ΚΥΠΕ
Αυξητική τάση παρουσιάζουν οι υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην Κύπρο, με το ποσοστό να κυμαίνεται στο ένα με τέσσερα κορίτσια και στο ένα στα έξι αγόρια, διαμορφώνοντας μια πραγματικά θλιβερή εικόνα. Αύξηση παρουσιάζουν και οι υποθέσεις παιδικής πορνογραφίας ενώ η κατάσταση που επικρατεί με τους εφήβους στο διαδίκτυο, όπου χρησιμοποιούν ανάρμοστο υλικό από πράξεις τους, εκβιάζοντας σε πολλές περιπτώσεις συνομήλικους τους, ανησυχεί ιδιαίτερα.
Η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο, το οποίο όπως προκύπτει από σχετικά στοιχεία και έρευνες έχει αυξητική τάση στην Κύπρο, δηλώνει στο ΚΥΠΕ, η Σύμβουλος της Διυπουργικής Επιτροπής για την Εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών, Αναστασία Παπαδοπούλου, σημειώνοντας ότι «είμαστε στη μύτη του παγόβουνου».
Σίγουρα έχουμε αυξήσεις στις καταγγελίες, αναφέρει, και αυτό έχει γίνει λόγω της εκστρατείας «Σπάστε την Σιωπή» που είχαμε, που περάσαμε το μήνυμα ότι δεν πρέπει να μένουν σιωπηλά τα θύματα διότι μόνο αν μιλήσουν και αν καταγγείλουν θα πάρουν τη βοήθεια που χρειάζονται.
Ο κόσμος, σημειώνει, άρχισε να εισπράττει την ασφάλεια ότι αν ένα θύμα καταγγείλει την υπόθεση, θα προστατευθεί γενικά σε ότι χρειαστεί και θα λάβει τη βοήθεια που χρειάζεται διατηρώντας την ανωνυμία του, χωρίς ακόμα να είμαστε τέλειοι στις διαδικασίες.
Επίσης, έχουμε περάσει το μήνυμα ότι η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι μόνο το σεξ, ότι έχει μεγαλύτερο εύρος η όλη έννοια ενώ υπάρχουν και κίνδυνοι εκμετάλλευσης παιδιών κυρίως μέσω του διαδικτύου, όπως αυτό που εμφανίζονται με άλλα προφίλ, που δίνουν πρόσκληση για παραγωγή πορνογραφίας είτε ζωντανά είτε με το να ανταλλάζουν βίντεο κλπ.
Η κ. Παπαδοπούλου, αναφερόμενη στο παράδειγμα της Ισλανδίας που είναι μια μικρή χώρα, κλειστή κοινωνία όπως και η δική μας, λέει ότι ίδρυσαν το Σπίτι για το Παιδί το 1998, για να βλέπουν 100-150 περιστατικά ενώ τώρα τα περιστατικά ανήλθαν στα 300 το χρόνο.
Από εκεί, λέει, μπορείς να κρίνεις για πόσα περιστατικά μιλούμε στην Κύπρο που ακόμα δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Κληθείσα να δώσει αριθμούς, αναφέρει, ότι οι αριθμοί που έχουμε είναι οι ποινικοί φάκελοι που δημιουργήθηκαν. Γίνονται όμως, σημειώνει, πολλές καταγγελίες, οι οποίες για διάφορους λόγους δεν μπορούν να προχωρήσουν ποινικά, ιδιαίτερα οι μεταχρονολογημένες υποθέσεις.
Επίσης, συνεχίζει, ένα πρόβλημα που έχουμε με τα νούμερα είναι ότι δεν υπάρχει ακόμα ο τρόπος διασύνδεσης των καταγγελιών σε διάφορες υπηρεσίες – που είναι ένα από τα πράγματα που θέλουμε να κάνουμε στην Εθνική Στρατηγική.
«Η Αστυνομία έχει τα δικά της νούμερα ποινικών φακέλων, οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας τα δικά τους, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας το ίδιο. Κανένας δεν τα συνδέει προς το παρών, άρα είναι δύσκολο να βγάλεις συμπεράσματα. Τα μόνα σίγουρα νούμερα, είναι της Αστυνομίας ως ποινικές υποθέσεις που προχώρησαν», σημειώνει.
Οι υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών για το 2016 ήταν γύρω στις 80 υποθέσεις.
Εκείνο που αυξάνεται ραγδαία, αναφέρει, είναι η παιδική πορνογραφία λόγω τεχνολογίας αλλά έχουν γίνει πολλά βήματα για την αντιμετώπιση της κατάστασης λόγω της ευχέρειας που έχει δώσει το κράτος στην Υπηρεσία Ηλεκτρονικού Εγκλήματος να συνεργάζεται με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες στο εξωτερικό, όπου παίρνουν πληροφορίες.
Πώς έρχονται στην επιφάνεια οι υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης
Οι πλείστες περιπτώσεις κακοποίησης, σύμφωνα με την κ. Παπαδοπούλου, είναι όταν μιλήσει το παιδί σε κάποιο δικό του ή στο σχολείο, όπου γίνονται πολλές καταγγελίες. Ήδη εκπαιδευτικοί έχουν τύχει εκπαίδευσης για το θέμα και αν έχουν κάποιες υποψίες πρέπει να το αναφέρουν ενώ η νομοθεσία που έχει καταστήσει ποινικό αδίκημα να γνωρίζεις κάτι και να μην καταγγέλλεις έχει βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό.
«Σε υπόθεση στη Λάρνακα πρόσφατα βγήκε καταδικαστική απόφαση για πατέρα που βίαζε την κόρη του για τρία χρόνια, ένα μωρό εννέα χρόνων που δεν ήξερε ότι μπορούσε να μιλήσει σε κάποιον ότι θα έπαιρνε βοήθεια και που πιθανόν να μην ήξερε ότι αυτό που της γινόταν ήταν λάθος», σημειώνει.
Η κακοποίηση γίνεται εντός του κύκλου του παιδιού, είναι μια επαναλαμβανόμενη για μεγάλη χρονική περίοδο κακοποίηση, λέει η κ. Παπαδοπούλου, και εκεί εξαρτόμαστε για να ενδυναμώσουμε τα θύματα για να μπορέσουν να μιλήσουν ή τον κόσμο γύρω να αντιληφθεί ότι πρέπει να δράσει.
Η προηγούμενη νομοθεσία, συνεχίζει, δεν διαχώριζε και δεν έδινε την ευρεία έννοια της σεξουαλικής κακοποίησης – υπήρχε βασικά η άσεμνη επίθεση, η διαφθορά παιδιού 13-16 χρόνων και η διαφθορά παιδιών κάτω των 13 κι ο βιασμός – οι υποθέσεις που πήγαιναν δικαστήριο ήταν οι πολύ σοβαρές, όπου ήταν αναντίλεκτο ότι είχε γίνει κακοποίηση.
Με την νέα νομοθεσία, σημειώνει, έχουμε βάλει όλα αυτά τα αδικήματα, όταν το παιδί είναι 18 και κάτω, οτιδήποτε γίνει για παιδί 13 και κάτω τιμωρείται με δια βίου φυλάκιση ενώ όλα τα άλλα τιμωρούνται με 20-25 χρόνια ανάλογα με το τι μιλούμε.
«Έχουν εκδικαστεί υποθέσεις κακοποίησης με τη νέα νομοθεσία. Σε κάποιες επιβλήθηκαν ποινές καλές – υπήρχε απόφαση πριν δύο χρόνια του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας που επέβαλε 20 χρόνια φυλάκιση σε πατέρα που βίαζε την κόρη του, ο οποίος είχε παραδεχθεί όταν είχε το ελαφρυντικό της άμεσης παραδοχής, υπήρχαν περιπτώσεις που επέβαλαν για την παιδική πορνογραφία ποινή 4-5 χρόνια. Δυστυχώς όμως, έχουμε και παραδείγματα από δικαστήρια που επέβαλαν χαμηλότερες ποινές χρησιμοποιώντας ελαφρυντικά που δεν έπρεπε να χρησιμοποιούνται’, προσθέτει.
Έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου το 2014 που προσέγγισε 2,000 παιδιά και νέους έδειξε ότι η πιο ευάλωτη ηλικία για να υποστεί ένα παιδί σεξουαλική κακοποίηση είναι γύρω στα εννέα χρόνια.
Ο θύτης είναι στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού, που δεν είναι μόνο γονείς, παππούδες ή θείοι. Είναι και τα άτομα που βρίσκονται σε συνεχή επαφή μαζί του, όπως οι εκπαιδευτικοί, οι αθλητικοί προπονητές, φίλοι, γνωστοί κ.ά.
Το θύμα, τονίζει η κ. Παπαδοπούλου, αν δεν σπάσει τη σιωπή του, δεν θα λάβει τη βοήθεια που χρειάζεται. «Όσοι έχουν φοβία ότι θα στιγματιστεί ή ότι θα ταλαιπωρηθεί θέλουμε να τους διαβεβαιώσουμε ότι αν δεν μιλήσει, το τραύμα θα είναι πολύ μεγαλύτερο. Η κοινωνία μας έχει ξεπεράσει ότι θα στιγματίσει ένα θύμα, όλες οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν πως αν δεν λάβει το θύμα την βοήθεια την στιγμή που πρέπει δεν θα ξεπεράσει ποτέ το τραύμα του ενώ αν την λάβει μπορεί να μην ξεχάσει ποτέ αλλά θα το ξεπεράσει και θα μπορέσει να αναπτυχθεί ως ένας υγιής ενήλικας», σημειώνει.
Διευκρινίζει ότι δεν υπάρχει προφίλ για θύματα ούτε για θύτες. Διαχωρίζει τους παιδόφιλους από τους παιδεραστές, αναφέροντας ότι η παιδοφιλία είναι ψυχιατρική διαταραχή. «Από τα δέκα αδικήματα παιδεραστίας μόνο ένα στα δέκα γίνεται από παιδόφιλους. Οι εννέα στους δέκα είναι απλά άτομα που δεν έθεσαν όρια στη συμπεριφορά τους όταν έπρεπε, δεν είναι άρρωστοι», προσθέτει.
Πρόβλημα με εφήβους στο διαδίκτυο
Η κ. Παπαδοπούλου αναφέρει ότι έχουμε σοβαρό πρόβλημα με τους εφήβους διότι τους αφήσαμε σε πιο μικρή ηλικία να έχουν στην ζωή τους επιρροές από το διαδίκτυο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, τις οποίες ως γονείς δεν τις είχαμε εμείς για να ξέρουμε να κρίνουμε, και αφήσαμε τα παιδιά αυτά να μεγαλώνουν με εικόνες, τις οποίες βομβαρδίζονται για κάθε θέμα. Χωρίς όμως, σημειώνει, να τους δώσουμε τη σωστή διαπαιδαγώγηση για να ερμηνεύσουν αυτές τις εικόνες και να αντιληφθούν ότι στη συμπεριφορά υπάρχουν όρια.
«Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που είναι ένα μεγάλο κομμάτι της Εθνικής Στρατηγικής – είναι αναγκαστική από την προδημοτική και δημοτική ηλικία , ωστόσο οι έφηβοι μας όμως, τονίζει, δεν έχουν πάρει ακόμη αυτή τη διαπαιδαγώγηση και βλέπουμε πάρα πολλά περιστατικά ανάρμοστης ακόμη και παράνομης συμπεριφοράς μεταξύ τους.
«Η χρήση γυμνών φωτογραφιών και η ανταλλαγή βίντεο, διαφόρων πράξεων, ο εκβιασμός για σεξουαλικές πράξεις, όλα αυτά είναι ένα πρόβλημα πολύ σοβαρό για το οποίο πρέπει να λάβουμε άμεσα μέτρα. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι όταν μιλούμε για τα δικαιώματα των παιδιών πρέπει να τους μιλούμε για τις ευθύνες τους και για τις συνέπειες των πράξεων τους. Το θέμα συζητήθηκε στο Υπουργείο Παιδείας και θα ληφθούν άμεσες δράσεις», προσθέτει.
Το Σπίτι για το Παιδί θα είναι έτοιμο το Δεκέμβριο
Σύμφωνα με την κ. Παπαδοπούλου, η φροντίδα για τα κακοποιημένα παιδιά είναι διάσπαρτη, είναι οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, τα νοσοκομεία, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, όμως δεν υπάρχει ο απαραίτητος συντονισμός μεταξύ τους.
Η Εθνική Στρατηγική, συνεχίζει, έχει αναγκάσει για καλύτερο συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών και διαδικασιών που χρησιμοποιούνται ώστε να μην ζητούν από το παιδί να πει ξανά και ξανά την ιστορία του.
Το Σπίτι είναι στη Λευκωσία. Η χρήση του έχει δωρηθεί από το Σωματείο Ελληνίδων Κυριών Αγίου Ανδρέα Ένωσης, οι οποίες έχουν παραχωρήσει και ένα ποσό για την ανακαίνιση. Το κράτος που θα αναλάβει και τα λειτουργικά του έξοδα, έχει συμπληρώσει το κόστος για την ανακαίνιση. Ελπίζουμε να λειτουργήσει ως το Δεκέμβριο, λέει η κ. Παπαδοπούλου.
Η ψυχολογία των κακοποιημένων παιδιών
Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Χάρις Πέτροβιτς Παπαδαυίδ μιλώντας στο ΚΥΠΕ, αναφέρει ότι η σεξουαλική κακοποίηση σε ένα παιδί μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα ντροπής, ενοχής, φόβου και ταπείνωσης καθώς επίσης έντονη σύγχυση, κατάθλιψη και τάση για απομόνωση. Η ένταση του βιώματος και η αντίληψη των συναισθημάτων εξαρτάται από την αναπτυξιακή ηλικία στην οποία βρίσκεται το κακοποιημένο παιδί.
Τα θύματα, αναφέρει η κ. Πέτροβιτς-Παπαδαυίδ, συχνά φοβούνται ότι δεν θα γίνουν πιστευτά και ντρέπονται για το πώς δεν καταφέρνουν να σταματήσουν την κακοποίηση. Συχνά αισθάνονται παγιδευμένα μεταξύ της επιθυμίας να σταματήσει η κακοποίηση και του τρόμου του να μάθουν οι άλλοι τι τους έχει συμβεί. Η ντροπή και η ταπείνωση μοιάζουν ανυπέρβλητα μπροστά στον τρόμο της αποκάλυψης.
Το παιδί φοβάται επίσης, σημειώνει, ότι η οικογένεια του μπορεί να το απορρίψει εάν αποκαλύψει κάτι τέτοιο. Επίσης υπάρχει ο φόβος όπου εάν το αποκαλύψει στον γονιό, αυτός πιθανώς να θελήσει να τιμωρήσει τον θύτη με αντίκτυπο τον κίνδυνο της απώλειας του γονιού με κάποιο τρόπο.
« Όλοι αυτοί οι φόβοι ενισχύονται πολλές φορές από τον θύτη, ο οποίος εκφοβίζει το παιδί και επιπλέον απειλεί ότι εάν μιλήσει θα βλάψει τα αγαπημένα του πρόσωπα», συμπληρώνει.
