήλ. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ο κ. Τράμπ πίεσε το Ισραήλ για την απελευθέρωση της Τουρκάλας ακτιβίστριας Εμπρού Οζκάν η οποία κρατούταν στα ισραηλινά κρατητήρια. Όμως απελευθέρωση της κ. Οζκάν δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα για την αμερικανική πλευρά. Αντιθέτως, το μόνο που άλλαξε ήταν οι συνθήκες κράτησης του κ. Brunson και τίποτα παραπάνω.
Τέλος, ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δίνει στην τουρκική πλευρά υποσχέσεις, τις οποίες δεν δύναται σε καμία περίπτωση να τηρήσει. Λ.χ. υπόσχεται το μπλοκάρισμα των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τουρκίας, την στιγμή που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μόνο εάν «κλειδώσει» η αμερικανική ηγεσία, εάν δηλαδή Λευκός Οίκος και Κογκρέσο έρθουν σε ανοιχτή αντιπαράθεση.
Τρία βασικά συμπεράσματα
Τα προαναφερόμενα μας οδηγούν σε τρία βασικά συμπεράσματα. Πρώτον, παρά τα προβλήματα και την ανταλλαγή απειλητικών μηνυμάτων, Ουάσιγκτον και Άγκυρα εξακολουθούν να «συνομιλούν» και να διαπραγματεύονται σε παρασκηνιακό επίπεδο.
Δεύτερον, δυστυχώς για τις ΗΠΑ, την Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή, η πορεία των μελλοντικών σχέσεων της Τουρκίας με την Δύση εξαρτάται από τυχοδιώκτες πολιτικούς και αξιωματούχους, οι οποίοι επιλέγουν ανατολίτικου τύπου παζάρια αντί του ανοιχτού διαλόγου και την αστικού τύπου διπλωματία και δικαιοσύνη.
Τρίτον, για μια ακόμη φορά γίνεται ξεκάθαρα αντιληπτή η αποτυχία της ηγεσίας Ντόναλτ Τραμπ στο πεδίο της διπλωματίας. Η αμερικανική «υπερδύναμη» αδυνατεί να επιβάλλει όρους σε μια συμμαχική δύναμη, η οποία όλο και περισσότερο γλιστρά προς το στρατόπεδο της Ευρασίας (Ρωσία, Κίνα, Ιράν κ.ο.κ.)
