Kathimerini.gr
ΕΥΓΕΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΗ
Την παρέμβαση της Δικαιοσύνης, αλλά και την εμπλοκή των κεντρικών τραπεζών της Ελλάδας και της Κίνας, έχει προκαλέσει η δραστηριότητα του τέως αντιπροέδρου της Jumbo Ευάγγελου Παπαευαγγέλου, ο οποίος με τη χρήση τερματικών μηχανημάτων POS που είχε προμηθευτεί από τρεις ελληνικές τράπεζες –την Εθνική, τη Eurobank και την Τράπεζα Πειραιώς– παρέκαμπτε τα capital controls του Πεκίνου για λογαριασμό Kινέζων που έστελναν χρήματα στην Ελλάδα με σκοπό να αγοράσουν ακίνητα και να αποκτήσουν τη «χρυσή βίζα».
Οι συναλλαγές, που έγιναν μέσω των σχετικών τερματικών από το 2017 μέχρι και σήμερα, αθροίζουν τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ. Ο κ. Παπαευαγγέλου έπαιρνε από τις ελληνικές τράπεζες τερματικά τα οποία έστελνε στην Κίνα και μέσω αυτών οι Kινέζοι επενδυτές έκαναν τις αγορές ακινήτων στην Ελλάδα.
Αν και στην υπόθεση έχουν εμπλακεί τρεις ελληνικές τράπεζες, το βάρος έχει πέσει στην Εθνική, μέσω των τερματικών της οποίας φέρονται να έχουν γίνει οι περισσότερες και μεγαλύτερες συναλλαγές και η οποία είχε διαθέσει τα περισσότερα POS. Συγκεκριμένα, η Εθνική Τράπεζα ελέγχεται για συναλλαγές 40 εκατ. ευρώ μέσω οκτώ τερματικών POS, η Εurobank για συναλλαγές 30 εκατ. ευρώ μέσω δύο τερματικών και η Τράπεζα Πειραιώς για συναλλαγές 20 εκατ. ευρώ. Το βάρος πέφτει στη γενική διευθύντρια λιανικής τραπεζικής και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Εθνικής Τράπεζας Νέλλυ Τζάκου, καθώς και στον επικεφαλής του τομέα καρτών της τράπεζας Γιώργο Χατζηανδρέου, οι οποίοι μετά την αποκάλυψη της υπόθεσης φέρονται να τελούν υπό παραίτηση.
Η δραστηριότητα
Η δραστηριότητα του κ. Παπαευαγγέλου και της εταιρείας Destiny ξεκινάει το 2015 με τη σύσταση της εν λόγω εταιρείας. Σκοπός είναι η αγορά, η πώληση και η εκμετάλλευση ακινήτων, αλλά το πρόβλημα σε σχέση με τη χρήση των ελληνικών POS φαίνεται να ξεκινάει το 2017, όταν προμηθεύεται τερματικά, αρχικώς της Eurobank και της Τράπεζας Πειραιώς. Οι δύο τράπεζες δεν είναι σαφές εάν γνώριζαν ότι τα συγκεκριμένα τερματικά ταξίδεψαν στη μακρινή Κίνα, αλλά σε κάθε περίπτωση διαπίστωσαν ότι, μέσω αυτών, γίνονταν δεκτές χρεωστικές κάρτες που έχουν εκδοθεί από κινεζικές τράπεζες. Τα ποσά ήταν στην αρχή μικρά, της τάξης των 10.000 ή 20.000, και ο επιχειρηματίας δικαιολογούσε τα ποσά που δεχόταν ως αμοιβή για τη διαμεσολάβηση σε αγοραπωλησίες ακινήτων και μεσιτικές προμήθειες. Eτσι δεν οδήγησαν στην απαγόρευση των συναλλαγών από τις δύο τράπεζες.
Οι αρμόδιες διευθύνσεις καρτών της Eurobank και της Πειραιώς κινητοποιήθηκαν όταν τα ποσά, αλλά και η συχνότητα των συναλλαγών, αυξήθηκαν και έγιναν, όπως εξηγούν πηγές από τις δύο τράπεζες, «ασυνήθιστα», φθάνοντας σε λίγους μόλις μήνες αρκετά εκατομμύρια. Αμέσως ενημερώθηκαν τα αρμόδια τμήματα κανονιστικής συμμόρφωσης και εσωτερικού ελέγχου και απευθύνθηκαν στην China Union Pay, δηλαδή στο σύστημα πληρωμών της Κίνας –αντίστοιχο με αυτό της MasterCard και της Visa–, από την οποία πληροφορήθηκαν ότι το κανονιστικό πλαίσιο στην Κίνα έχει περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων για την αγορά ακινήτων. H China Union Pay συνέστησε στις τράπεζες να ενημερώσουν τον πελάτη τους, δηλαδή τον κ. Παπαευαγγέλου, για τους περιορισμούς, και ως επόμενο βήμα σταμάτησαν και την αποδοχή των συναλλαγών που γίνονταν μέσω των σχετικών τερματικών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι συναλλαγές μέσα σε λίγους μόνο μήνες είχαν φτάσει τα 50 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 30 εκατ. ευρώ πέρασαν από τερματικά της Eurobank και άλλα 20 εκατ. ευρώ από τα τερματικά της Τράπεζας Πειραιώς.
Οκτώ τερματικά
Eχοντας αποκλειστεί από τις δύο τράπεζες, ο κ. Παπαευαγγέλου φέρεται να απευθύνθηκε στην Εθνική Τράπεζα, από την οποία προμηθεύτηκε τελικώς οκτώ τερματικά μηχανήματα –αριθμός τουλάχιστον ασυνήθιστος για μια εταιρεία real estate– μέσω των οποίων από τα τέλη Απριλίου μέχρι και πρόσφατα δέχθηκε ποσά ύψους 40 εκατ. ευρώ. Και ενώ η China Union Pay φέρεται να ενημέρωσε μέσω επιστολής τη γενική διευθύντρια της τράπεζας, την κ. Τζάκου, εκείνη υποβάθμισε το θέμα και δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα. Επιπλέον, δεν ενημέρωσε τη διοίκηση της τράπεζας, η οποία πληροφορήθηκε την υπόθεση από τον Κινέζο πρέσβη. Υστερα από αυτό, η διοίκηση της Εθνικής ενημέρωσε τις εποπτικές αρχές και έλαβε μέτρα, τα οποία περιλαμβάνουν και την αποπομπή των εμπλεκόμενων στελεχών της τράπεζας. «Μετά τη διαπίστωση από τους μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου και κανονιστικής συμμόρφωσης διενέργειας ασυνήθιστων συναλλαγών με χρήση πιστωτικών καρτών, προέβη άμεσα στις απαιτούμενες ενέργειες για τη διακοπή τους. Στο πλαίσιο αυτό, προέβη εγκαίρως σε ενημέρωση των αρμόδιων Αρχών. Περαιτέρω, σε εφαρμογή των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης και επιχειρηματικής ηθικής, ενημερώθηκαν τα αρμόδια όργανα της τράπεζας και αποφασίστηκε από το διοικητικό της συμβούλιο η άμεση λήψη μέτρων από τη διοίκηση», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Εθνική.
Αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες από το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης επισημαίνουν στην «Κ» ότι ο υφιστάμενος νόμος για τη χορήγηση της «χρυσής βίζας» είναι σαφής και προβλέπει την κατάθεση των χρημάτων μόνο μέσω τραπεζικού εμβάσματος. Τονίζουν, δε, ότι ενόψει της αναθεώρησης του υφιστάμενου νομικού πλαισίου –οι σχετικές διατάξεις θα περιληφθούν σε πολυνομοσχέδιο που προγραμματίζεται να ψηφιστεί στα τέλη Νοεμβρίου– η κυβέρνηση είχε δεχθεί πιέσεις, κυρίως από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του real estate, να συμπεριλάβει ως μέσο συναλλαγών και τα POS. «Τώρα υπάρχει ένας λόγος παραπάνω να μη δεχθούμε κάτι για το οποίο έτσι κι αλλιώς είχαμε αντισταθεί σθεναρά», ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμος παράγων του υπουργείου Οικονομίας.
Τέλος, η Jumbo, από την πλευρά της, σε χθεσινή ανακοίνωσή της αναφέρει πως δεν έχει καμία εμπλοκή στην υπόθεση, καθώς δεν διακινήθηκαν χρήματα μέσω δικών της λογαριασμών, ενώ παράλληλα προχώρησε και στην αποπομπή του κ. Παπαευαγγέλου από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας.
Οι περιορισμοί στην Κίνα
Τα τελευταία χρόνια η Κίνα έχει εφαρμόσει διάφορα μέτρα περιορισμού της εξόδου κεφαλαίων από τη χώρα, σε μια προσπάθεια να περιορίσει τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη διαφθορά και να στηρίξει το νόμισμά της. Ασφαλώς, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει απαγορευθεί πλήρως η ροή κεφαλαίων για επενδύσεις εκτός Κίνας, αλλά έχει υποχωρήσει σημαντικά και κυρίως, πλέον, η κυβέρνηση ελέγχει ποιος τοποθετεί κεφάλαια και πού, ενώ ανάλογα με το αν είναι ιδιώτης, ή εταιρεία, τα κριτήρια διαφοροποιούνται. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με έρευνα της γαλλικής επενδυτικής τράπεζας Natixis, το 2017, το πρώτο πλήρες έτος επιβολής των σχετικών περιορισμών, οι εκροές κεφαλαίων ανήλθαν σε 408 δισ. δολ., 54% χαμηλότερα από το 2016. Εξ αυτών, περίπου 32 δισ. δολ. αφορούσαν σε αγορές ακινήτων σε όλο τον κόσμο.
Σε ό,τι αφορά την τελευταία δραστηριότητα, απαιτεί την κατάθεση αιτήματος έγκρισης από τον ενδιαφερόμενο στις αρμόδιες αρχές. Ωστόσο,υφίσταται πολύμηνη αναμονή, που πάντα ενέχει και το ρίσκο της απόρριψης, ιδίως αν η προέλευση των προς επένδυση κεφαλαίων είναι ύποπτη. Ως εκ τούτου, ορισμένοι Κινέζοι επιχειρούν να παρακάμψουν τη σχετική διαδικασία, υιοθετώντας εναλλακτικές πρακτικές, όπως τα POS ξένων τραπεζών, οι εικονικές συναλλαγές, ή και η αγορά κρυπτονομισμάτων.
