Του Πάμπου Παπαγεωργίου
Πρόσφατα μελέτες από τον ΟΟΣΑ και τη Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης έχουν καταδείξει τη μεγάλη σημασία που έχει η εμπιστοσύνη προς τους πολιτειακούς θεσμούς και η ποιότητα αυτών των θεσμών ως προς τη θετική πορεία μιας οικονομίας.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους πολιτειακούς θεσμούς επηρεάζει με πολλούς τρόπους την οικονομία. Καταρχάς, μια τέτοια καχυποψία μπορεί να προέρχεται από την ύπαρξη εκτεταμένης διαφθοράς και τις ελλείψεις του κράτους δικαίου. Ταυτόχρονα επιτείνει αυτά τα φαινόμενα. Επιπλέον, το κλίμα καχυποψίας απέναντι στους πολιτειακούς θεσμούς συμβαδίζει με υψηλά επίπεδα φοροδιαφυγής, κάτι που εμποδίζει ένα κράτος από το να ξοδέψει περισσότερα προς όφελος των πολιτών. Γενικά, η χαμηλή ποιότητα των θεσμών και η καχυποψία των πολιτών επηρεάζουν ως φαινόμενα τα μεγέθη της κατανάλωσης και των επενδύσεων.
Ένας παράγοντας, ο οποίος συντείνει στην αύξηση της καχυποψίας απέναντι στους πολιτειακούς θεσμούς, είναι, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη ερευνητών της Κεντρικής Τράπεζας της Αυστρίας, οι εισοδηματικές ανισότητες. Η ύπαρξη ή η αύξηση των εισοδηματικών ανισοτήτων κάνουν τους πολίτες πιο καχύποπτους απέναντι στους θεσμούς. Αυτό πολιτικά τροφοδοτεί τις ακραίες τάσεις λαϊκισμού που βρίσκονται σε άνοδο σε όλη την Ευρώπη. Επηρεάζει όμως και την οικονομική ανάπτυξη καλλιεργώντας ένα κλίμα αβεβαιότητας και καχυποψίας ανάμεσα στους πολίτες.
Όλες οι πιο πάνω παρατηρήσεις σχετίζονται με την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο από την απαρχή της οικονομικής κρίσης και μετά. Τα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας έχουν αυξηθεί όπως επίσης έχει αυξηθεί κατακόρυφα η αρνητική στάση και αποτίμηση των πολιτών απέναντι στους θεσμούς. Μάλιστα, οι πολίτες εκτιμούν ότι θεσμοί όπως τα δικαστήρια, η Αστυνομία, η δημόσια διοίκηση ή τα δημαρχεία βρίσκονται σε πορεία χειροτέρευσης.
Η Κύπρος βέβαια βιώνει τα τελευταία δύο χρόνια ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Όμως αυτό έχει να κάνει από τη μία με τη κάλυψη της ζημιάς που προήλθε από την οικονομική κρίση και από την άλλη με την εμφάνιση θετικών συγκυριακών παραγόντων. Η οικονομική ανάπτυξη είναι πιθανόν να διορθώσει κάπως τις εισοδηματικές ανισότητες μέσω της μείωσης της ανεργίας. Από μόνη της όμως δε θα βελτιώσει τη λειτουργία των πολιτειακών θεσμών, ούτε θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών σε αυτούς. Ειδικά, μάλιστα, σε σχέση με τους νέους, οι οποίοι ως κοινωνικοί ομάδα εμφανίζονται ως οι πιο αποστασιοποιημένοι από τους θεσμούς αυτούς, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ψηλή νεανική ανεργία θα συνεχιστεί, αφού έχει να κάνει με την ανισορροπία ανάμεσα στα προσόντα των νέων και τις προσφερόμενες θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα, οι νέοι υφίστανται και ένα άλλο είδος κοινωνικής περιθωριοποίησης αφού οι χαμηλοί μισθοί που προσφέρονται σε αυτούς δεν τους εξασφαλίζουν ευημερία.
Το συμπέρασμα από τα πιο πάνω είναι ότι αν η Κύπρος θέλει να εξασφαλίσει πιο σταθερές βάσης οικονομικής ανάπτυξης, θα πρέπει αν περιορίσει τις εισοδηματικές ανισότητες και να βελτιώσει τους πολιτειακούς θεσμούς, διορθώνοντας έτσι δύο πολύ σημαντικές παθογένειες.
