Kathimerini.gr
Ευρυδίκη Μπερσή
«Ταφόπλακα στον ρεϊγκανισμό», «απόδειξη ότι ο δημοκρατικός καπιταλισμός λειτουργεί», «Νew Deal της εποχής μας». Οι προσδοκίες για το πακέτο έργων υποδομής ύψους 2 τρισ. δολαρίων που εξήγγειλε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν την Τετάρτη στο Πίτσμπουργκ είναι κάθε άλλο παρά συγκρατημένες. Ξεπερνώντας σε φιλοδοξία όλους τους προέδρους των τελευταίων πέντε δεκαετιών, ο Μπάιντεν δηλώνει αποφασισμένος να ταράξει τα νερά και να αμφισβητήσει «σταθερές» του συστήματος, όπως την τάση να μειώνεται διαρκώς η εταιρική φορολόγηση.
Συνολικά, μαζί με το δεύτερο σκέλος των εξαγγελιών, που θα οριστικοποιηθούν στα μέσα Απριλίου και θα διευρύνουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, ο Μπάιντεν σκοπεύει να ρίξει στην οικονομία 4 τρισ. δολάρια σε διάστημα οκταετίας – πέρα από το 1,9 τρισ. του πακέτου ανάκαμψης για τον κορωνοϊό, που έχει ήδη ψηφιστεί.
Είναι σαφής η πρόθεση του Αμερικανού προέδρου να χρησιμοποιήσει τα κρατικά εργαλεία για να ενισχύσει την αμερικανική οικονομία, ώστε να αντιμετωπίσει ισχυρότερη τον διεθνή ανταγωνισμό. Ενδιαφέρων είναι ο τρόπος με τον οποίο σκοπεύει να το κάνει αυτό. Ξεκινάει με δαπάνες για κλασικά έργα υποδομής, όπως γέφυρες και επισκευές αυτοκινητοδρόμων, για αναζωογόνηση του σιδηροδρόμου και εκσυχρονισμό δικτύων ηλεκτροδότησης και ύδρευσης, έργα για τη μετάβαση σε οικονομία χαμηλών ρύπων, για ενίσχυση των υποδομών ώστε να αντέξουν στα ακραία καιρικά φαινόμενα, για αναβάθμιση σχολείων και για διεύρυνση της πρόσβασης στο γρήγορο Διαδίκτυο σε ολόκληρη τη χώρα.
Η καινοτομία, ωστόσο, έγκειται στο γεγονός ότι ως υποδομές εννοεί και το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας, προβλέποντας δαπάνες για την ενίσχυση του εισοδήματος των ανθρώπων που παρέχουν φροντίδα σε βρέφη, ασθενείς και ηλικιωμένους. Πρόκειται για ένα εργατικό δυναμικό, κυρίως γυναικών, ισπανόφωνων ή μαύρων, στις υπηρεσίες των οποίων βασίζεται η δυνατότητα άλλων γυναικών και ανδρών να μετέχουν στην αγορά εργασίας.
Kλείνει ρήγματα
Πολλά από τα μέτρα έχουν έναν εξισωτικό χαρακτήρα, επιχειρώντας να διορθώσουν συστημικό ρατσισμό δεκαετιών, όπως αυτός έχει εκφραστεί, λ.χ., με την περιβαλλοντική υποβάθμιση περιοχών που κατοικούνται από μειονότητες και με την έλλειψη εργασιακών δικαιωμάτων στους κλάδους όπου κυρίως απασχολούνται μειονότητες. Με το πακέτο αυτό ο Μπάιντεν προσπαθεί να κλείσει ρήγματα και να δηλώσει ότι την επόμενη μέρα η αμερικανική κοινωνία θα προχωρήσει πιο ενωμένη.
Τα δύο ερωτήματα που προκύπτουν είναι αν τα κονδύλια που προβλέπονται είναι ικανά για να προσεγγίσουν αυτούς τους υψιπετείς στόχους και αν το πακέτο έχει πιθανότητες να εγκριθεί από το Κογκρέσο και να εφαρμοστεί. Ως προς το πρώτο, μπορεί το ποσό των 2 τρισ. δολαρίων να προξενεί ίλιγγο, αλλά στην πραγματικότητα, απλωμένο σε περίοδο οκτώ ετών, δεν αντιπροσωπεύει παρά μόνο το 1% του ΑΕΠ της χώρας. Εν συγκρίσει, η πρόσφατη έκθεση infrastructure report card του αμερικανικού Τεχνικού Επιμελητηρίου εκτιμά ότι μόνο τα απολύτως απαραίτητα έργα βελτίωσης των υποδομών θα κοστίσουν 2,6 τρισ. δολάρια. Η αριστερή πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος, ενώ καλωσορίζει το πακέτο του Μπάιντεν, υποστηρίζει ότι δεν είναι αρκετά φιλόδοξο. Η κατάλληλη συγκυρία για την έγκριση του πακέτου είναι τώρα, στις αρχές της θητείας του νέου προέδρου, πριν φθάσει η ώρα των προκριματικών εκλογών του 2022. Σε αντίθεση, όμως, με το πακέτο για τον κορωνοϊό, που εγκρίθηκε με μεγάλη ταχύτητα, το Αmerican Jobs Plan (έτσι ονομάστηκε το πακέτο Μπάιντεν) θα χρειαστεί αρκετούς μήνες διαβουλεύσεων στο Κογκρέσο.
Ηδη, κάθε λογής ομάδα συμφερόντων έχει κινητοποιηθεί για να επηρεάσει τη διαμόρφωσή του, αφού ένα τόσο πλατύ νομοθέτημα αγγίζει τους περισσότερους κλάδους. Οι Ρεπουμπλικανοί έχουν δηλώσει την αντίθεσή τους, αλλά ο Μπάιντεν, έχοντας διδαχθεί από τις αποτυχίες της διακυβέρνησης Ομπάμα, σκοπεύει να προχωρήσει και χωρίς αυτούς. Με την οριακή πλειοψηφία που διαθέτει στο Κογκρέσο, προδιαγράφεται μάχη επικών διαστάσεων.
Χρηματοδότηση
Οι Ρεπουμπλικανοί αντιδρούν στη σχεδιαζόμενη χρηματοδότηση του πακέτου μέσω αύξησης του συντελεστή εταιρικής φορολόγησης από το 21% στο 28% και αύξησης της φορολόγησης εισοδημάτων άνω των 400.000 δολαρίων. Με τα μέτρα αυτά, ο Μπάιντεν ουσιαστικά παίρνει πίσω τα δώρα που έκανε ο προκάτοχός του Ντόναλντ Τραμπ στις μεγάλες επιχειρήσεις και κατανέμει τον πλούτο λιγότερο άνισα. Η εμπειρία δεκαετιών μείωσης της φορολογίας έχει δείξει ότι σε πολλές περιπτώσεις τα στελέχη των εταιρειών χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα ποσά για να αυξήσουν τις δικές τους αμοιβές ή για μαζική επαναγορά μετοχών των εταιρειών τους, που ενισχύει τη χρηματιστηριακή αξία τους. Ετσι, οι Δημοκρατικοί θεωρούν ότι έχουν με το μέρος τους την κοινή γνώμη, ενώ αν, πέρα από την αύξηση της φορολογίας, απαιτηθεί και νέος δανεισμός, δεν θα είναι το τέλος του κόσμου. Μπορεί μεν ο λόγος του χρέους προς ΑΕΠ να αυξάνεται διαρκώς, αλλά το κόστος εξυπηρέτησης του αμερικανικού χρέους βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια για έργα υποδομής που θα βοηθήσουν τη χώρα για τις επόμενες δεκαετίες.
