Του Αθανάσιου Έλλις
Μετά από ένα τέταρτο του αιώνα, που χαρακτηριζόταν από ψυχρότητα, προκλήσεις, ενίοτε και ύβρεις, η Αθήνα και τα Σκόπια κατέληξαν σε έναν συμβιβασμό. Είναι επώδυνος. Και για τις δυο πλευρές. Ηταν αναμενόμενο ότι η όποια συμφωνία θα είχε και παραχωρήσεις. Αλλιώς, θα είχε βρεθεί λύση πολύ νωρίτερα. Ετσι είναι οι συμβιβασμοί. Τώρα, εναπόκειται στον καθένα να επιλέξει εάν θα βλέπει το ποτήρι μισό γεμάτο ή μισό άδειο.
Οπως είναι φυσικό, η συμφωνία περιλαμβάνει και θετικά και αρνητικά. Η σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και η χρήση έναντι όλων - εάν όντως ισχύει, μένει να αποσαφηνισθεί - αποτελούσε εδώ και μια δεκαετία την επίσημη εθνική γραμμή, από την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή με υπουργό Εξωτερικών τη Ντόρα Μπακογιάννη. Ηταν η γραμμή που εξασφάλισε την επιτυχία του Βουκουρεστίου. Εάν η Ελλάδα είχε εμφανιστεί τότε με απόλυτα μαξιμαλιστική θέση δεν θα είχε καταφέρει να εξασφαλίσει την στήριξη του Νικολά Σαρκοζί και, τελικά, τη θετική απόφαση της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, η οποία επαναλαμβάνεται και στις συνόδους που ακολούθησαν.
Δεν το λέω θεωρητικά. Ημουν στο Βουκουρέστι. Εζησα τις πιέσεις. Τις έβλεπα στα πρόσωπα του Καραμανλή, της Μπακογιάννη, του Μεϊμαράκη. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα. Εάν σε εκείνο το δραματικό διήμερο, αλλά και στις εβδομάδες που προηγήθηκαν, η ελληνική αφετηρία ήταν μια υπερβολική μαξιμαλιστική θέση, θα είχαμε χάσει.
Θυμάμαι μια συνάντηση που είχα έξω από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ με Αμερικανό διπλωμάτη που χειριζόταν τα θέματά μας. Ηταν λίγο μετά τη γνωστή τηλεφωνική συνομιλία Ράις - Μπακογιάννη. Κάποια στιγμή με κοίταξε εκνευρισμένος, με σχεδόν απειλητικό ύφος, και μου είπε: «Δεν είναι αυτός τρόπος για να μιλά κανείς στην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ». Δεν ήταν ευχάριστο το σκηνικό. Ομως, «αντέξαμε» και αυτό διότι αναδεικνύαμε την συμβιβαστική προσέγγισή μας.
Επιστρέφουμε στο σήμερα. Τα πήραμε όλα; Φυσικά, όχι. Στα θετικά περιλαμβάνονται και η απάλειψη αναφορών και η αφαίρεση συμβόλων με χαρακτηριστικά αλυτρωτισμού. Στα αρνητικά έχουμε πρωτίστως την αναγνώριση μακεδονικής εθνικότητας και γλώσσας, έστω και αν υπάρχουν οι σχετικές επισημάνσεις ότι αυτές έχουν σλαβική προέλευση και δεν έχουν σχέση με την Αρχαία ελληνική Μακεδονία.
Το ρολόι δεν γυρίζει πίσω. Εγιναν πολλά λάθη, από πολλούς. Ο ένας δεν ήταν αρκετά τολμηρός, ο άλλος ήταν μαξιμαλιστής, άλλοι δεν ασχολήθηκαν όσο θα έπρεπε. Η λύση είναι επώδυνη, τουλάχιστον για κάποιους από εμάς που δεν χαιρόμαστε για συγκεκριμένες πτυχές της.
Οστόσο, καταλήξαμε σε μια συμφωνία. Και η διεθνής κοινότητα για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια συγχαίρει την Ελλάδα. Διαφαίνεται η προοπτική να ανακτήσουμε την επιρροή μας στη γειτονιά μας. Η υποχώρηση από αυτή τη θέση θα έχει μεγάλο κόστος για την εικόνα της χώρας και τη δυνατότητα να ασκήσει τον ρόλο που της αναλογεί στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο.
Τέλος, και αυτό έχει τη σημασία του, ό,τι και αν γίνει τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες και μήνες - καθώς είναι εμφανείς οι τεράστιες αντιδράσεις και στις δυο χώρες - η διεθνής κοινότητα θα γνωρίζει πλέον ότι η αναγκαιότητα να αλλάξει η γειτονική μας χώρα όνομα, και αντί του σκέτου “Δημοκρατία της Μακεδονίας” να προσδιορίζεται από μια σύνθετη ονομασία, δεν αποτελεί μόνο κάποια “υπερβολική” επιδίωξη της Ελλάδας, αλλά είναι κάτι που έγινε αποδεκτό και από την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας αυτής.
