Kathimerini.com.cy
Ένα από τα βασικά ζητήματα των ημερών που πέρασαν, αλλά κυρίως αυτών που έρχονται, έχει να κάνει με το τι προκάλεσε το δημοψήφισμα της Καταλωνίας και ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που το κάνουν τόσο να μοιάζει αλλά και να ξεχωρίζει από άλλες περιπτώσεις και χώρες, όπως η Σκωτία, που έχουν τάσεις αυτονόμησης.
Στον ίδιο παρανομαστή, μπήκε και το κουρδικό δημοψήφισμα, με το αποτέλεσμά του ακόμη ωστόσο να διαφανεί επί του εδάφους, κάτι που αν συμβεί τελικά θα έχει επιπτώσεις και στην Τουρκία. Ούτε και αυτό εκλείπει από το κυπριακό ραντάρ.
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν εκλείπουν και οι συγκρίσεις στον Τύπο κυρίως αλλά και στο πολιτικό παρασκήνιο και της Κύπρου, για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει το δημοψήφισμα, άμεσα και μακροπρόθεσμα και που δύναται να μας απασχολήσουν. Δυο γεγονόταν συμβάλλουν προς τα εκεί και μας οδηγούν έξω από την κυπριακή ομφαλοσκόπηση.
Το πρώτο είναι ότι το ΥΠΕΞ τοποθετήθηκε άμεσα σχεδόν στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, τασσόμενος υπέρ της εδαφικής κυριαρχίας της Ισπανίας. Τοποθέτηση που δεν μπορούσε να είναι διαφορετική, λένε αρμόδιες πηγές, νοουμένης της κατάστασης που επικρατεί στην Κύπρο. Από την άλλη, και καθώς η ΕΕ ολόκληρη προσπαθεί να "μαντέψει" την επόμενη μέρα, κι ενώ αναμένεται η επικύρωση του αποτελέσματος που θα φέρει και τη μονομερή ανακύρηξη εκ μέρους της Καταλωνίας ως ανεξάρτητη, με έντονα σημεία ομοιότητας και με όσα έγιναν στην Κύπρο, ακόμη και το εθνικό Συμβούλιο στη Λευκωσία βάζει το θέμα κάτω και αναμένεται να το εξετάσει στην επόμενη συνεδρίαση.
Ωστόσο, όπως θα διαφανεί και παρακάτω, λίγα είναι εκείνα που μπορεί να κάνει η Ευρώπη απέναντι σε μια νέα κατάσταση πραγμάτων, όπως σχηματοποιείται από το Brexit και μετά. Η Καταλωνία ενδέχεται λένε αναλύσεις, να είναι και νομικά πιο δύσκολη για την ΕΕ να πράξει το οτιδήποτε, ωστόσο δεν θα καταστεί πραγματικότητα και η αναγνώριση.
Ωστόσο το ερώτημα είναι, τι μπορεί πράγματι να κάνει η ΕΕ απέναντι σε όλα αυτά;
Ο Στέφεν Μπλόκμανς, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και εταίρος στο think tank Center for European Policy Studies στις Βρυξέλλες, μιλώντας στην DW, εφιστά την προσοχή στο «απαραβίαστο της εδαφικής κυριαρχίας και την ταυτότητα του ίδιου του ισπανικού κράτους, τα οποία προστατεύονται από επεμβάσεις μέσω των ευρωπαϊκών συνθηκών. Και ως εκ τούτου διαπίστωσε η Κομισιόν ότι δεν θα αναμειχθεί στα εσωτερικά ζητήματα της Ισπανίας. Διότι σε αυτήν την περίπτωση έχουμε να κάνουμε με τη συνταγματική τάξη στην Ισπανία».
Όπως υπογραμμίζει ο βέλγος καθηγητής, «σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο κανείς δεν έχει το δικαίωμα απόσχισης από ένα κράτος. Αυτό είναι εφικτό μόνον εφόσον υπάρχει μια αμοιβαία συμφωνία πάνω σε μια τέτοια διαδικασία. Και μία τέτοια δεν υφίσταται μεταξύ Μαδρίτης και Βαρκελώνης. Από τη διεθνή οπτική γωνία, μια μονομερής ανακήρυξη ανεξαρτησίας εκ μέρους της Καταλονίας δεν θα αναγνωριζόταν ούτε από την Ισπανία ούτε από οποιοδήποτε άλλο κράτος του κόσμου».
Η Κομισιόν δεν μπορεί να εξωθήσει τη Μαδρίτη σε διάλογο
Η Κομισιόν βρίσκεται αντιμέτωπη με πολιτικά και νομικά διλήμματα στην περίπτωση της Καταλονίας, εκτιμά ο Στέφεν Μπλόκμανς
Πάντως, σύμφωνα με τον βέλγο καθηγητή, είναι αδύνατο για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξαναγκάσει την ισπανική κυβέρνηση να προσέλθει στο τραπέζι του διαλόγου με την καταλανική πλευρά. Όπως εξηγεί, «η κυβέρνηση στη Μαδρίτη πρέπει να αποφασίσει μόνη της εάν θα αναζητήσει έναν πιο εποικοδομητικό τρόπο να διαχειριστεί τα συναισθήματα που έχουν αναζωπυρωθεί σε μια από τις σημαντικότερες περιφέρειές της».
Κατά τον Στέφεν Μπλόκμανς, απαιτείται μια πολιτική λύση του ζητήματος. Με περισσότερη αυτονομία για την Καταλονία, ίσως ακόμη και με μια συνταγματική τροποποίηση, όπως λέει. «Εδώ βλέπουμε μια κλιμάκωση που πρέπει να σταματήσει μέσω διεθνούς διαμεσολάβησης. Η Κομισιόν δεν μπορεί να το κατορθώσει διότι δεν έχει αξιοπιστία στους Καταλανούς, αν και αυτοί της ζητούν τώρα βοήθεια. Το ζητούμενο είναι αρχικά να κερδηθεί χρόνος για συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών».
Το πολιτικό ρίσκο για την Κομισιόν είναι σύμφωνα με τον βέλγο αναλυτή να πλήξει την αξιοπιστία της ως ανεξάρτητου θεσμού και εγγυήτριας των ευρωπαϊκών συνθηκών. Και το νομικό της δίλημμα είναι ότι καλείται να συμβιβάσει δύο διαφορετικές θεμελιώδεις αρχές της Συνθήκης της Λισαβόνας. «Την υποχρέωση προστασίας των μειονοτήτων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη μία και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών μελών από την άλλη πλευρά», τονίζει στην DW ο Στέφεν Μπλόκμανς.
