Του Τάσου Τρύφωνος
Η εθνική τραγωδία που συγκλονίζει ακόμη την παγκόσμια κοινή γνώμη, έφερε για ακόμη μια φορά στο προσκήνιο την θλιβερή πρωτιά που έχει η Ελλάδα στο θέμα των πυρκαγιών. Η ωραιότερη χώρα του κόσμου, όπως πολλοί χαρακτηρίζουμε, δικαίως πιστεύω, την Ελλάδα, υποφέρει και «αιμορραγεί» εδώ και δεκαετίες από το θέμα των πυρκαγιών. Ένας «φονικός» συνδυασμός νοοτροπίας, άναρχου συστήματος, οικονομικών συμφερόντων αλλά ακόμη και κακόβουλες ενέργειες Τούρκων πρακτόρων, όπως απεδείχθη, που αφορούσε στο κάψιμο ολόκληρων νησιών του Αιγαίου μας κάνει όλους «στο ίδιο έργο θεατές» ενός δράματος που απλώς κάθε φορά ξεχνιέται και μετά μοιραία επαναλαμβάνεται.
Το ΑΠΕ έχει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τις πυρκαγιές στην Ελλάδα. Ο συνολικός αριθμός των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα από το 1980 έως το 2016 έφθασε τις 53.983, αποτελώντας το 2% των πυρκαγιών στον Ευρωπαϊκό Νότο (συνολικά 1.783.000). Την ίδια περίοδο, οι συνολικές καμένες δασικές εκτάσεις στην Ελλάδα ήσαν 16.618.160 στρέμματα και αποτελούσαν περίπου το 10% των καμένων εκτάσεων (συνολικά 164.389.330 στρέμματα) στις πέντε χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία). Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την τελευταία ετήσια έκθεση για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (Joint Research Centre - JRC) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της βάσης δεδομένων του European Forest Fire Information System (EFFIS).
Το JRC αναφέρει ότι πολλές δασικές πυρκαγιές σχετίζονται με παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές, αλλά και ότι οι αιτίες των πυρκαγιών στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένουν άγνωστες. Τονίζει, επίσης, ότι από τη συνολική καμένη δασική έκταση του 2016, τα 52.710 στρέμματα (περίπου το 16% του συνόλου) αφορούσαν προστατευόμενες περιοχές «Natura 2000». Πέρα, όμως, από τα στοιχεία των δασικών υπηρεσιών, το JRC λαμβάνει δεδομένα και από τους περιβαλλοντικούς δορυφόρους TERRA και AQUA, αλλά μόνο για πυρκαγιές με πύρινο «αποτύπωμα» άνω των 300 στρεμμάτων. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το JRC, η χρονιά με τις λιγότερες πυρκαγιές ήταν το 2015 (550) και με τις δεύτερες λιγότερες το 2014 (552).
Οι περισσότερες πυρκαγιές είχαν συμβεί το 1992 (2.582) και το 2000 (2.581). Οι χρονιές με τις λιγότερες καμένες εκτάσεις ήσαν το 2003 (35.170 στρέμματα), το 2002 (60.130 στρέμματα), το 2005 (64.370 στρέμματα) και το 2015 (70.960 στρέμματα). Οι χρονιές με τις μεγαλύτερες καμένες εκτάσεις ήσαν το 2007 (2.257.340 στρέμματα), το 2000 (1.450.330 στρέμματα), το 1988 (1.105.010 στρέμματα) και το 1985 (1.054.500 στρέμματα). Σύμφωνα με τα διαχρονικά στοιχεία που παρουσιάζει το JRC, κατά μέσο όρο στη χώρα στη διάρκεια της περιόδου 1980-2016 στην Ελλάδα κάθε χρόνο συνέβησαν 1.459 δασικές πυρκαγιές. Στις άλλες χώρες ο μέσος ετήσιος αριθμός πυρκαγιών αντίστοιχα ήταν: Γαλλία 4.714, Ιταλία 9.128, Ισπανία 14.787 και Πορτογαλία 18.100 πυρκαγιές. Κατά μέσο όρο οι περισσότερες δασικές πυρκαγιές συνέβαιναν στη δεκαετία 1990-1999 (1.748 ετησίως), ενώ οι λιγότερες έχουν συμβεί στην τρέχουσα δεκαετία (989 πυρκαγιές ετησίως μεταξύ 2000-2016). Όσον αφορά τις καμένες δασικές εκτάσεις στην Ελλάδα, την περίοδο 1980-2016 κατά μέσο όρο κάηκαν 449.140 στρέμματα ετησίως.
Τα περισσότερα καίγονταν στη δεκαετία 1980-1989 (524.170 ετησίως) και τα λιγότερα στην τρέχουσα δεκαετία (291.700 στρέμματα ετησίως μεταξύ 2000-2016). Με εξαίρεση τη Γαλλία, όπου κατά την περίοδο 1980-2016 καιγόταν κάθε χρόνο μικρότερη δασική έκταση (246.570 στρέμματα) από ό,τι στην Ελλάδα (449.140 στρέμματα), στις άλλες χώρες του Νότου η κατάσταση υπήρξε χειρότερη, καθώς κατά μέσο όρο κάθε χρόνο στην Ιταλία καίγονταν 1.054.050 στρέμματα, στην Πορτογαλία 1.073.960 στρέμματα και στην Ισπανία 1.619.230 στρέμματα. Όπως επισημαίνει η έκθεση, σχεδόν όλες οι πυρκαγιές είναι ανθρωπογενείς και μόνο ελάχιστες προκαλούνται από φυσικά φαινόμενα όπως οι κεραυνοί. H έκθεση του JRC -η κύρια επίσημη πηγή για τις πυρκαγιές στην Ευρώπη και γενικότερα στη Μεσόγειο- επιβεβαιώνει την τάση για πυρκαγιές μεγαλύτερης διάρκειας και μεγαλύτερης έντασης στην Ευρώπη και στις γειτονικές περιοχές (Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή). Μία ακόμη έρευνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών έδειξε ότι μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι ημέρες καύσωνα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα πενταπλασιασθούν και τα ελληνικά δάση θα αντιμετωπίζουν απειλή πυρκαγιάς για 30 επιπλέον μέρες του έτους σε σχέση με σήμερα.
