Του Βασίλη Νέδου
Η εξαιρετικά χαμηλή συμμετοχή στο δημοψήφισμα για την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών, οδηγεί τη χώρα σε πιθανώς, ένα νέο κύκλο κρίσης με εξαιρετικά αβέβαια αποτελέσματα για το μέλλον της. Πρακτικά η ΠΓΔΜ βαδίζει πλέον σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς, ανεξάρτητα από την όποια τύχη θα έχει η συμφωνία των Πρεσπών ανάμεσα στην Αθήνα και τα Σκόπια, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος υποδηλώνει ότι η υπόσχεση για ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. δεν συνιστά τόσο ελκυστική προοπτική για τους πολίτες της χώρας.
Το αποτέλεσμα γεννά ορισμένα ερωτηματικά που χρήζουν απάντησης.
- Γιατί κινητοποίησε τόσο μικρό κομμάτι του πληθυσμού;
Πρώτον, διότι η εκστρατεία του Ζόραν Ζάεφ καταφανώς δεν έπεισε. Παρά τις διαδοχικές ήττες των τελευταίων δύο χρόνων, το VMRO-DPMNE παραμένει το κόμμα με τον πιο αποτελεσματικό κομματικό μηχανισμό σε τοπικό επίπεδο, σε όλη τη χώρα.
Δεύτερον, οι δημόσιες δηλώσεις αξιωματούχων περί εγκυρότητας του δημοψηφίσματος ακόμη και αν η συμμετοχή κινηθεί κάτω του 50%, δημιούργησαν την αίσθηση σε πολλούς κατοίκους της ΠΓΔΜ ότι δεν απαιτείται η συμμετοχή τους για την έγκριση της συμφωνίας των Πρεσπών.
Τρίτον, η Συμφωνία των Πρεσπών έγινε αντιληπτή ως «ξεπούλημα» της εθνικής ταυτότητας και «υποταγή» στις ορέξεις των Αθηνών.
Τέταρτον, η παρέλαση Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων ενίσχυσε την αίσθηση «άνευ όρων παράδοσης».
Πέμπτον, επιβεβαιώθηκε η «αντισυστημική» δυναμική που τελικά αναπτύσσεται σε όλα τα δημοψηφίσματα στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Τα παραδείγματα είναι πολλά, το πλέον πρόσφατο και οικείο, είναι, φυσικά, εκείνο του 2015 στην Ελλάδα.
Έκτον, ο πραγματικός πληθυσμός στη γειτονική χώρα υπολογίζεται ότι βρίσκεται κάτω και από το 1,8 εκατ. που εμφανίζεται ως εγγεγραμμένο στους εκλογικούς καταλόγους. Ωστόσο, το συγκεκριμένο επιχείρημα είναι μάλλον περιορισμένης σημασίας, καθώς στις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις (εθνικές και τοπικές), στις κάλπες έσπευσαν άνω του ενός εκατ. ψηφοφόρων.
- Τι θα γίνει στο εξής;
Ήδη ο Ζόραν Ζάεφ ανακοίνωσε ότι θεωρεί πως υπάρχει επικράτηση του «ναι», έστω και σε δημοψήφισμα με συμμετοχή χαμηλότερη του 50%. Θα φέρει τη Συμφωνία στη Βουλή και θα προσπαθήσει να συγκροτήσει πλειοψηφία 2/3. Κάτι τέτοιο είναι, με βάση τα δεδομένα της στιγμής πρακτικά αδύνατον. Αν αποτύχει η κοινοβουλευτική διαδικασία, τότε ο κ. Ζάεφ είναι σχεδόν υποχρεωμένος να προχωρήσει σε εκλογές. Δεδομένου ότι η χθεσινή στάση του πρωθυπουργού αποτελεί ερμηνεία του Συντάγματος της ΠΓΔΜ, θεωρείται σχεδόν δεδομένο ότι με έναν ανάλογο τρόπο θα προχωρήσει και στην προκήρυξη εθνικών εκλογών.
Αυτό σημαίνει πρακτικά πως η Αθήνα μπαίνει σε μακρά στάση αναμονής. Ήδη ο Πάνος Καμμένος θριαμβολογεί για την ψήφο των πολιτών της ΠΓΔΜ. Ωστόσο, τα πράγματα είναι ελαφρώς πιο περίπλοκα. Σε κάθε περίπτωση, αν o Ζάεφ οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές άμεσα και βρει κάποιο τρόπο να επικυρώσει τη Συμφωνία των Πρεσπών, τότε, μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου το κείμενο θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων.
Υπάρχει, βεβαίως, το πολύ υπαρκτό ενδεχόμενο οι πολιτικές εξελίξεις να ανατρέψουν πλήρως αυτό το χρονοδιάγραμμα και να ακυρώσουν αυτό τον σχεδιασμό. Σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανό η συμφωνία των Πρεσπών να βρεθεί στην Ελλάδα πολύ αργότερα. Και βεβαίως, υπάρχει το ενδεχόμενο η συμφωνία των Πρεσπών να αποτελεί ήδη νεκρό γράμμα.
Πριν από όλα αυτά, έχει ενδιαφέρον να δούμε τις αμέσως επόμενες ημέρες πως θα αντιμετωπίσουν τα νέα δεδομένα οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα. Ίδωμεν.
