Του Τάσου Τρύφωνος
Ξέρω, μόνο και μόνο ο τίτλος είναι ουτοπικός και δίνει μία ελαφρότητα στο σημερινό μου άρθρο. Κι όμως… πολλά θα μπορούσαμε να κάνουμε για να γίνουμε λίγο πιο «Σουηδία». Βρέθηκα μέσα στον Μάιο για μία εβδομάδα στη Στοκχόλμη. Παρόλο που γενικά έχω ταξιδέψει πολύ στην Ευρώπη (έχω πάει σε σαράντα περίπου χώρες), δεν είχα ξαναβρεθεί στη Σουηδία. Τα πρώτα μου «ερεθίσματα» από τη σκανδιναβική αυτή χώρα ήταν η δολοφονία του Πάλμε όταν ήμουν μικρός, οι ΑΒΒΑ, τα τραγούδια τους στη Eurovision και φυσικά ο «μύθος» των Σουηδέζων τουριστριών στην Αγία Νάπα. Μεγαλώνοντας, άρχισα να διαβάζω για το περιβόητο «σουηδικό μοντέλο». Το σχεδόν ιδανικό κράμα κοινωνικού κράτους πρόνοιας και ελεύθερης αγοράς. Τι είδα, λοιπόν, στη Σουηδία και λέω μακάρι να γίνουμε σε πολλά «Σουηδοί». Είδα έναν λαό ευγενικό, χαμογελαστό, ανοικτόμυαλο, που σέβεται τη διαφορετικότητα, την πολυπολιτισμικότητα και τις ξένες κουλτούρες (παρά την ανησυχητική άνοδο της ακροδεξιάς τον τελευταίο καιρό). Ένα κράτος και ένα σύστημα που σέβονται τον πολίτη και δεν τον κατηγοριοποιούν σε πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Πολιτικούς που νιώθουν ότι είναι δημόσιοι λειτουργοί και «υπηρέτες» του λαού και όχι κάτι ανώτερό του και μία ξεχωριστή κάστα σχεδόν ελίτ. Προσπαθείς να εξηγήσεις στους Σουηδούς τι σημαίνει «ρουσφέτι», «μέσο» και δεν μπορούν να το συλλάβουν. Δεν καταλαβαίνουν γιατί κάποιος θα φοροδιαφύγει. Πληρώνουν στο κράτος τους φόρους τους με ευχαρίστηση, αφού φυσικά είναι ικανοποιημένοι από το υψηλό επίπεδο δωρεάν παιδείας που έχουν και δωρεάν δημόσιας υγείας. Η διαφθορά, επίσης, είναι κάτι που δεν συναντάς συχνά εκεί. Το κράτος, ενώ φροντίζει τον πολίτη του, ταυτόχρονα δεν επιδιώκει να το παίξει επιχειρηματίας, ούτε είναι μεγάλο, με δεκάδες χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους που μπαίνουν στο Δημόσιο ως αντάλλαγμα ψήφων. Έτσι στην οικονομία το μοντέλο είναι αυτό της ελεύθερης αγοράς, του φιλελευθερισμού. Για παράδειγμα, στη Σουηδία μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα από δέκα διαφορετικές ιδιωτικές εταιρείες για τον παροχέα ηλεκτρισμού. Δεν υπάρχει μόνο η… ΑΗΚ. Ο επιχειρηματίας και το επιχειρείν δεν έχουν δαιμονοποιηθεί, όπως γίνεται ας πούμε στην Ελλάδα. Οι διαδικασίες σε ό,τι αφορά στη δημιουργία εταιρειών και ενθάρρυνση νέων επενδύσεων είναι γρήγορες και απλές, ενώ η γραφειοκρατία σχεδόν δεν υπάρχει. Για αυτό και πολύ μεγάλες πολυεθνικές δραστηριοποιούνται στη χώρα.
Το κράτος ευνοεί την οικογένεια και βοηθάει στο δημογραφικό. Ξέρετε, η Σουηδία είναι μία μικρή πληθυσμιακά χώρα, μόλις 9 εκατομμύρια και κάτι. Μία Σουηδέζα έχει ενάμιση χρόνο άδεια μητρότητας, ενώ ο πατέρας έχει έξι μήνες άδεια μητρότητας. Δεν συζητάμε τα θέματα ισότητας των δύο φύλων, την ίση μεταχείριση αλλοδαπών και μεταναστών και τον σεβασμό στις ομάδες των ΛΟΑΤ και στον σεξουαλικό προσανατολισμό του καθενός. Το βασικό τους πρόβλημα είναι ο καιρός, ειδικά τον χειμώνα, αφού από Μάιο μέχρι τα μέσα περίπου του φθινοπώρου ο καιρός είναι πολύ ωραίος. Αυτό έλειπε δηλαδή… Να είχαν και ένα τέλειο καιρό. Τότε θα τα είχαν όλα.
Η Σουηδία ως κατεξοχήν ουδέτερη χώρα, όπως η Ελβετία, που δεν έλαβε μέρος στους δύο παγκοσμίους πολέμους, έχει οικοδομήσει ένα πραγματικά αξιοζήλευτο σύστημα και κράτος. Δεν λέω ότι είναι δυνατόν να το μεταφέρουμε αυτούσιο εδώ. Είναι και η διαφορά της νοοτροπίας, του τρόπου σκέψης, ακόμη και του DNA μας. Όμως είναι πολλά που μπορούν να αντιγραφούν και με λογική και κατάλληλη προσαρμογή να λειτουργήσουν εξαίσια κι εδώ, π.χ. το σύστημα στην παιδεία και στη δημόσια υγεία.
Το Wikipedia γράφει : Οι πολίτες της Σουηδίας απολαμβάνουν υψηλό βιοτικό επίπεδο και η χώρα γενικά θεωρείται σύγχρονη, πολιτικά φιλελεύθερη και με ισχυρό κοινωνικό κράτος. Τόσο δύσκολο στην προηγούμενη πρόταση να αντικατασταθεί το «Σουηδία» με το «Κύπρος». Σήμερα, όταν πάτε στην κάλπη, σκεφτείτε το.
