Το δημοψήφισμα ήταν ένα καλό εργαλείο που εισήχθη στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού γιατί έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να υπερπηδήσουμε την άρνηση του Ντενκτάς.
Εάν υπάρχει ζωή μετά θάνατον αυτή τη στιγμή ο Ντενκτάς κάθεται πάνω σε ένα συννεφάκι και κρατά την κοιλιά του από τα γέλια. Μας την έφερε για τα καλά. Ως θέση αρχής είμαι εναντίον των δημοψηφισμάτων αλλά γνωρίζω καλά ότι η απόφαση για το όποιο σχέδιο στο Κυπριακό θα γίνει μέσω δημοψηφίσματος. Το σέβομαι αυτό. Διατυπώνω ωστόσο τον προβληματισμό μου. Εάν κάναμε δημοψήφισμα για το κούρεμα στην Κύπρο δεν θα περνούσε.
Το 2010 ο ισλανδικός λαός απέρριψε με το σοβιετικό ποσοστό 98% την πρόταση της κυβέρνησής του, ενώ το 2011, αφού ουσιαστικά οι ισλανδικές τράπεζες είχαν ήδη τεθεί εκτός διεθνούς πιστωτικού συστήματος, το ποσοστό αυτό εξακολουθούσε να είναι 60%. Εάν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο πρεσβύτερος έκανε δημοψήφισμα για την ένταξή της Ελλάδας στην ΕΟΚ το πιθανότερο είναι να άκουγε ένα ηχηρό όχι. Το ίδιο και ο Σημίτης για το ζήτημα των ταυτοτήτων. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Δεν έχει νόημα να συνεχίσω άλλο. Στα δημοψηφισματική δημοκρατία (δεν ξέρω πώς ακριβώς μεταφράζεται ο όρος plebiscitary democracy) χάνεται η αντιπροσωπευτικότητα.
Αυτή η έλλειψη ισχυρών ενδιάμεσων φορέων δράσης μπορεί να οδηγήσει είτε στη χειραγώγηση των «μαζών» από τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες είτε στην αδυναμία των τελευταίων να αντισταθούν σε λαϊκιστικές πιέσεις εκ των κάτω. Αυτή η συνθήκη ισχύει ένθεν και ένθεν της πράσινης γραμμής.
Κανείς δεν μπορεί να την αγνοεί ειδικά εάν θέλει να κερδίσει το δημοψήφισμα. Υπάρχει τρόπος να το ξεπεράσουμε αυτό; Είναι λάθος να μειώνουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί έως τώρα. Αυτό ευνοεί μόνο τις δυνάμεις που προτιμούν το status quo. Καταγράφω μια πρόταση:
Τα ΜΟΕ όπως και αρκετά κομμάτια από αυτά που συμφωνήθηκαν να γίνουν κομμάτι του πλαισίου εφαρμογής της λύσης. Να εφαρμοστούν για δύο ή/και τρία χρόνια, οι συνομιλίες να συνεχίσουν σε εκείνα τα κομμάτια που υπάρχουν διαφορές και μετά να γίνουν τα δημοψηφίσματα.
Έτσι θα δοθεί μια πραγματική ευκαιρία στους πολίτες να μετρήσουν τα θετικά ή τα αρνητικά της λύσης ενώ ταυτόχρονα οι δημαγωγοί χάνουν τη δαμόκλεια σπάθη τους: το δημοψήφισμα. Εάν τελικά οι πολίτες αποφασίσουν ότι δεν τους συμφέρει η λύση θα έχουν κάθε δικαίωμα να την απορρίψουν. Δεν χάνουν τα δικαιώματά τους. Εν κατακλείδι, πάντα υπάρχουν πρακτικές προτάσεις για να προχωρήσουμε.
Το όλα ή τίποτα θα ακούγεται όλο και πιο άδικο όσο θα περνούν οι μέρες, οι μήνες, τα χρόνια.
