ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Στην Κύπρο έχουμε Σχέδιο για κρίσεις

Tο Βασικό Εθνικό Σχέδιο «Ζήνων», για την αντιμετώπιση φυσικών και άλλων καταστροφών και το οποίο έχει εκπονηθεί το 2013

Του Απόστολου Τομαρά

Του Απόστολου Τομαρά

tomarasa@kathimerini.com.cy

Η καταστροφική πυρκαγιά της Αττικής, με τραγικές απώλειες ανθρώπινες ζωές ανέδειξε τον παράγοντα σχεδιασμού αντιμετώπισης κρίσεων αλλά και το κατά πόσο η κρατική μηχανή είναι επαρκώς προετοιμασμένη και εκπαιδευμένη, να αντεπεξέλθει σε περιστατικά καταστροφών σε περίοδο ειρήνης. Από το 2013 η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκπονήσει και εφαρμόσει το γενικό πλαίσιο αντιμετώπισης διαφόρων κινδύνων και καταστάσεων, οι οποίες φέρουν τον χαρακτηρισμό «κρίση», υπό την ονομασία Βασικό Εθνικό Σχέδιο (ΒΕΣ) «Ζήνων» το οποίο ουσιαστικά αποτελεί το ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για Υπουργεία και κρατικές υπηρεσίες, σε περιστατικά παντός είδους καταστροφών εκτός πολιτικο-στρατιωτικής κρίσης και πολεμικής σύγκρουσης. Το ΒΕΣ το οποίο λειτουργεί ουσιαστικά ως ο βασικός πυλώνας, περιλαμβάνει άλλα είκοσι δύο Ειδικά Εθνικά Σχέδια (ΕΕΣ) τα οποία έχουν ετοιμασθεί από διάφορα Υπουργεία, ανάλογα με τις αρμοδιότητες και την εμπλοκή του καθενός. Με βάση απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (αρ. 65.202 21/03/ 2007), τον πρώτο ρόλο εφαρμογής του Σχεδίου έχει Υπουργική Ομάδα Κρίσεων που αποτελείται από πέντε Υπουργεία: Άμυνας, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Εσωτερικών, Μεταφορών και Επικοινωνιών και Εξωτερικών. Το ΒΕΣ περιλαμβάνει παντός είδους καταστροφές σε επίπεδο κρίσεων εκτός από πολεμική σύγκρουση για τις οποίες οι προβλεπόμενες διαδικασίες καθορίζονται στο σύστημα χειρισμού κρίσεων του ΓΕΕΦ.

Ειδικά Εθνικά Σχέδια

Τον βασικό πυλώνα του Εθνικού Σχεδίου «Ζήνων» συνθέτουν 22 Ειδικά Εθνικά Σχέδια τα οποία συντάσσονται από τα συναρμόδια Υπουργεία και τα οποία εφαρμόζονται, είτε για περιστατικά που δεν απαιτούν την εφαρμογή του σχεδίου «Ζήνων», είτε για περιπτώσεις κρίσεων που ουσιαστικά προκαλούν γενική κινητοποίηση. Με βάση τον σχετικό πίνακα που έχει συνταχθεί, ένα ΕΕΣ με την ονομασία «Τεύκρος» αφορά το Υπουργείο Άμυνας, δύο το Υπουργείο Γεωργίας, τρία το Μεταφορών και Επικοινωνιών, τρία το Εξωτερικών, έξι το Εσωτερικών (Υπουργείο με τη μεγαλύτερη εμπλοκή), τρία το Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης, ένα το Υπουργείο Εμπορίου και την ΡΑΕΚ, ένα το Οικονομικών, ένα το Εργασίας και τρία Σχέδια το Υπουργείο Εργασίας. Με βάση τον καταμερισμό ο Εθνικό Σχέδιο Ζήνων επιλαμβάνεται περιστατικά κρίσεων που αφορούν:

  • «Τεύκρος»: Μεγάλο ναυτικό και αεροπορικό ατύχημα.
  • «Ορφέας»: Μεγάλη θαλάσσια ρύπανση σε ακτές και ανοικτή θάλασσα.
  • «Αριστέας»: Καταστροφή ή μεγάλη διακοπή δικτύων επικοινωνίας/ενημέρωσης.
  • «Νικίας»: Τρομοκρατικό περιστατικό σε πολιτικό αεροσκάφος.
  • «Πίνδαρος»: Διακοπή λειτουργίας αεροδρομίων, λιμένων.
  • «Εστία»: Εκκένωση πολιτών από γειτονικές χώρες.
  • «Καποδίστριας»: Υποστήριξη σε τρίτες φίλιες χώρες σε κρίση, ατύχημα μεγάλου αριθμού Κυπρίων στο εξωτερικό.
  • «Εγκέλαδος»: Σεισμός σε ξηρά και θάλασσα.
  • «Πολύβιος»: Εκκένωση κατοικημένων περιοχών από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές.
  • «Ναυκράτης»: Μαζική άφιξη λαθρομεταναστών
  • «Προμηθεύς»: Ακραία καιρικά φαινόμενα.
  • «Δημόνικος»: Μεγάλης κλίμακας ατύχημα από υγρά καύσιμα.
  • «Ασπίδα»: Τρομοκρατική ενέργεια εντός επικράτειας.
  • «Δείμος»: Πρόληψη τρομοκρατικής ενέργειας σε εγκαταστάσεις.
  • «Φαίδρος»: Διακοπή ηλεκτρικής ενέργειας.
  • «Κάδμος»: Διακοπή κυβερνητικών μηχανογραφικών συστημάτων
  • «Ήφαιστος»: Αντιμετώπιση πυρκαγιών σε δάση.
  • «Πυρσός»: Αντιμετώπιση πυρκαγιών σε αστικές περιοχές και ύπαιθρο.
  • «Πάτροκλο»: Καταστροφή/μόλυνση φράγματος, υδροδότησης, αφαλάτωσης, αντλιοστασίων, κεντρικών αγωγών.
  • Ηλέκτρα»: Ραδιολογικό/πυρηνικό συμβάν εντός επικράτειας.
  • «Λητώ»: Έκθεση πληθυσμού σε βιολογικούς παράγοντες.
  • «Αμφιτρίτη»: Επιδημίες.

Η εκπόνηση των ΕΕΣ χαρακτηρίζεται ως το βασικό εργαλείο λειτουργίας του ΒΕΣ «Ζήνων». Μέχρι σήμερα τα Υπουργεία που εμπλέκονται έχουν προχωρήσει στην εκπόνηση των ΕΕΣ τα οποία έχουν αποσταλεί στα συναρμόδια Υπουργεία.

Κέντρο «Ζήνων»

Βασικό εργαλείο εφαρμογής και λειτουργίας του ΒΕΣ, αποτελούν οι τεχνολογικές υποδομές και διευκολύνσεις που παρέχονται από το Συντονιστικό Κέντρο «Ζήνων» του ΚΣΕΔ, δίπλα από το αεροδρόμιο Λάρνακας. Ως κρίση για ενεργοποίηση του ΒΕΣ έχει ορισθεί «η κάθε ταχεία ή βραδεία εξέλιξη δυσμενής κατάσταση, η οποία εκτρέπει την κοινωνία ή μέρος αυτής από τη φυσιολογική καθημερινή ζωή με σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές επιπτώσεις σε μεγάλο αριθμό πολιτών». Σε μια τέτοια περίπτωση η Διυπουργική Ομάδα Διαχείρισης Κρίσεων (ΔΟΔΚ) εγκαθίσταται στο Κέντρο Συντονισμού «Ζήνων» το οποίο έχει την δυνατότητα να παρέχει εικόνα, από τον χώρο του συμβάντος σε πραγματικό χρόνο. Η ΔΟΔΚ είναι αυτή που κατευθύνει το έργο αντιμετώπισης κάθε περιστατικού δίνοντας οδηγίες στα Κέντρα Επιχειρήσεων που έχουν στηθεί στους χώρους των συμβάντων. Νοουμένου ότι τα συναρμόδια Υπουργεία και Υπηρεσίες είναι πέραν του ενός, κομβικό σημείο επιτυχίας του ΒΕΣ αποτελούν οι συντονιστές από κάθε Υπουργείο που προβλέπονται και που υποστηρίζουν το έργο της Διυπουργικής Ομάδας.

Κωδικοί ετοιμότητας

Το ΒΕΣ «Ζήνων» καθορίζει και τα επίπεδα ετοιμότητας ανάλογα με το κάθε περιστατικό και συνακόλουθα την δράση και τον τρόπο αντιμετώπισής του.
Κωδικός «Πράσινος»: Το πρώτο επίπεδο αφορά τη Συνήθη Ετοιμότητα, μέτρα και ενέργειες του κρατικού μηχανισμού στην έγκαιρη προετοιμασία του, για αντιμετώπιση. Το στάδιο αυτό είναι σε διαρκεί ισχύ με ευθύνη του Γενικού Συντονιστή του κάθε αρμόδιου Υπουργείου.
Κωδικός «Κίτρινος»: Εάν από την αξιολόγηση των πληροφοριών προκύπτει η βεβαιότητα δυσμενούς κατάστασης που ενδεχομένως να εξελιχθεί σε κρίση, η Συνήθης Ετοιμότητα μετατρέπεται σε Αυξημένη Ετοιμότητα με ευρύτερη κινητοποίηση του μηχανισμού με εισήγηση του Γενικού Συντονιστή του αρμόδιου Υπουργείου και έγκριση του γενικού του διευθυντή.
Κωδικός «Κόκκινος»: Στο τρίτο επίπεδο τίθεται σε εφαρμογή το ΒΕΣ με ενεργό ρόλο της Διυπουργικής Ομάδας Διαχείρισης Κρίσεων και εμπλοκή όλων των δυνάμεων από τα συναρμόδια και εμπλεκόμενα Υπουργεία και Υπηρεσίες.
Κωδικός «Λευκός»: Στο τέταρτο επίπεδο, ουσιαστικά, περιλαμβάνεται αποκλιμάκωση των όποιων μέτρων λήφθηκαν με επιστροφή σε Κωδικό «Πράσινο». Σε αυτό το επίπεδο ανάλογα με την κρίση, ξεκινά το έργο εκτίμησης ζημιών, περιβάλλοντος και πληγέντων, με την αρωγή σε πληγέντες, λήψη μέτρων για αποκατάσταση ζημιών και λήψη προληπτικών μέτρων για παρόμοια φαινόμενα.

Υπάρχουν κενά λόγω ραθυμίας

Καθοριστικός παράγοντας επιτυχούς εφαρμογής του ΒΕΣ «Ζήνων» αλλά και ΕΕΣ αποτελεί η συνεχείς εξάσκηση των εμπλεκομένων πρώτα στην Διυπουργική Ομάδα Διαχείρισης Κρίσεων αλλά και των υπηρεσιακών παραγόντων. Οι συντάκτες του Σχεδίου «Ζήνων» θεωρούν ως επιβεβλημένη ανάγκη την πραγματοποίηση ασκήσεων, επί των σχεδίων, προκειμένου όπως υποστηρίζεται, αυτά να παραμένουν σε ετοιμότητα και να καλύπτονται τα όποια κενά παρατηρούνται. Στο κομμάτι αυτό, όπως επισημαίνεται, παρατηρούνται κενά. Ήδη έχουν δοκιμασθεί και στην πράξη κάποια σχέδια ενώ στο επόμενο τρίμηνο προγραμματίζεται η δοκιμή και άλλων σχεδίων. Επίσης, σημαντικός παράγοντας επιτυχίας θεωρείται η άσκηση κατά τακτά χρονικά διαστήματα της Διυπουργικής Ομάδας προκειμένου να είναι σε θέση να διαχειριστεί επιτυχώς περιστατικά κρίσεων. Τρίτος καθοριστικός παράγοντας αποτελούν οι Γενικοί Συντονιστές των Υπουργείων που έχουν ρόλο στο ΒΕΣ. Για περιστατικά όπως εκκενώσεων περιοχών, προβλέπονται τόσο σε επίπεδο «Κίτρινου» Κώδικα αλλά και «Κόκκινου» με αρμόδιο Υπουργείο το Εσωτερικών.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Απόστολου Τομαρά

Κύπρος: Τελευταία Ενημέρωση

X