ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Οι χαμένες ευκαιρίες οδηγούν σε χαμένες πατρίδες

Ο Νίκος Ρολάνδης, υπουργός Εξωτερικών την περίοδο 1978-1983 είχε μιλήσει στην «Κ» για τις πρώτες προσπάθειες λύσης

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Ο Νίκος Ρολάνδης, στο πλαίσιο του αφιερώματος της «Καθημερινής» για τα 60 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον Οκτώβριο του 2020, είχε μιλήσει στην εφημερίδα για τις πρώτες διπλωματικές ενέργειες που έγιναν μετά την εισβολή και έφεραν το αγγλο- αμερικανο- καναδικό Σχέδιο λύσης του Κυπριακού το 1978. Ο Νίκος Ρολάνδης είχε εξιστορίσει πώς το Σχέδιο απορρίφθηκε και γιατί το θεωρούσε ως μια χαμένη ευκαιρία. Ο Νίκος Ρολάνδης είχε σημειώσει ότι από το 1978 έως τη δεκαετία του ’80 είχαμε τέσσερις χαμένες ευκαιρίες και τόνισε ότι οι «χαμένες ευκαιρίες οδηγούν σε χαμένες πατρίδες». 

–Κύριε Ρολάνδη, ποια ήταν η κατάσταση διπλωματικά, όταν αναλάβατε;

–Όταν έγινα υπουργός Εξωτερικός τον Μάρτιο του 1978, υπήρχαν δύο άξονες γύρω από το Κυπριακό, ο πρώτος ήταν η διεθνοποίηση του προβλήματος και ο δεύτερος ήταν να προωθήσουμε κάποιο σχέδιο λύσης. Σχετικά με τον πρώτο άξονα προωθήσαμε τα επόμενα 3-4 χρόνια Γενικές Συνελεύσεις επί του Κυπριακού, που ήταν χρήσιμες χωρίς να είναι αποτελεσματικές. Λέω χρήσιμες, διότι με την παρουσία του Κυπριακού στις Γενικές Συνελεύσεις των Η.Ε. ενημερώναμε συνεχώς τις διάφορες κυβερνήσεις πάνω στις εξελίξεις.

–Πώς ήλθε το Αγγλο-αμερικανο-καναδικό Σχέδιο;

–Το πρώτο πράγμα που προωθήσαμε, έχοντας εγώ αναλάβει πολύ μεγάλη πρωτοβουλία ήταν το λεγόμενο Αγγλο-αμερικανο-καναδικό Σχέδιο. Όταν ήρθη το εμπάργκο για τον εξοπλισμό της Τουρκίας κάλεσα τον Αμερικανό πρέσβη Galen Stone, ίσως ο καλύτερος πρέσβης που είχαμε ποτέ στην Κύπρο για να κάνω διάβημα. Ο Ραούφ Ντενκτάς εκείνη την ίδια περίοδο έκανε μια αόριστη πρόταση για την Αμμόχωστο, και εθεωρήθη ότι αυτή η πρόταση ήταν υποβολιμαία από τους Αμερικάνους για να μας ικανοποιήσουν λόγω της άρσης του εμπάργκο. Ο πρόεδρος Κυπριανού την απέρριψε, αλλά με αυτή την ευκαιρία είπα στον κ. Galen, γιατί να μην προωθήσουν οι ΗΠΑ κάποια πρωτοβουλία για λύση του Κυπριακού. Εκείνος το ανέφερε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και έναν μήνα μετά επανήλθε και μου είπε ότι στις ΗΠΑ το είδαν θετικά. Τότε το ζήτημα το ανέλαβε ο Μάθιου Νίμιτς, ο οποίος αργότερα μου είπε πως το Σχέδιο είχε την απόλυτη στήριξη του προέδρου Κάρτερ και του υπουργού Εξωτερικών Σάιρους Βανς.

–Με ποιον τρόπο συνεχίσατε;

Στην Κύπρο έφτασε μια αντιπροσωπεία Αμερικανών αξιωματούχων με τους οποίους συνεργάστηκα, μιας και ο πρόεδρος Κυπριανού μού είχε αναθέσει τις διαπραγματεύσεις. Τόνισα ότι στην Κύπρο του 1960 είχαμε ένα ενιαίο κράτος, αυτό το ενιαίο κράτος να το κάνουμε ομοσπονδιακό. Όπως άλλωστε προνοεί και η Συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς. Ο κ. Νίμιτς μου είπε ότι θα δει και τον Ραούφ Ντενκτάς και θα δουν πώς θα προχωρήσουν. Στις 6 Οκτωβρίου συναντηθήκαμε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ στον Λευκό Οίκο. Στις 10 Νοεμβρίου στη Νέα Υόρκη στο Harvard Club παρέλαβα το Σχέδιο. Μαζί μου ήταν και οι τότε πολιτικοί αρχηγοί, Γλ. Κληρίδης, Εζ. Παπαϊωάννου, Β. Λυσσαρίδης, Αλ. Μιχαηλίδης). Ο δε Νίμιτς, όταν μου έδωσε το Σχέδιο, μου είπε στην ιδιαίτερη συνομιλία μας ότι η Άγκυρα δεν είναι αρνητική

–Πώς χάλασε η συμφωνία;

Βέβαια, μάθαμε από πληροφορίες ότι η Σοβιετική Ένωση δεν ήθελε το Σχέδιο και είχε δώσει μήνυμα προς την ηγεσία του ΑΚΕΛ να μην το δεχθεί. Αυτό φάνηκε καθαρά στις 30 Νοεμβρίου όταν με επεσκέφθη η ηγεσία της Αριστεράς, ο Εζ. Παπαϊωάννου, ο Ανδρέας Φάντης και ο Ντίνος Κωνσταντίνου, για να μου πουν ότι δεν μπορούν να δεχθούν το σχέδιο. Φυσικά, δεν μου ανέφεραν τη Σοβιετική Ένωση, αλλά μόνο ότι το ΑΚΕΛ το ίδιο το απέρριψε. Εγώ νομίζω ότι απερρίφθη το καλύτερο σχέδιο που είχαμε ποτέ, το οποίο μετέτρεπε πράγματι το ενιαίο κράτος του ’60 σε ομοσπονδιακό, κατοχύρωνε τα ανθρώπινα δικαιώματα, είχε δε μια πολύ σημαντική αναφορά στο Βαρώσι· οι κάτοικοι θα μπορούσαν να επιστρέψουν κάτω από την αιγίδα των Η.Ε. και το σημαντικότερο ήταν η πρόνοια ότι όσοι θα επέστρεφαν με την έναρξη των συνομιλιών δεν θα έφευγαν έστω και αν αυτές αποτύγχαναν. Σημειώστε ότι το Σχέδιο δεν ήταν μακριά από ό,τι θα μπορούσε να δεχθεί το ΑΚΕΛ και μάλιστα παρότρυνε τον Σπύρο Κυπριανού να με στείλει ξανά στη Νέα Υόρκη για να γίνει η μετακίνηση που σας ανέφερα. Μην ξεχνάτε και τα ζητήματα της εσωτερικής πολιτικής. Τότε είχαμε το μίνιμουμ πρόγραμμα και φοβόταν ο Σπύρος Κυπριανού ότι θα χαλούσε τις σχέσεις του με την Αριστερά. Παρόλα τα μηνύματα που πήρε ο πρόεδρος τότε από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, τις δικές μου προσπάθειες εκείνος δεν άλλαξε γνώμη και το απέρριψε.

–Η τ/κ πλευρά πώς το εξέλαβε;

–Νομίζω πως στον Ραούφ Ντενκτάς δεν άρεσε το σχέδιο, γιατί είχε μέσα πολλά στοιχεία υπέρ των Ε/κ, περιλαμβανομένης και της Αμμοχώστου. Βέβαια, όπως σας είπα, είχαμε το μήνυμα πως η Άγκυρα δεν ήταν αρνητική. Μάλιστα πρωθυπουργός ήταν ο Ετζεβίτ, και φαίνεται ότι τότε είδε μια λύση στο Κυπριακό. Αν θυμάμαι καλά, ο Ντενκτάς άργησε να απαντήσει, γνωρίζοντας και τις απορριπτικές τάσεις της πλευράς, ώστε να ρίξει τις ευθύνες επάνω μας, αντιλαμβανόμενος ότι δεν θα άρεσε στη Σοβιετική Ένωση.

«Απογοητεύτηκα πλήρως»

–Χάθηκε μια ευκαιρία…

–Δυστυχώς το Σχέδιο αυτό χάθηκε, ο Σπύρος Κυπριανού το απέρριψε και έκανε μέσω εμού να μετακινηθεί η πρωτοβουλία από την ομπρέλα των Αμερικανών στην ομπρέλα των Η.Ε. Τότε τον Δεκέμβριο του 1978 πήγα μαζί με τον Αλέκο Σιάμπο στη Νέα Υόρκη, αλλά τα Η.Ε. μάς είπαν ότι δεν μπορούσαν να δεχθούν αυτή τη μετακίνηση. Κάτι που πίστευα κι εγώ, μιας και έτσι θα χάναμε τους όποιους μοχλούς πίεσης ασκούσαν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και ο Καναδάς. Απογοητεύτηκα πλήρως… αργότερα αντιλήφθηκα, με τους Δείκτες Ντε Κουεγιάρ (8 Αυγούστου 1983) ότι με αυτές τις απορρίψεις δεν θα λύναμε ποτέ το Κυπριακό και θα μας έμενε η κατοχή.

–Πώς φτάσαμε στις Συμφωνίες Κυπριανού – Ντενκτάς;

–Μετά την απόρριψη του σχεδίου ο γ.γ. των Η.Ε. Κ. Βαλτχάιμ ήταν πολύ διστακτικός να αναλάβει νέα πρωτοβουλία, έτσι ταξίδεψα στις 9 Απριλίου 1979 στη Γενεύη, μετά από συνεννόηση με τον πρόεδρο Κυπριανού, ο οποίος μη όντας ικανοποιημένος από τη Συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς [3-8-1977] (κυρίως με την εισαγωγή της Ομοσπονδίας, αλλά και με την παράγραφο 3 που ανέφερε πως τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι υπό συζήτηση), θέλησε να γίνει μια νέα. Στη Γενεύη μίλησα με τον γ.γ., ο οποίος ήλθε στην Κύπρο και στις 19 Μαΐου του 1979 συνήφθη η Συμφωνία των Δέκα Σημείων. Να πω βέβαια ότι παρ’ όλη τη σημαντικότητά τους, δεν συγκρίνονται με το Σχέδιο Λύσης που απορρίψαμε. Ούτε οι Συμφωνίες του 1979 οδήγησαν πουθενά.

–Έχουμε χαμένες ευκαιρίες ή απλώς δεν προσπαθήσαμε αρκετά;

Χωρίς αμφιβολία είχαμε χαμένες ευκαιρίες (Αγγλο-αμερικανο-καναδικό Σχέδιο, Δείκτες Ντε Κουεγιάρ, Ενοποιημένα Έγγραφα, Δέσμη Ιδεών). Πάντως, και η παρούσα συγκυρία δεν μας βοηθάει, η εκλογή Τατάρ, το άνοιγμα της Αμμοχώστου, διαμορφώνουν ένα πολύ δύσκολο τοπίο. Είχα πει κάποτε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ότι οι χαμένες ευκαιρίες οδηγούν σε χαμένες πατρίδες.

 

In Memoriam

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Κύπρος: Τελευταία Ενημέρωση

X