Kathimerini.gr
ΜΙΜΗΣ ΠΛΕΣΣΑΣ
Κατέβασε την ποίηση στο πεζοδρόμιο
Μου την έσκασε ο μπαγάσας. Είχαμε πει ότι θα φύγουμε μαζί. Δεν του το συγχωρώ. Ήταν σπουδαίος φίλος. Ταπεινός άνθρωπος. Μέγας συνθέτης, οικουμενικός. Πολλές οι συναντήσεις μας τα τελευταία χρόνια στο σπίτι του. Πηγαίναμε με τη Λουκίλα και την κόρη μας, την Ελεάνα, για μία ώρα και μέναμε τέσσερις, καταλήγοντας να τρώμε τα αγαπημένα μας αυγά… Άλλοτε ακούγαμε μαζί ένα συμφωνικό του έργο και άλλοτε μου ζητούσε να του παίξω στο πιάνο «πειραγμένα» τα τραγούδια του… Και όταν λέω «πειραγμένα», εννοώ με τζαζίστικη διάθεση… Του χρωστάμε το γεγονός ότι κατέβασε την ποίηση στο πεζοδρόμιο. Την έβαλε στα σπίτια μας με τη μουσική του. Καλό ταξίδι στον Σπουδαίο μου Φίλο, στον Αξιο Ελληνα.
ΖΟΥΛΦΙ ΛΙΒΑΝΕΛΙ
Ο τελευταίος των Μεγάλων
Ήταν μεγάλος συνθέτης, μεγάλος δημιουργός. Την ουσία της μουσικής που πήρε από τον λαό του, την έπλαθε με νέες συνθέσεις. Αυτό το κάνουν όλοι οι μεγάλοι μουσικοσυνθέτες. Έτσι έκαναν ο Μπετόβεν, ο Μπαχ, ο Βάγκνερ, έβαζαν το γερμανικό πνεύμα. Και ο Θεοδωράκης πήρε το ελληνικό πνεύμα και την ελληνική μουσική παράδοση, την έπλασε και τη μεταμόρφωσε. Ήταν και μεγάλη προσωπικότητα, δεν ήταν ένας απλός συνθέτης. Ήταν αγωνιστής, πολεμιστής. Σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για την ειρήνη, για τη δημοκρατία, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την ισότητα. Ήταν μια αξία της Ελλάδας, αλλά ουσιαστικά ήταν μια αξία που η Ελλάδα έκανε δώρο σε όλο τον κόσμο. Και ίσως ήταν ο τελευταίος Μεγάλος Έλληνας.
Ο συνθέτης με τους (από αριστερά) Γιώργο Νταλάρα, Μαρία Φαραντούρη, Μανώλη Μητσιά και Πέτρο Πανδή.
ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ
Παγκόσμιος, μα πάνω απ’ όλα Ελληνας
Γεννήθηκε με την ευλογία των Μουσών. Μίλησε με την οικουμενική γλώσσα της μουσικής και της ποίησης για τον άνθρωπο, τους αγώνες, τις χαρές και τους καημούς του. Ο Μίκης είναι παγκόσμιος, μα πάνω απ’ όλα είναι Έλληνας και αποτελεί την αντάξια συνέχεια των μεγάλων παραδόσεών μας. Αγωνίστηκε και υπέφερε υπερασπιζόμενος την ελευθερία, τη δημοκρατία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Είχα τη χαρά και την τιμή να υπηρετήσω το μεγάλο του έργο, μια ολόκληρη ζωή, να μοιραστώ μαζί του συγκινητικές στιγμές, την επαφή με τόσους λαούς, τους αγώνες και την ιστορία τους, δίνοντας συναυλίες σε ελληνικά και παγκόσμια ακροατήρια.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Τέτοιο φαινόμενο δεν θα ξαναφανεί
Είναι μέγας. Τέτοιο φαινόμενο μουσικό, πολιτικό, πολιτιστικό, δεν ξαναφάνηκε ούτε θα φανεί. Σφράγισε όλον τον 20ό αιώνα. Και πάνω από όλα ήταν μέγας Έλληνας.
Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος με τον Μίκη Θεοδωράκη συζητούν μετά την παρουσίαση του έργου «Ερημιά», το 2006 (φωτ. ΑΠΕ/ΜΠΕ)
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ
Απλός άνθρωπος, αγάπησε τον λαό
Έφυγε, αλλά μένει το έργο του, το οποίο είναι αναγνωρίσιμο παγκοσμίως. Ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης κατάφερε να περάσει την ελληνική μουσική σε όλο τον κόσμο. Είναι ένας συνθέτης ο οποίος, μελοποιώντας τα ποιήματα των μεγάλων Ελλήνων ποιητών, κατόρθωσε να γνωρίσουμε την ποίηση μέσα από τη μουσική του. Είναι ένας συνθέτης που αγαπήθηκε διεθνώς και που πάντα συμπεριφερόταν με τον καλύτερο τρόπο σε εμάς τους συναδέλφους του. Το ξέρω, γιατί συνεργάστηκα μαζί του και συνδικαλιστικά, ενώ είχα την τύχη να κάνω με εκείνον και ένα ταξίδι στη Νέα Υόρκη, όταν γιορτάστηκαν εκεί τα 70 χρόνια του ελληνικού ραδιοφώνου, του ράδιο Cosmos. Ήθελαν να τιμήσουν τον Μίκη και να αναθέσουν σε κάποιον Έλληνα συνθέτη να παρουσιάσει το έργο του. Είχα την τύχη να είμαι εγώ αυτός. Περάσαμε μαζί περίπου μια εβδομάδα και τον έζησα τότε σαν φίλο. Ήταν ένας απλός άνθρωπος, ο οποίος αγάπησε τον Ελληνα και την ελληνική μουσική.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΝΑΣΙΟΣ
Ο Μίκης είναι ένα τέλος εποχής
Ο ελληνικός λαός βιώνει σήμερα ένα πολιτιστικό και πολιτισμικό σοκ. Δεν θυμάμαι στο παρελθόν τέτοια στενοχώρια στην Ελλάδα, σαν αυτό που συμβαίνει σήμερα. Και αυτό, γιατί έφυγε ένας Έλληνας δημιουργός παγκόσμιας αναγνώρισης. Ο Θεοδωράκης διέδωσε την ελληνική μουσική διεθνώς. Μπορώ να πω ότι με τον Μίκη έκλεισε ένας κύκλος των μεγάλων συνθετών. Είναι ένα τέλος εποχής. Δεν νομίζω ότι μπορεί να ξαναβγεί με τέτοια δύναμη μουσική, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Ο Μίκης δεν ήταν μόνο ένας χαρισματικός μουσικός. Ήταν μια σπάνια ιδιοσυγκρασία ανθρώπου, που δεν παραβάλλεται με καμία άλλη, από όσες γνωρίζουμε σήμερα στην Ελλάδα. Ήταν ένας άνθρωπος που ενδιαφερόταν για την Ελλάδα, για τον απλό άνθρωπο. Ήταν αγαπητός από όλους τους Έλληνες. Ήταν ο άνθρωπος που έλεγε κάτι και αμέσως γινόταν απόφθεγμα, το οποίο ακούγεται μέχρι και σήμερα. Πιστεύω ότι τελικά, ακόμα κι αυτοί που προσπάθησαν να ακολουθήσουν τη μουσική του έκαναν μεγάλες προσπάθειες, οι οποίες απέδειξαν ότι δεν μπορεί να ξαναβγεί στο μέλλον ένας Θεοδωράκης.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΖΑΚΟΣ
Πολύτιμο κομμάτι της ζωής μας
Έζησε ευτυχώς πολλά χρόνια μαζί μας και προλάβαμε, όσοι τον αγαπούσαν και εκείνοι που η δουλειά του τους συγκινούσε και οι μεμψίμοιροι, να φτιάξουμε μια εικόνα που μας στήριξε σε δύσκολες ώρες. Ο Μίκης στήριξε τον ελληνικό λαό με τη δουλειά του, την παρουσία του, το πάθος, τον ψυχικό και πνευματικό πλούτο που έβγαινε από μέσα του. Έγινε ένα κομμάτι της ζωής μας, είναι από τα ακριβά και πολύτιμα κομμάτια της ζωής μας. Ο καθένας μας παίρνει από αυτό τον πλούτο που έχουμε συλλέξει τόσα χρόνια στη συνείδησή μας. Όταν είχες την τύχη να συνεργαστείς μαζί του και στη μουσική και το θέατρο, όταν είχες μια φιλική σχέση μαζί του ήταν ένας πλούτος. Μια ευτυχισμένη συνάντηση. Έφυγε πλήρης ημερών, βασανίστηκε στο τέλος αλλά ήταν ένας ευτυχισμένος άνθρωπος. Τιμήθηκε, αγαπήθηκε, δοξάστηκε. Και τι δεν πέρασε, ταλαιπωρίες, βασανιστήρια, φυλακές, εξορίες, κατοχή, φυματίωση. Η ζωή του είναι συνυφασμένη με την Ιστορία της Ελλάδας και κατάφερε να γίνει 97 χρονών. Τι άλλο να ποθήσει κανείς; Ηταν ευτυχία που γνωρίσαμε τον ίδιο και την τέχνη του, αυτή τη μουσική που γεννοβόλαγε. Ηταν γεμάτος.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ
Ενωσε τον κόσμο, τον σήκωσε ψηλά
Η Ελλάδα και ο κόσμος πενθούν. Απνοια. Σαν να κόπηκε ο αέρας. Έφυγε η φθαρτή υπόσταση. Αυτό το δυνατό, στιβαρό σώμα που υπέμεινε καρτερικά και αγόγγυστα πολέμους, διωγμούς, εξορίες, φυλακές, φάλαγγα, προβοκάτσιες, κυνηγητά. Το πνεύμα όμως μένει. Αυτό το πνεύμα που έκανε την υψηλή ποίηση τραγούδι, που ένωσε τον λαό και τον σήκωσε ψηλά, με μια φωνή σε όλο τον κόσμο. Από την Κρήτη μέχρι τη Λατινική Αμερική. Ο Μίκης, ως μέγιστος εθνικός ευεργέτης, προσέφερε απλόχερα τη μουσική του, τα τραγούδια του, τον λόγο του, το υπόδειγμα της ζωής του. Ανεκτίμητη περιουσία! Τα θεμέλιά του είναι στα βουνά. Και αυτά τα βουνά καλούμαστε όλοι και κυρίως ο σκεπτόμενος και ο ανήσυχος λαός, που τόσο αγάπησε, να σηκώσει τώρα στους ώμους του, όσο αντέξει, αυτή την παρακαταθήκη. Έτσι όπως σήκωνε αυτός στους ώμους έναν αιώνα όλη την Ελλάδα έως τα πέρατα της Γης. Δεν είναι εύκολο ν’ αντέξουμε, αλλά θα προσπαθήσουμε! Μικρό παιδί με πήγε η μάνα μου, συναγωνίστριά του, στη Νέα Σμύρνη να τον δω για πρώτη φορά. Σήκωσα τα μάτια μου ψηλά, πολύ ψηλά, για να τον συναντήσω. Σήμερα τα κατέβασα για πρώτη φορά για να τον δω, για να του πω πόσο τον αγαπάμε και πόση ευγνωμοσύνη του χρωστάμε. Εμείς και ο κόσμος όλος.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ
Εζησα μεγάλες στιγμές μαζί του
Σήμερα ορφάνεψε πολιτιστικά η Ελλάδα όσο ποτέ άλλοτε. Έφυγε μια κολόνα του Παρθενώνα, ο μέγιστος των Ελλήνων. Ο Μίκης ήταν μια πολυσχιδής προσωπικότητα, μουσικά, πολιτικά, ήταν άνθρωπος των αγώνων, της δημοκρατίας και της αλήθειας. Ήταν μέγας μουσικός, τα τραγούδια του χρωμάτισαν όλη μας τη ζωή. Προσωπικά, ήταν η αιτία που έγινα τραγουδιστής, έχω ζήσει μεγάλες στιγμές μαζί του. Υπήρξε ο πολιτισμός, η Ελλάδα γενικότερα.
