ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Τι να κάνουμε με τα έθνη-κράτη;

Πριν από λίγες εβδομάδες θέσαμε επί τάπητος ένα ερώτημα το οποίο απασχολεί τον δυτικό κόσμο και κατά την δική μας άποψη η απάντησή του έχει ιδιαίτερη σημασία. «Τι θα κάνουμε με αυτή την Τουρκία;», ήταν το ερώτημα που θέσαμε. Σήμερα, υπό την σκιά των εξελίξεων στο Κουρδιστάν και στην Καταλονία, θέτουμε ένα άλλο ερώτημα: «Τι θα κάνουμε με τα νέα έθνη-κράτη σε ολόκληρη την υφήλιο;»

Την στιγμή που γραφόταν αυτό το άρθρο γνώμης στο Κουρδιστάν έκλειναν οι κάλπες για το ιστορικό δημοψήφισμα το οποίο θα κρίνει το μέλλον του ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Περίπου 70 χρόνια μετά την κατάρρευση της τελευταίας προσπάθειας για την δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους, οι Κούρδοι δίνουν μάχη με τον χρόνο για να υπερβούν τις μεγάλες δυσκολίες που βρίσκουν στον δρόμο τους και να δημιουργήσουν ένα κοσμικό κράτος το οποίο θα υιοθετεί σε πολλά πεδία τα δυτικά και σύγχρονα πρότυπα.

Οι εξελίξεις το βράδυ της Δευτέρας έδειχναν ότι οι Κούρδοι βρίσκονται πλέον ένα βήμα πιο κοντά στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου. Μετά την 25η Σεπτεμβρίου ξεκινά μια νέα περίοδος, μια νέα διαδικασία, με βάση την οποία αναμένεται να οριστικοποιηθούν τα σύνορα και η επικράτεια του κουρδικού κράτους σε βάθος χρόνου. Μετά την ολοκλήρωση της εν λόγω διαδικασίας πιθανότατα θα προκύψει το ζήτημα της κουρδικής Μεγάλης Ιδέας η οποία, όπως κι η ελληνική στο παρελθόν, ενδέχεται να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στην ευρύτερη περιοχή. 

Την ώρα που οι Κούρδοι οριστικοποιούν τις προετοιμασίες τους για την αποσκίρτηση από το Ιράκ αξιοσημείωτα βήματα προς την κατεύθυνση της ανεξαρτησίας πραγματοποιούν και οι Καταλονοί. Την ίδια στιγμή παρόμοιες δυναμικές απελευθερώνονται και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Στην Σκωτία, στο βόρειο κομμάτι της Ιταλίας και σε άλλες περιοχές όπου οι ντόπιες κοινωνίες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις τους με τις κεντρικές κυβερνήσεις, απελευθερώνεται μια φυγοκεντρική δύναμη η οποία θέτει σε κίνδυνο το μέλλον των υφιστάμενων κρατικών και ταξικών κατεστημένων.

Στην νέα περίοδο, το ερώτημα «τι κάνουμε με τις νέες φυγόκεντρες τάσεις» έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο για τις ίδιες τις κοινωνίες που κινούνται στους ρυθμούς των πολιτικών συγκρούσεων, αλλά και για την διεθνή κοινότητα γενικότερα. Ακολουθώντας το «political correctness» το οποίο υπαγορεύει η εποχή, το παγκόσμιο κατεστημένο προσεγγίζει με προβληματισμό και επιφυλακτικότητα τα νέα αιτήματα για αυτοδιάθεση. Στην πλειοψηφία τους, τα υφιστάμενα έθνη-κράτη θεωρούν ότι τα νέα αιτήματα για αυτοδιάθεση από όπου και αν αυτά προέρχονται δύνανται να θέσουν σε κίνδυνο και την δική τους εδαφική ακεραιότητα τους. Για αυτό τον λόγο προσεγγίζουν συνήθως με εχθρικές διαθέσεις τους νέους πειραματισμούς. Η όλη προσέγγιση έχει επίσης ταξικό χαρακτήρα καθώς οι υφιστάμενες άρχουσες συμμαχίες και ηγεμονίες επιχειρούν να αναχαιτίσουν την πρόσβαση νέων αστικών, εθνικών ή θρησκευτικών ομάδων στον καταμερισμό της εξουσίας και των οικονομικών κερδών-εσόδων-πόρων.

Μπορεί για τα πολιτικά και ταξικά κατεστημένα η εχθρική αντιμετώπιση των νέων αιτημάτων για αυτοδιάθεση να αποτελεί μονόδρομο, ωστόσο, το ερώτημα του πως πρέπει να προσεγγίσει ο κάθε επιστήμονας, αναλυτής και ευσυνείδητος πολίτης την νέα δυναμική του 21ου αιώνα, παραμένει. Είναι άραγε η απόρριψη, οι απειλές και οι στρατιωτικές αναμετρήσεις η μοναδική απάντηση των σύγχρονων κοινωνιών απέναντι στα αιτήματα αυτοδιάθεσης των προαναφερόμενων ομάδων; Μήπως η έξαρση του εθνικισμού και οι απρόβλεπτες συνέπειές του έχουν ήδη καταδικάσει την παγκόσμια κοινότητα σε συνεχή αναβρασμό;

Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχει ανάγκη για «ψύχραιμες» και «πολυδιάστατες» αναλύσεις όσον αφορά το ζήτημα των νέων εθνών-κρατών του 21ου αιώνα.

Πρώτα από όλα υπάρχει η ταξική πτυχή του όλου ζητήματος. Ακούμε, αναλύουμε και απαντάμε στα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια ταξική, εθνική ή θρησκευτική ομάδα κ.ο.κ.- στις σχέσεις της με την κεντρική εξουσία; Ή μήπως επιλέγουμε να συνεχίσουμε να κωφεύουμε και να καταπιέζουμε εκείνες τις φωνές που ζητούν αυτοδιάθεση;

Δεύτερον, υπάρχει το πολιτικό και διπλωματικό κομμάτι της όλης υπόθεσης. Πως μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα καθεστώς ισορροπίας μεταξύ των πολιτικών, διπλωματικών ή «εθνικών» συμφερόντων των δυο πλευρών;

Τρίτον, υπάρχει επίσης μια σειρά άλλων ζητημάτων, όπως η ανθρωπιστική και συναισθηματική πτυχή του όλου ζητήματος. Πως μπορούμε να μένουμε άπραγοι ενώπιων των αδικιών που συντελούνται εις βάρος χιλιάδων ανθρώπων; Άραγε οι εξελίξεις σε μια άλλη, ενδεχομένως μακρινή χώρα, δεν επηρεάζουν τα δικά μας συμφέροντα και την δική μας καθημερινότητα;

Σε γενικές γραμμές, μια πολυδιάστατη ανάγνωση του φαινομένου των αναδυόμενων εθνών-κρατών του 21ου αιώνα δεν αφήνει πολλά περιθώρια για εχθρικές-πολεμικές και εθνικιστικές αναγνώσεις. Τα αιτήματα για αυτοδιάθεση είναι μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα του νέου αιώνα την οποία δεν έχουμε το δικαίωμα να παραγνωρίσουμε. Το αίτημα της αυτοδιάθεσης των Τουρκοκυπρίων λ.χ. είναι υπαρκτό, πραγματικό, ανεξάρτητα από τις δικές μας προκαταλήψεις και συμφέροντα, ή από τις αδυναμίες που φέρει η ίδια η τ/κ πλευρά εξαιτίας των πιέσεων που δέχεται από την Τουρκία. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση των Κούρδων, των Καταλανών, των Ιρλανδών, των Σκοτσέζων και των Μουσουλμάνων της Μιανμάρ. Σημασία δεν έχει η αμφισβήτηση και η παραγνώριση των αιτημάτων αυτών των λαών, αλλά η ίδια η πολυδιάστατη, ταξική, πολιτικοκοινωνική και διπλωματική διαχείρισή τους.

Από αυτή την άποψη καλωσορίζουμε το ανεξάρτητο Κουρδιστάν, παρά τις διαφωνίες και τους προβληματισμούς που διατηρούμε σε πολλά πεδία. Το τζίνι βγήκε πλέον από το μπουκάλι. Από τώρα και στο εξής δεν θα συζητάμε την ανεξαρτητοποίηση των Κούρδων αλλά τις ιδιαίτερες συνθήκες μέσα στις οποίες θα αναδυθεί ένα σύγχρονο κράτος.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
X