Kathimerini.gr
ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΜΠΕΡΣΗ
Η σαρωτική νίκη του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρο στον πρώτο γύρο των εκλογών στη Βραζιλία αποτελεί πολιτικό γεγονός πρώτου μεγέθους, όχι μόνο λόγω του ειδικού βάρους της χώρας στην παγκόσμια σκηνή (πέμπτη πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, σημαντικότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, μέλος της ομάδας BRICS) αλλά και λόγω των απρόβλεπτων κινδύνων που ενέχει ο σφιχτός εναγκαλισμός του με τη βία.
Ο Μπολσονάρο απέσπασε 46% των ψήφων, έναντι 29% του υποψηφίου του Κόμματος των Εργατών (ΡΤ) Φερνάντο Αντάντ, ενώ ο υποψήφιος του συντηρητικού PSDB Ζεράλντο Αλκμίν μετά βίας έφθασε το 5%. Οι υπόλοιπες ψήφοι πήγαν σε υποψηφίους αριστερών και οικολογικών κομμάτων, οι οποίοι έχουν ανακοινώσει ότι στηρίζουν τον Αντάντ στον δεύτερο γύρo της 28ης Οκτωβρίου. Ως εκ τούτου, το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου δεν είναι απολύτως προδιαγεγραμμένο, αλλά η δυναμική που έχει αναπτυχθεί λειτουργεί υπέρ του Μπολσονάρο.
Ο Μπολσονάρο τράφηκε από το πολιτικό κενό που δημιούργησε η κατάρρευση των παραδοσιακών κομμάτων, η οποία στην περίπτωση της Βραζιλίας επιταχύνθηκε όταν η δικαστική καταδίκη του πρώην προέδρου Λούλα για διαφθορά στέρησε από το PT τον υποψήφιο που προπορευόταν σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Στη Βουλή, το Σοσιαλφιλελεύθερο Κόμμα (PSL) στο οποίο ο Μπολσονάρο εγγράφηκε μόλις πέρυσι ώστε να το χρησιμοποιήσει ως όχημα κοινοβουλευτικής ισχύος, πέρασε από μονομελή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στους 52 βουλευτές, μόλις 4 λιγότερους από το προπορευόμενο ΡΤ, ενώ ο γιος του Μπολσονάρο εξελέγη στη Γερουσία με τις περισσότερες ψήφους που έχει πάρει ποτέ γερουσιαστής στη χώρα. Την ίδια στιγμή, η πρώην πρόεδρος του ΡΤ Ντίλμα Ρούσεφ έχασε την έδρα της, ενώ ο νυν πρόεδρος, ο συντηρητικός Μισέλ Τέμερ δεν μπήκε καν στον κόπο να θέσει υποψηφιότητα λόγω της γενικευμένης κατακραυγής εναντίον του.
Οι ψηφοφόροι του
Οι αναλύσεις του εκλογικού σώματος δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι του Μπολσονάρο ήταν σε δυσανάλογα μεγάλα ποσοστά λευκοί, άνδρες, μέσου και ανώτερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, κάτοικοι των μεγάλων πόλεων στα νότια της χώρας αλλά και της υπαίθρου. Αντίθετα, οι βορειοανατολικές πολιτείες, αυτές στις οποίες αποβιβάστηκε ιστορικά ο μεγαλύτερος αριθμός Αφρικανών σκλάβων, παρέμειναν πιστές στο ΡΤ, το οποίο την εποχή της ευημερίας απελευθέρωσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τα δεσμά της φτώχειας. Μια κρίσιμη παράμετρος, που συχνά υποτιμάται, είναι ότι την τελευταία τετραετία η Βραζιλία ζει τις συνέπειες μιας βαθύτατης οικονομικής κρίσης.
Τα κλειστά καταστήματα, η εκτίναξη της ανεργίας, η αύξηση της φτώχειας και η έλλειψη προοπτικής έδιναν τα τελευταία χρόνια στη δυναμική Βραζιλία μια αίσθηση που θύμιζε... Ελλάδα.
Ηταν μια μεγάλη επιτυχία του Μπολσονάρο να φορτώσει τα προβλήματα αυτά εξ ολοκλήρου στις πλάτες του ΡΤ αλλά και μια μεγάλη αποτυχία του ΡΤ το γεγονός ότι στήριξε ολόκληρη την εκστρατεία του στην απελευθέρωση του Λούλα, αντί να καταθέσει εποικοδομητικές προτάσεις και να προσπαθήσει να κοιτάξει κατάματα τα ζητήματα της διαφθοράς στους κόλπους του.
Η ίδια η επιλογή του Αντάντ, ενός ήπιου υποψηφίου που φοράει μπλούζες «Λούλα» και κάθε Δευτέρα πηγαίνει στις φυλακές της Κουριτσίμπα για να λάβει οδηγίες, δεν αποδείχθηκε και τόσο σοφή.
Ο ακαδημαϊκός και πρώην δήμαρχος του Σάο Πάολο έχει μόλις δύο εβδομάδες στη διάθεσή του για να εξηγήσει στους ψηφοφόρους ότι μία ψήφος προς έναν άνθρωπο που υποστηρίζει την κατάλυση της δημοκρατίας, μπορεί να πάει τη χώρα πολλές δεκαετίες πίσω. Η Βραζιλία δεν έχει βαθιά δημοκρατική παράδοση και τα ζητήματα δικαιωμάτων φαίνονται αυτή τη στιγμή δευτερεύοντα για δεκάδες εκατομμύρια ψηφοφόρους του Μπολσονάρο, που πιστεύουν ότι ο πρώην λοχαγός που συνηθίζει να σχηματίζει με τα δάχτυλά του το σχήμα του πιστολιού μπορεί να τους απαλλάξει από τη διαφθορά στην πολιτική και την τρομακτική εγκληματικότητα στους δρόμους.
Σε άλλες χώρες, υποσχέσεις όπως αυτή του Μπολσονάρο ότι θα βομβαρδίζει παραγκουπόλεις αν οι παράνομοι δεν παραδίδονται, θα προξενούσαν φρίκη, αλλά η Βραζιλία έχει τόσο αδύναμο κοινωνικό ιστό, ώστε η βία να είναι αποδεκτή, αν αφορά «άλλους».
Και ενώ οι ψηφοφόροι του Μπολσονάρο νομίζουν ότι βρήκαν τον σωτήρα τους, αυτοί που πραγματικά πανηγυρίζουν είναι οι εκπρόσωποι μεγάλων αγροτικών και οικονομικών συμφερόντων μέσα και έξω από τη Βραζιλία, που βλέπουν μια χρυσή ευκαιρία να επιβάλουν σκληρή νεοφιλελεύθερη ατζέντα εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων, περικοπών συντάξεων και απορρύθμισης.
