Του Τάσου Τρύφωνος
Την Κυριακή των Βαΐων θα φιλοξενήσω στο «Τετ-α-Τετ» μία πολύ σπουδαία προσωπικότητα, την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Η 90χρονη σήμερα σπουδαία Ελληνίδα, που υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρύτανης και πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και του πανεπιστημίου της Ευρώπης, εντυπωσιάζει ακόμη με τη ρηξικέλευθη σκέψη της και τη σοφία της απέναντι στα πράγματα. Από τους λίγους ακόμα φάρους στην ελληνική κοινωνία, μία τοποθέτησή της δίνει το στίγμα και την πυξίδα σε ένα θέμα, αλλά και τροφή για σκέψη. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη, αλλά σίγουρα δεν μπορείς να παραγνωρίσεις μία τέτοια προσωπικότητα παγκοσμίου κύρους και αναγνώρισης.
Πάνω στη συζήτηση για την εκπομπή, μου έδωσε το έναυσμα για το σημερινό άρθρο. Συζητούσαμε για την κατάσταση στην Ευρώπη και τον κόσμο σήμερα. «Κ. Αρβελέρ, ο Σάμουελ Χάφιγκτον είχε προβλέψει ότι στο μέλλον η σύγκρουση θα είναι στους πολιτισμούς και όχι στα κράτη ή στα έθνη»…
«Διαφωνώ… Αυτό που ζούμε σήμερα είναι σύγκρουση μεταξύ του πολιτισμού και της βαρβαρότητας και όχι μεταξύ Δύσης και Ισλάμ. Αρνούμαι να δω το Ισλάμ ως βαρβαρότητα» ήταν η απάντηση. Αλήθεια, πόσα ξέρουμε για το Ισλάμ; Είναι αυτό που παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ, αλλά και από τους ίδιους τους φονταμενταλιστές μαχητές ή τρομοκράτες του ISIS, της Αλ Κάιντα και των άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων; Είναι αυτή η «τρομοκρατία» και η έκρηξη βίας κάτι που γέννησαν λανθασμένες επιλογές και στρατηγικές της Δύσης ή είναι κι αυτό ένα παραμύθι που δίνει άλλοθι στις τρομοκρατικές επιθέσεις και στη βαρβαρότητα;
Σε ένα άρθρο περιορισμένης έκτασης δεν μπορούμε να κάνουμε ολοκληρωμένες αναλύσεις. Όμως, η κ. Αρβελέρ έχει δίκαιο. Δεν μπορείς να θεωρείς τη δεύτερη θρησκεία στον κόσμο σήμερα, «βάρβαρη». Είναι ένα βασικό λάθος, στο οποίο είτε έχουμε υποπέσει όλοι είτε καλλιεργείται η περιρρέουσα ατμόσφαιρα για να γίνει. Το Ισλάμ, όπως και ο Χριστιανισμός, μέσα από τους αιώνες εξελίσσεται πότε με κύκλους πότε με βήματα μπρος τα εμπρός ή προς τα πίσω. Το Ισλάμ, που σημαίνει «υποταγή», σαφώς έχει άλλους κωδικούς και λογισμικό από τη Χριστιανοσύνη. Έχουν όμως κι ένα σημαντικό κοινό: είναι μονοθεϊστικές θρησκείες. Το Ισλάμ, όμως, και γενικότερα οι Άραβες έχουν προσφέρει στον παγκόσμιο πολιτισμό μέσα από την αραβική τέχνη, τα μαθηματικά, το εμπόριο. Το ακραίο Ισλάμ, που γνωρίσαμε από το 2001 και μετά, έχει ενισχύσει τις ιδεοληψίες της Δύσης, τον φόβο και την τρομοκρατία. Είναι, όμως, το πραγματικό Ισλάμ ή αυτό που μέσα από συγκυρίες έχει καταφέρει να κυριαρχήσει πάνω σε ένα άλλο μετριοπαθέστερο Ισλάμ;
Μετριοπαθείς Ισλαμιστές θεολόγοι θεωρούν και υποστηρίζουν ότι οι ακραίες δράσεις έχουν να κάνουν ξεκάθαρα με τις εσκεμμένες παρερμηνείες των κειμένων του Ισλάμ. Οι τελευταίες τρομοκρατικές επιθέσεις και η στρατηγική των κτυπημάτων των τρομοκρατών που πλέον στοχοποιούν τον δυτικό τρόπο ζωής έκαναν τα όρια και τις νοητές γραμμές πολύ θολές. Μπορούν οι κοινωνίες της Δύσης να συνυπάρξουν με πληθυσμούς που ασπάζονται άλλες αρχές και που έχουν διαφορετικούς κώδικες και συμπεριφορές;
Γιατί μέχρι το 2001 υπήρχε σχετικά καλή συνύπαρξη της Δύσης και του Ισλάμ; Η απάντηση είναι γνωστή σε πολλούς και υπάρχουν πολλές αναλύσεις για τα τραγικά λάθη της Δύσης. Όμως, αφού υπήρξε για μεγάλη χρονική περίοδο, με εξαίρεση περιφερειακές συγκρούσεις, αυτή η συνύπαρξη σημαίνει ότι θα μπορούσε να υπάρξει και πάλι. Θα πρέπει οι μετριοπαθείς Μουσουλμάνοι, όμως, να ξεφύγουν από την καταπίεση των φονταμενταλιστών, εξτρεμιστών και προσφάτως τρομοκρατικών ομάδων ή οργανώσεων, να πάρουν τα ηνία, απομονώνοντας τη βαρβαρότητα και μέσα από σεβασμό και διάλογο των εκκλησιών και των θρησκειών να βρεθεί το modus vivendi. Διαφορετικά, προς τα πού οδεύουμε; Αν επικρατήσει ή επιδεινωθεί η σημερινή κατάσταση, η σύγκρουση πολιτισμού και βαρβαρότητας θα έχει ανεξέλεγκτα αποτελέσματα που θα απειλήσουν εκ βάθρων το παγκόσμιο διεθνές κοινωνικό σύστημα όπως το ξέρουμε σήμερα, δηλαδή τον πολιτισμό μας. Επαναλαμβάνω ότι η μικρή έκταση του άρθρου επιτρέπει μόνο την επιδερμική προσέγγιση ενός τέτοιου κεφαλαιώδους ζητήματος, πιστεύω όμως ότι δίνει τροφή για σκέψη ή καλύτερα τροφή για μία πιο καθαρή σκέψη.
