Kathimerini.gr
Το πρωί της περασμένης Κυριακής ταξίδεψε αεροπορικώς από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα ο 36χρονος Ιρακινός N.S., χρησιμοποιώντας διαβατήριο που είχε καταχωριστεί από τις αρχές Ασφαλείας της Γερμανίας ως κλεμμένο στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS). Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι το ταξιδιωτικό έγγραφο είχε κλαπεί, όπως και χιλιάδες άλλα, από μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, στην επαρχία Νινευή του Ιράκ.
Τους αριθμούς σειράς (serial numbers) των συγκεκριμένων διαβατηρίων είχε καταχωρίσει στις ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων η ομοσπονδιακή αστυνομία της Γερμανίας, προκειμένου να αποφευχθεί η διείσδυση ξένων μαχητών στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Προέκυψε ότι ο 36χρονος είναι σουνίτης μουσουλμάνος, παντρεμένος με Ελληνίδα και μόνιμος κάτοικος Πειραιά. Δήλωσε ότι επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη για να συναντήσει τη μητέρα του και να αγοράσει πρώτες ύλες για βιοτεχνία επίπλων που διατηρεί στο ιρακινό Κουρδιστάν, ενώ για το διαβατήριό του δήλωσε ότι του το έστειλε ταχυδρομικά ο εξάδελφός του από το Ιράκ, καθώς ο ίδιος δεν μπορούσε να ταξιδέψει στο εξωτερικό λόγω καταδίκης του στην Ελλάδα για σωματεμπορία.
«Πληκτρολογούνται»
Για το συμβάν, ο αστυνομικός διοικητής του αεροδρομίου Μιχάλης Σδούγκος δήλωσε στην «Κ» ότι για λόγους ασφαλείας όλοι οι επιβάτες των πτήσεων από Κωνσταντινούπολη ερευνώνται σχολαστικά και προσέθεσε ότι στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν ελέγχονται («πληκτρολογούνται») όχι μόνο οι υπήκοοι τρίτων χωρών, αλλά και κάτοχοι ευρωπαϊκών ή ακόμα και ελληνικών διαβατηρίων που έχουν αραβικά ονόματα. Αποκάλυψε ακόμα ότι, μετά τις επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι, έγιναν έκτακτες συσκέψεις με όλους τους φορείς του αεροδρομίου, καθώς και ότι πραγματοποιήθηκαν ασκήσεις ετοιμότητας και επίκεινται νέες με σενάρια ομηριών και βομβιστικών επιθέσεων στο κεντρικό terminal του αεροδρομίου.
Ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο εφαρμόζεται και για τον εντοπισμό παράνομων μεταναστών που προσπαθούν να ταξιδέψουν μέσω του «Ελ. Βενιζέλος», με ικανοποιητικά –σύμφωνα με τον κ. Σδούγκο– αποτελέσματα.
Το 2015, από αστυνομικούς του αεροδρομίου συνελήφθησαν 477 αλλοδαποί που επιχείρησαν να ταξιδέψουν προς χώρες εντός και εκτός Σένγκεν (κυρίως τη Γερμανία, τη Σουηδία, τη Μ. Βρετανία) με πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός συλλήψεων το 2009 άγγιζε τις 6.000 καθώς τότε λόγω πλημμελών ελέγχων χρησιμοποιείτο από τα κυκλώματα δουλεμπόρων.
«Σήμερα το “Ελ. Βενιζέλος” έχει βγει από τη “μαύρη” λίστα των υπό επιτήρηση αεροδρομίων χάρη στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων» προσθέτει ο κ. Σδούγκος.
Αρκετοί από τους παράνομους μετανάστες που συλλαμβάνονται έχουν στην κατοχή τους όχι πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα, αλλά γνήσια που ανήκουν σε άλλα άτομα με παρόμοια, όμως, εξωτερικά χαρακτηριστικά. Το απόγευμα της 22ας Ιανουαρίου, για παράδειγμα, αστυνομικοί της Ασφάλειας συνέλαβαν 30χρονο υπήκοο Καμερούν που ζει νόμιμα στην Ελλάδα και μια συνομήλικη συμπατριώτισσά του. Στον έλεγχο διαβατηρίων ο Jean G. N. παρουσίασε την 30χρονη ως σύντροφό του και προσπάθησε να την επιβιβάσει σε πτήση της Aegean με προορισμό τη Ρώμη επιδεικνύοντας στους αστυνομικούς ένα γνήσιο διαβατήριο που όμως ανήκε σε 35χρονη Γαλλίδα υπήκοο.
Από το Κονγκό
Αντίστοιχη υπόθεση καταγράφηκε και το απόγευμα της 28ης Νοεμβρίου, όταν μια 48χρονη υπήκοος Γερμανίας με καταγωγή από το Κονγκό αποπειράθηκε να επιβιβάσει σε πτήση με προορισμό το Παρίσι δύο γυναίκες από την Αφρική, δείχνοντας στο προσωπικό ασφαλείας του αεροδρομίου ένα γνήσιο γερμανικό διαβατήριο και μια γνήσια γαλλική ταυτότητα που, όμως, ανήκαν σε άλλες γυναίκες με παρόμοια χαρακτηριστικά προσώπου.
«Ο έλεγχος ταυτοπροσωπίας σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δύσκολος. Ο αστυνομικός δεν κοιτάζει το πρόσωπο γενικά, αλλά το χωρίζει σε έξι σημεία, τα αυτιά, τη μύτη, το πηγούνι κ.ο.κ. και εστιάζει την προσοχή του σε αυτά. Το προσωπικό παρακολουθεί ειδικές εκπαιδεύσεις πάνω στο αντικείμενο» σχολίασε ο κ. Σδούγκος.
Ο «Ικαρος» έπιασε τους διακινητές
Σε κάθειρξη 14 ετών και χρηματικό πρόστιμο 55.000 ευρώ καταδικάστηκε πριν από μερικές εβδομάδες ο 35χρονος Πακιστανός Irfan A. ή Αλμπέρτο, ο οποίος μαζί με υπαλλήλους αεροπορικών εταιρειών και εταιρειών handling (επίγειας εξυπηρέτησης) διακινούσαν παράτυπους μετανάστες σε Ιταλία και Ισπανία μέσω του «Ελ. Βενιζέλος». Την αστυνομική επιχείρηση με κωδική ονομασία «Ίκαρος» είχε φέρει σε πέρας το τμήμα Δίωξης Εκβιαστών με τη βοήθεια ενός μυστικού αστυνομικού του τμήματος Διαβατηρίων. Για την ίδια υπόθεση καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση και μια 34χρονη πρώην υπάλληλος της «Ολυμπιακής» που την περίοδο της σύλληψής της εργαζόταν σε sex shop.
Τα μέλη του κυκλώματος προμήθευαν τους μετανάστες με πλαστά διαβατήρια και τους επιβίβαζαν σε προκαθορισμένες πτήσεις έχοντας εξασφαλίσει ότι δεν θα υποβάλλονταν σε ελέγχους από αστυνομικούς και υπαλλήλους εταιρειών. Την 17η Ιουνίου 2014 για παράδειγμα, τα μέλη της σπείρας σε «συνεννόηση» με τον μυστικό αστυνομικό επιβίβασαν μετανάστη σε πτήση για την Ιταλία.
Αναφέρεται στα δικαστικά έγγραφα: «Ο Γκ. (ο μυστικός αστυνομικός) την κατάλληλη στιγμή πλησίασε τις δύο υπαλλήλους της εταιρείας, που επιβίβαζαν τους ταξιδιώτες στο αεροσκάφος. Όταν επιχείρησε να επιβιβαστεί ο Enzo Lattanzio (ψεύτικο όνομα του μετανάστη) ο Γκ. τον έλεγξε και διαπίστωσε ότι κατείχε μια καταφανώς πλαστή ταυτότητα. Οι δύο κοπέλες υπάλληλοι ήταν πολύ αμήχανες στη διάρκεια του εικονικού ελέγχου αλλά ο Γκ. ενεργώντας σύμφωνα με την ανακριτική διείσδυση επέτρεψε στον λαθρομετανάστη να επιβιβαστεί».
Τα κυκλώματα με τα πλαστά
«Ο Shaif U. μου έδωσε ένα διαβατήριο και το αυτοκόλλητο ήταν χάλια πάνω. Ηθελε να το φτιάξω για να “διώξει” ένα άτομο. Και το άτομο πράγματι έφυγε. Αυτός χάρηκε και μου είπε ότι αύριο φεύγει πάλι για Βρυξέλλες, δεν ρωτάει κανείς εκεί το απόγευμα. Να στείλουμε».
Στις 5 Οκτωβρίου 2015 η Υποδιεύθυνση Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. συνέλαβε Πακιστανούς δουλέμπορους που διακινούσαν οδικώς (μέσω Σκοπίων) και αεροπορικώς (μέσω του «Ελ. Βενιζέλος») παράνομους μετανάστες προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.
Στο κύκλωμα συμμετείχαν έμπειροι πλαστογράφοι που χρησιμοποιούσαν ειδικό ψηφιακό εξοπλισμό για την κατάρτιση πλαστών ταξιδιωτικών εγγράφων: «οι φωτογραφίες των υπό διακίνηση αλλοδαπών αποστέλλονταν σε ηλεκτρονική μορφή είτε μέσω της εφαρμογής Facebook είτε μέσω της εφαρμογής Viber εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη μεγαλύτερη δυνατή ευκρίνεια» αναφέρεται στα δικαστικά έγγραφα.
Στο πλαίσιο της έρευνας, τα πλαστά διαβατήρια κατασχέθηκαν και μεταφέρθηκαν στα γραφεία του Τμήματος Εργαστηρίων Δικαστικής Γραφολογίας και Πλαστότητας Εντύπων της ΕΛ.ΑΣ. για περαιτέρω ανάλυση - επεξεργασία. «Ανάμεσα στα ευρήματα υπάρχουν υλικά για την κατασκευή εξ ολοκλήρου πλαστών ταξιδιωτικών εγγράφων, όπως για παράδειγμα αντίγραφα εξωφύλλων ινδικών και ιταλικών διαβατηρίων» δήλωσε στην «Κ» ο επικεφαλής του τμήματος, αστυνομικός διευθυντής κ. Νίκος Σκαρτσής. Προσέθεσε ακόμα ότι βρέθηκαν και κατασχέθηκαν γνήσια ευρωπαϊκά διαβατήρια (ελληνικά, πορτογαλικά κ.ά.) που όμως οι πλαστογράφοι του κυκλώματος δεν είχαν προλάβει να νοθεύσουν.
Ο κ. Σκαρτσής διευκρίνισε ότι τα πλαστά έγγραφα που παρασκευάζονται στην Ελλάδα είναι συνήθως μέτριας ποιότητας, καθώς τα κυκλώματα χρησιμοποιούν ψηφιακούς εκτυπωτές αντί για καλά οργανωμένα τυπογραφεία. Σχετικά με τις μεθόδους νόθευσης των διαβατηρίων, ο κ. Σκαρτσής ανέφερε ως παράδειγμα ότι «ο πλαστογράφος μπορεί από τη σελίδα με τα στοιχεία κατόχου να απαλείψει την αρχική φωτογραφία με χημική επεξεργασία και να εκτυπώσει πάνω στη ζελατίνα μια νέα, αφήνοντας ανέπαφα τα χαρακτηριστικά ασφαλείας του εντύπου». Ακόμα, προσέθεσε ότι «καθώς το χαρτί κοινής εμπορικής χρήσης αντανακλά το φως –αντίθετα με το ειδικό χαρτί που χρησιμοποιείται για την έκδοση γνήσιων διαβατηρίων– οι πλαστογράφοι συχνά αλείφουν το πλαστό έγγραφο με ουσία που απορροφά το φως, όπως είναι το αντηλιακό».
Από τα στατιστικά στοιχεία της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών προκύπτει ότι το 2015 παρατηρήθηκε αύξηση στις κατασχέσεις πλαστών εγγράφων από χώρες όπως η Συρία, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις βρέθηκαν στην κατοχή παράνομων μεταναστών και προσφύγων πλαστά δολάρια ΗΠΑ, κυρίως σε χαρτονομίσματα των 50 και 100 δολαρίων.
Ο κ. Σκαρτσής τόνισε ότι ανάμεσα στα πιο «αδύναμα» ταξιδιωτικά έγγραφα κρατών της Ε.Ε. είναι οι ταυτότητες και τα διαβατήρια Βουλγαρίας και Ρουμανίας, καθώς και τα ιταλικά δελτία ταυτότητας. «Το τελευταίο έτος» είπε, «έχουν φτάσει στα εργαστήριά μας πολλές πλαστές ιταλικές ταυτότητες, που είναι παλαιού τύπου και εύκολο να νοθευτούν».
Στις αρχές του 2015, για παράδειγμα, στη διάρκεια αστυνομικής επιχείρησης της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής, βρέθηκε στον Αγ. Παντελεήμονα εργαστήριο κατάρτισης πλαστών εγγράφων μέσα στο οποίο υπήρχαν, μεταξύ άλλων, 234 κενά έντυπα ιταλικών δελτίων ταυτότητας καθώς και πλαστικές διαφάνειες με εκτυπωμένα υδατογραφήματα ασφαλείας ιταλικών εγγράφων. Ο τιμοκατάλογος για τα πλαστά έγγραφα κυμαινόταν από 300 - 500 ευρώ για κάθε ταυτότητα και 500 - 800 ευρώ για κάθε διαβατήριο. Στο εργαστήριο αστυνομικοί είχαν βρει ένα ηλεκτρικό σίδερο για την αποκόλληση διαφανειών από έγγραφα, μικροεργαλεία, κόλλες, κοπίδια, ψαλίδια, κόπιτσες, κλωστές που οι πλαστογράφοι χρησιμοποιούσαν για τη νόθευση των εγγράφων. «Εχει τύχει να εντοπίσουμε σε εργαστήριο σελίδες διαβατηρίων τεμαχισμένες κατά το δοκούν που μοιάζουν με ελβετικό τυρί. Τα κυκλώματα κόβουν κομμάτια από σελίδες γνήσιων εγγράφων και τα τοποθετούν με τέτοιο τρόπο, ώστε π.χ. να αλλάξουν το ύψος του κατόχου του διαβατηρίου» σχολίασε ο κ. Σκαρτσής.
Διορία για τις νέες ταυτότητες
Ανοικτό παραμένει το θέμα αντικατάστασης των υφιστάμενων ταυτοτήτων με νέα δελτία που θα είναι δύσκολο να παραχαραχθούν. Η διαδικασία εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς, παρά την απειλή επαναφοράς της βίζας για Ελληνες ταξιδιώτες στις ΗΠΑ. Αξιωματούχος του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη δήλωσε στην «Κ» ότι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν τις επόμενες μέρες σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο και διευκρίνισε ότι δεν έχει αποσαφηνιστεί ο τρόπος επιλογής του ιδιώτη που θα προμηθεύσει την ΕΛ.ΑΣ. με τα απαραίτητα αναλώσιμα υλικά.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή ενημέρωσης, τα επικρατέστερα σενάρια είναι δύο: το πρώτο να προκηρυχθεί ανοικτός, δημόσιος διαγωνισμός για την επιλογή του αναδόχου που θα υλοποιήσει, μαζί με τη Διεύθυνση Διαβατηρίων, το έργο της αντικατάστασης των παλαιών ταυτοτήτων. Το δεύτερο σενάριο είναι το έργο να ανατεθεί στην εταιρεία που προμηθεύει την ΕΛ.ΑΣ. με τις πρώτες ύλες για την έκδοση των διαβατηρίων. Σχετική ρήτρα είχε προβλεφθεί στη δεκαετή σύμβαση ΕΛ.ΑΣ. - ιδιώτη, που είχε ενεργοποιηθεί τον Ιανουάριο του 2006 και λήγει φέτος. Αρμόδιος αξιωματούχος διευκρίνισε στην «Κ» ότι «υπάρχει δυνατότητα επέκτασης της σύμβασης για 2+1 επιπλέον χρόνια».
Σε περίπτωση που επιλεγεί η λύση του ανοικτού διαγωνισμού, το κόστος για κάθε νέο δελτίο ταυτότητας υπολογίζεται ότι θα διαμορφωθεί στα 10 ευρώ. Αντίστοιχα, πηγές του υπουργείου Δημόσιας Τάξης επισημαίνουν ότι στην περίπτωση επέκτασης της υφιστάμενης σύμβασης, το κόστος θα είναι χαμηλότερο.
Την πρόταση για τα τεχνικά χαρακτηριστικά του νέου δελτίου ταυτότητας επεξεργάστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο επιτροπή «εμπειρογνωμόνων» στην οποία μετείχαν αξιωματικοί της Διεύθυνσης Διαβατηρίων, της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών κ.ά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, προτείνεται η αντικατάσταση της παλαιάς ταυτότητας με νέα, πλαστική, που εξωτερικά θα μοιάζει με πιστωτική κάρτα, ενώ ως προς τη διαδικασία εγγραφής των στοιχείων του κατόχου, τα μέλη της επιτροπής προτείνουν αυτή να γίνεται με λέιζερ. Τη συγκεκριμένη μέθοδο εξάλλου εφαρμόζουν 23 κράτη-μέλη της Ε.Ε. Ως προς τα βιομετρικά στοιχεία του κατόχου, η πρόταση της επιτροπής είναι στο RFID τσιπ να αποθηκεύονται δύο δακτυλικά αποτυπώματα και μία φωτογραφία του κατόχου.
Η αντικατάσταση των υφιστάμενων ταυτοτήτων αποτελεί (ήδη από το 2006) συμβατική υποχρέωση της Ελλάδας απέναντι σε Ε.Ε. και ΗΠΑ και προωθείται υπό την απειλή επαναφοράς της βίζας για Ελληνες ταξιδιώτες στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η αξιολόγηση του προγράμματος Visa Waiver, για τη μη θεώρηση διαβατηρίων των Ελλήνων που ταξιδεύουν στις ΗΠΑ ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο με «όχι αρνητικά», όπως αναφέρουν αστυνομικές πηγές, αποτελέσματα. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, Αμερικανοί αξιωματούχοι επισκέφθηκαν την κεντρική διεύθυνση καθώς και περιφερειακά γραφεία έκδοσης διαβατηρίων.
Πάντως, οι ίδιες πηγές ενημέρωσης διευκρίνισαν ότι δόθηκε άτυπα περιθώριο τριών μηνών στην Ελλάδα, προκειμένου να ολοκληρώσει τις διαδικασίες αναβάθμισης της νέας αστυνομικής ταυτότητας.
Κύριο επιχείρημα των Αμερικανών είναι ότι η υφιστάμενη αστυνομική ταυτότητα πλαστογραφείται εύκολα και χρησιμοποιείται στη συνέχεια για την έκδοση γνήσιων διαβατηρίων με ψεύτικα ωστόσο στοιχεία κατόχου. Το θέμα εκσυγχρονισμού των δελτίων ταυτότητας φέρεται να είχε θέσει απευθείας στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και στα αρμόδια μέλη της κυβέρνησης ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα. Σύμφωνα με μια εκδοχή, οι πιέσεις προς την Ελλάδα για το συγκεκριμένο ζήτημα εντάθηκαν μετά και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι.
Αλλαγές επίκεινται και στα υπηρεσιακά σημειώματα που χορηγεί η ΕΛ.ΑΣ. σε μετανάστες και πρόσφυγες κατά την είσοδό τους στη χώρα. Το σχετικό έγγραφο εκτυπώνεται πάνω σε σελίδα Α4, δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό ασφαλείας και πλαστογραφείται με τη χρήση ενός κοινού ηλεκτρονικού υπολογιστή. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται να αντικατασταθεί από άλλο ασφαλέστερο έγγραφο.
