ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Εθνικιστές εναντίον παγκόσμιας μεταπολεμικής τάξης

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει λάβει την εντολή να επιτεθεί στο παγκόσμιο οικοδόμημα και στους ιερούς θεσμούς του.

Kathimerini.gr

Η ιστορία δεν έπρεπε να εξελιχθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι νικητές της Δύσης ίδρυσαν θεσμούς, όπως είναι το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε. και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, με σκοπό να διατηρηθεί η ειρήνη μέσα από τη συλλογική στρατιωτική δύναμη και την κοινή ευημερία. Ωστόσο, το μοντέλο που κυριάρχησε στις γεωπολιτικές εξελίξεις για πάνω από 70 χρόνια εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο εύθραυστο. Οι αρχές του δοκιμάζονται από την έξαρση του εθνικισμού και οι θεσμοί του δέχονται επίθεση από τις ίδιες δυνάμεις που τους δημιούργησαν, κυρίως από τις ΗΠΑ και τον Τραμπ.

Αντί της διαμόρφωσης μιας κοινής προσέγγισης έναντι των κοινωνικών προβλημάτων, τα εθνικά συμφέροντα κατέχουν την πρωτοκαθεδρία. «Αυτό που έχουμε δει είναι ένα είδος αντίστασης στη φιλελεύθερη δημοκρατία», δήλωσε η Αμαντίν Κρεσπί, πολιτική επιστήμονας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών, προσθέτοντας πως «οι λαϊκές μάζες νιώθουν πως δεν αντιπροσωπεύονται καταλλήλως στη φιλελεύθερη δημοκρατία».

Η λαϊκή οργή εναντίον των παραδοσιακών κέντρων εξουσίας παραμένει ακόμα έντονη, με τη νίκη του Τραμπ να αποτελεί την πιο περίτρανη απόδειξη. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει λάβει την εντολή να επιτεθεί στο παγκόσμιο οικοδόμημα και τους ιερούς θεσμούς του. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι εθνικιστές έχουν υπερισχύσει έναντι των λιγοστών διεθνιστών. Ο Γκάρι Κον, σύμβουλος του Τραμπ για ζητήματα οικονομικής πολιτικής, αποχώρησε. Ο Πίτερ Ναβάρο, ο σύμβουλος που έχει ταχθεί κατά του εμπορίου με την Κίνα, έχει αποκτήσει επιρροή. Εκτοτε, ο Τραμπ ανταγωνίζεται με σημαντικούς συμμάχους με εργαλείο τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο, ενισχύοντας την προοπτική ενός εμπορικού πολέμου με την Κίνα.

Από την άλλη, η Βρετανία εγκαταλείπει την Ε.Ε., ενώ στην Ιταλία δύο κόμματα λαϊκισμού που τρέφουν ιστορική εχθρικότητα απέναντι στην Ε.Ε. έχουν ενισχυθεί σημαντικά. Η Πολωνία και η Ουγγαρία έχουν αιχμαλωτίσει τα ΜΜΕ και επιτίθενται στη δικαστική ανεξαρτησία. Αυτή η εκ νέου ανάδυση απολυταρχικών παρορμήσεων έχει αποδυναμώσει την ουσία της ευρωπαϊκής πολιτικής από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η Κίνα έχει χρησιμοποιήσει την οικονομική της δύναμη για να θεμελιώσει την εξουσία ενός κράτους που ακόμα ελέγχεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα, ενώ η Ρωσία έχει εντατικοποιήσει την εξωτερική της πολιτική με έμφαση στη σύγκρουση. Για όποιον πιστεύει πως η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι η αναπόφευκτη συνέπεια της ανθρώπινης προόδου, αυτά τα γεγονότα έχουν δώσει μια λυπηρή απάντηση.

Κατά τον Ντέρεκ Σίαρερ, πρώην Αμερικανό πρεσβευτή στη Φινλανδία κατά τη διακυβέρνηση Κλίντον, «επιστρέφουμε στην πολιτική των μεγάλων δυνάμεων».

Ο κοινός άξονας αυτής της στροφής είναι η δημόσια αμφισβήτηση των θεσμών, δεδομένης της αίσθησης πως οι λαοί έχουν εγκαταλειφθεί. Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, η εργατική τάξη μαστίζεται από την ανεργία και τις φθίνουσες βιοτικές συνθήκες, ενώ οι ηγέτες έχουν εφαρμόσει πολιτικές που καθιστούν πλουσιότερη την ανώτερη τάξη. «Αρκετοί άνθρωποι στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ δεν έχουν επωφεληθεί πολύ από τη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες. Αλλά η λύση δεν είναι να διαλύσουμε τη φιλελεύθερη τάξη. Είναι να την ενισχύσουμε με κυβερνητικές πολιτικές που θα επιτρέπουν στους ανθρώπους να μοιράζονται τα οφέλη», δήλωσε ο Ντάγκλας Ελμεντορφ, πρύτανης στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ Κένεντι.

Κατά των μεταναστών

Στην Πολωνία, στην Ουγγαρία, στη Βρετανία και στην Ιταλία, η απώλεια της εμπιστοσύνης απέναντι στην Ε.Ε. αντικατοπτρίζει τη λαϊκή οργή για τις φιλελεύθερες μεταναστευτικές πολιτικές και την εισροή μουσουλμάνων μεταναστών. Ο Τραμπ έχει κερδίσει την υποστήριξη όσων κατηγορούν τους μετανάστες για ανεργία και απειλές εναντίον της εθνικής ασφάλειας. Οι δασμοί στις κινεζικές εισαγωγές απέδειξαν την πεποίθηση του Τραμπ πως η Αμερική θα πρέπει να εξυπηρετεί το δικό της συμφέρον εις βάρος των κανόνων του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Φράνσις Φουκουγιάμα, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, υποστήριξε πως η παγκόσμια αναδιανομή της εξουσίας είχε φτάσει στο τέλος. Ενα χρόνο μετά την εκλογή του Τραμπ και την ενίσχυση των εθνικιστών, ο Φουκουγιάμα εμφανίζεται πιο ανήσυχος από ποτέ. «Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πραγματικά ύπουλο γιατί προέρχεται μέσα από τις δημοκρατίες. Δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ αλλά και η Ουγγαρία, η Τουρκία, η Πολωνία και η Ρωσία, όπου υπάρχει ένας δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης που προσπαθεί να διαλύσει τα φιλελεύθερα μέρη της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Βλέπουμε ένα νέο τύπο απειλής, που δεν νομίζω ότι έχω δει ξανά στη ζωή μου», είχε δηλώσει ο ίδιος σε πρόσφατη συνέντευξη.

Η ιστορία βρίσκεται ακόμα υπό εξέλιξη. Νέοι ηγέτες ίσως καταφέρουν να διαμορφώσουν πολιτικές που θα επαναφέρουν την πίστη στον διεθνισμό. Ωστόσο, προς το παρόν, οι υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης, που παραδοσιακά είχαν κυριαρχήσει, αποδυναμώνονται προς όφελος της ακμάζουσας εθνικιστικής εξέγερσης.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Kathimerini.gr

Κόσμος: Τελευταία Ενημέρωση

X