Πρόσφατα άρχισε να συζητείται ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής θεσμών πρόταση νόμου που κατατέθηκε από τον Πρόεδρο του Σώματος Δημήτρη Συλλούρη και η οποία, ανάμεσα σε άλλα, προνοεί την εφαρμογή του «Πόθεν έσχες» και για τους δημοσιογράφους. Η τοποθέτηση της Ένωσης Συντακτών Κύπρου επί του όλου θέματος, όπως αναπτύχθηκε από τον υποφαινόμενο στη Βουλή, συνοψίζεται στα εξής:
α) Οι δημοσιογράφοι δεν είναι και δεν μπορούν να είναι πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα (ΠΕΠ). Κρίνονται όμως καθημερινά για τα δημοσιεύματά τους και επιβραβεύονται ή τιμωρούνται γι’ αυτά με την ανάλογη αναγνωσιμότητα, επισκεψιμότητα, τηλεθέαση ή ακροαματικότητα. Ως εκ τούτου δεν βρίσκονται στο απυρόβλητο.
β) Οι δημοσιογράφοι, ως μισθωτοί υπάλληλοι, ανεξαρτήτως της θέσης που κατέχουν στην ιεραρχική πυραμίδα του ΜΜΕ στο οποίο εργάζονται, υπόκεινται πάντοτε στον έλεγχο των εργοδοτών τους, ιδιοκτητών ΜΜΕ, στους οποίους και λογοδοτούν με βάση τις οδηγίες που λαμβάνουν. Ως μισθωτοί μπορούν εύκολα και ανά πάσα στιγμή να ελεγχθούν από τα συντεταγμένα όργανα της πολιτείας με βάση τις φορολογικές τους δηλώσεις.
γ) Στη διαδικασία του «Πόθεν Έσχες» είναι σωστό να υπόκεινται οι ιδιοκτήτες συγκροτημάτων και λοιπών επιχειρήσεων ΜΜΕ καθώς επίσης και όσοι δημοσιογράφοι έχουν ιδιοκτησιακή σχέση με τον οργανισμό που τους εργοδοτεί.
Οι οργανικές θέσεις του διευθυντή σύνταξης ή του αρχισυντάκτη δεν εξυπακούουν τέτοια σχέση. Η ΕΣΚ –με βάση και το καταστατικό της– ενεργεί ομοίως, δηλαδή τα μέλη της που αποκτούν ιδιοκτησιακή σχέση με το ΜΜΕ στο οποίο εργάζονται μετατάσσονται αυτομάτως σε εταιρικά μέλη χωρίς δικαίωμα ψήφου. Πρόταση νόμου επί του ιδίου θέματος, που κατέθεσαν από κοινού οι βουλευτές Ζ. Κουλίας και Μ. Γιωργάλλας και στη συνέχεια απέσυραν, θα μπορούσε να επιτείνει περαιτέρω το πρόβλημα που δημιουργείται με την αρχική πρόταση νόμου του Προέδρου του νομοθετικού σώματος. Στο σημείο 17 της αποσυρθείσας πρότασης προνοείται να υπόκεινται σε διαδικασία «Πόθεν έσχες» οι Κύπριοι δημοσιογράφοι «που έχουν δημοσιογραφική ταυτότητα και που είναι εγγεγραμμένοι στην Ένωση Συντακτών Κύπρου». Τυχόν υιοθέτηση της πιο πάνω πρόνοιας, πολύ φοβόμαστε ότι θα μπορούσε να διαβρώσει περαιτέρω το ήδη διάτρητο -πλην συνταγματικά κατοχυρωμένο- δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι στον δημοσιογραφικό κλάδο.
Η συνδικαλιστική συσπείρωση του κλάδου έχει μειωθεί αισθητά την τελευταία δεκαετία κυρίως λόγω των πιέσεων που δέχεται η συγκεκριμένη αγορά εργασίας, με την ανεργία και την υποαπασχόληση δημοσιογράφων να ογκούνται συνεχώς. Σήμερα ένα μεγάλο ποσοστό δημοσιογράφων δεν εντάσσεται στο μοναδικό συνδικαλιστικό όργανο του κλάδου για λόγους ευνόητους, που δεν έχουν να κάμουν με την ελεύθερη βούληση των ιδίων των εργαζομένων. Τυχόν «Πόθεν έσχες» για τα μέλη της ΕΣΚ θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά για ένταξη στην οργάνωση, ως μια πρόσθετη ταλαιπωρία. Έτσι υπηρετείται το δημόσιο συμφέρον ή μήπως έτσι διευκολύνεται περαιτέρω η εργοδοτική πλευρά να παρακάμπτει τη μοναδική, ανεξάρτητη και υπερκομματική, συνδικαλιστική οργάνωση των δημοσιογράφων; Και οι υπόλοιποι συνάδελφοι που δεν ανήκουν στην ΕΣΚ θα μένουν στο απυρόβλητο; Επίσης, όσοι δημοσιογραφούν αλλά δεν έχουν καν δημοσιογραφική ταυτότητα, θα διαφεύγουν του επιδιωκόμενου ελέγχου; Ας μην αφήσουμε ακόμη μια «σκιά» σε ένα ήδη «κακόφημο» επάγγελμα.
Στη χώρα μας, λόγω και του μικρού μεγέθους της αγοράς, δεν υπάρχουν μεγαλό-δημοσιογράφοι που να υπεραμείβονται ή να πλουτίζουν –θεμιτά ή αθέμιτα– από την εργασία τους. Κατά κανόνα πλέον, λόγω και των γνωστών εργασιακών δυσχερειών, υπάρχουν δημοσιογράφοι που υπαμείβονται, υποαπασχολούνται, αναγκαστικά ετεροαπασχολούνται, είτε μένουν εντελώς άνεργοι. Οι νεότερες γενιές δημοσιογράφων, παντού, στον έντυπο, διαδικτυακό και ηλεκτρονικό τύπο, λαμβάνουν μισθούς που κυμαίνονται στα όρια του κατώτατου μισθού και έχουν εισοδήματα που δεν είναι καν φορολογητέα. Ως εκ τούτου, φρονούμε ότι το «Πόθεν έσχες» για δημοσιογράφους καθίσταται αχρείαστο, αφού δεν θα προσφέρει τίποτα προς την κατεύθυνση της διαφάνειας. Και το μόνο που θα πετύχει είναι ακόμη μια σκιά αμφισβήτησης και υποψίας πάνω σ’ ένα ολόκληρο κλάδο μισθωτών-επαγγελματιών. Το «Πόθεν έσχες» για δημοσιογράφους, στις μέρες μας και στον τόπο μας, ισούται με κτηματικό φόρο για ακτήμονες, δηλαδή είναι ένα ζήτημα άνευ αντικειμένου. Έχουμε την ισχυρή πεποίθηση ότι η ιεράρχηση προτεραιοτήτων σε σχέση με το «Πόθεν έσχες» θα έπρεπε να είναι άλλη. Κατά την άποψη μας, προέχει η ρύθμιση του όλου θέματος για τα πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα, βουλευτές και υπουργούς, τους τραπεζίτες, τους ανώτατους αξιωματούχους του δημοσίου και του δικαστικού σώματος και ούτω καθεξής.
*Ο κ. Γιώργος Φράγκου είναι Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου.
