Kathimerini.com.cy
ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΠΟΛΕΜΙΤΗ
Οι κυριότεροι παράμετροι της πανδημίας που προκάλεσε ο Covid-19 μας είναι σήμερα γνωστές. Πρόκειται για μια παγκόσμια πρόκληση που αφορά στην υγεία αλλά και την οικονομία. Η αποτελεσματικότητα με την οποία κάθε χώρα ανταποκρίθηκε στην πρόκληση ήταν πολύ διαφορετική. Υπήρξαν μερικές πραγματικές εκπλήξεις - οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και μεγάλο μέρος της δυτικής Ευρώπης, παρόλο τον προγραμματισμό δεκαετιών για αντιμετώπιση παρόμοιων πανδημιών καθώς και τις υλικοτεχνικές δυνατότητες και την εμπειρία σε σχέση με τη δημόσια υγεία, μοιάζουν να βρέθηκαν απροετοίμαστες.
Η Κύπρος και η Ελλάδα διαχειρίστηκαν εξαιρετικά την πανδημία. Το κλειδί της επιτυχίας υπήρξε η ευρύτερη κοινωνική συνεργασία. Η κυβέρνηση, οι επαγγελματίες υγείας και η πανεπιστημιακή/επιστημονική κοινότητα δούλεψαν μαζί για να σχεδιάσουν κατευθυντήριες γραμμές, οργανώνοντας διαγνωστικές εξετάσεις και πρωτόκολλα θεραπείας. Τα πολιτικά κόμματα, τα ΜΜΕ, οι θρησκευτικές οργανώσεις, οι εργοδότες και άλλοι ενδιαφερόμενοι, όλοι συνεργάστηκαν άψογα και έδρασαν εποικοδομητικά. Και όλοι μας ακολουθήσαμε πιστά τις οδηγίες για μήνες. Η κρίση δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί και χρειάζεται να παραμείνουμε σε εγρήγορση, αλλά διαχειριστήκαμε την πρώτη επαφή με τον ιό επιτυχώς και πρέπει να νιώθουμε περήφανοι γι’ αυτό. Κάποια στιγμή αυτή η κρίση θα έχει περάσει αλλά θα παραμείνει το ερώτημα: Τι έχουμε διδαχθεί και πως μπορούμε να δομήσουμε σήμερα μια καλύτερη κοινωνία; Κατά την άποψή μου, τα διδάγματα μπορούν να κατανεμηθούν σε τέσσερις τομείς και αξιοποιώντας τους μπορούμε να αναπτυχθούμε σε εθνικό επίπεδο: Ψηφιοποίηση, Ανθεκτικότητα, Ταχύτητα και Γνώση.
Ψηφιοποίηση
Όλοι είμαστε υπέρ της ψηφιοποίησης, αλλά συχνά την προγραμματίζουμε για «αργότερα» όταν θα υπάρχει χρόνος. Το «αργότερα» για πολλούς οργανισμούς ήταν η άνοιξη του 2020, όταν ξεκίνησε ο εγκλεισμός στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας ήμασταν ήδη έτοιμοι γιατί προσφέρουμε διαδικτυακή μάθηση/εξ αποστάσεως προγράμματα εκπαίδευσης εδώ και μία δεκαετία. Στην αρχή του 2020 εγράφησαν περισσότεροι από 6.000 φοιτητές στα εξ αποστάσεως προγράμματά μας. Χωρίς αυτή την εμπειρία θα ήταν αδύνατο να ανταποκριθούμε, έτσι ώστε να μετατρέψουμε τα περισσότερα από 100 διά ζώσης προγράμματα σε εξ αποστάσεως σε λιγότερο από μία εβδομάδα. Παράλληλα, το διδακτικό και διοικητικό προσωπικό ξεκίνησε άμεσα να εργάζεται από το σπίτι. Προσβλέπουμε στο χειμερινό εξάμηνο 2020 που θα πραγματοποιηθεί στην Πανεπιστημιούπολή μας για τα διά ζώσης μαθήματα που προσφέρουμε. Όμως η δυνατότητα να δουλεύουμε διαδικτυακά, διεθνώς και εξ αποστάσεως, παραμένει σημαντική για μας όπως και για κάθε άλλο οργανισμό, ιδιαίτερα στην Κύπρο που είναι ένα μικρό νησί. Η ψηφιοποίηση μας απελευθερώνει από τα φυσικά όρια και μας επιτρέπει να συμμετέχουμε σε μια εξαιρετικά μεγαλύτερη και πιο σύνθετη παγκόσμια κοινωνία και οικονομία. Αυτή η υβριδική προσέγγιση, ψηφιακών και με φυσική παρουσία λειτουργιών, θα πρέπει να είναι η λειτουργία πολλών οργανισμών στην Κύπρο σήμερα.
Ταχύτητα
Ένα από τα μεγαλύτερα διδάγματα τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ήταν η ταχύτητα με την οποία μπορέσαμε να εργαστούμε όταν αυτό χρειάστηκε. Κυβερνητικά προγράμματα πληροφορικής μπόρεσαν να ολοκληρωθούν σε εβδομάδες αντί σε χρόνια. Η μετάβαση στην εξ αποστάσεως εργασία ήταν μια διαδικασία που θα μπορούσε να έπαιρνε χρόνια να ολοκληρωθεί, ολοκληρώθηκε όμως σε εβδομάδες. Αυτή η εκπληκτική επιτάχυνση που επιτεύχθηκε τον Μάρτιο του 2020 δεν μπορεί να διατηρηθεί μακροχρόνια, αλλά ένας εντυπωσιακός αριθμός εργασιών δύναται να μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πολλαπλάσια ταχύτητα από ότι πιστεύαμε ως τώρα. Αυτή η γνώση είναι πολύ σημαντική για τη μελλοντική δυναμική μας.
Ανθεκτικότητα
Η ανθεκτικότητα είναι κρίσιμο στοιχείο για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση. Ο Covid-19 ήταν μια καλή δοκιμασία για να παρατηρήσουμε τις αδυναμίες στα συστήματά μας. Μπορούμε να φανταστούμε και χειρότερα σενάρια - αν η θνησιμότητα ήταν η πενταπλάσια και άγγιζε τους νέους και τους μεσήλικες, είναι αμφίβολο το πόσο καλά θα λειτουργούσαν οι εγχώριες ή διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού. Ένα σχετικό παράδειγμα είναι η ανάγκη εγχώριων αποθεμάτων εξοπλισμού ατομικής προστασίας αλλά και η δυνατότητα παραγωγής τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Ένα από τα πιο αποκαλυπτικά σημεία της κρίσης ήταν η ανικανότητα των πιο προηγμένων οικονομιών στον κόσμο που για μήνες δεν μπόρεσαν να παράξουν απλές χειρουργικές μάσκες. Προκλήσεις αυτού του είδους υπάρχουν παντού - η Κύπρος, παραδείγματος χάριν, βασίζεται σε εισαγόμενη ενέργεια η οποία δύναται να μην είναι διαθέσιμη σε μια μελλοντική κρίση. Ένα μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό σύστημα θα πρόσθετε μερική αυτονομία στο ενεργειακό μας ταμείο και εξ αυτού εθνική ανθεκτικότητα, πέρα από τα άμεσα περιβαλλοντικά οφέλη.
Γνώση
Σε αυτό το στάδιο της ανάπτυξης της Κύπρου, κάθε περαιτέρω βήμα εθνικής ανάπτυξης πρέπει να οδηγείται από την οικονομία της γνώσης. Το βασικό κύτταρο της οικονομίας της γνώσης είναι τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Η Κύπρος έχει πραγματοποιήσει άλματα σε αυτό τον τομέα από τη δεκαετία του ’80 και διαθέτει σήμερα ένα συμπαγή πανεπιστημιακό και ερευνητικό τομέα, που συμβάλλει με την εμπειρογνωμοσύνη του σε όλη τη διάρκεια της κρίσης. Πολλά περισσότερα μπορούν να γίνουν στα επόμενα χρόνια - τα πανεπιστήμια, η κυβέρνηση και η βιομηχανία πρέπει να συνεχίσουν να συνεργάζονται για να υποστηρίζουν τη δημιουργία νέας γνώσης και τη μετατροπή της σε απτά αποτελέσματα. Κανένας από τους παραπάνω όρους δεν είναι καινούριος, όμως η κρίση πρόκειται να επιταχύνει τάσεις που υπήρχαν ήδη καθώς ο κόσμος μπαίνει σε μία φάση ταχύτερης τεχνολογικής ανάπτυξης. Εάν μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την επιτυχία και τη δυναμική που παρατηρήθηκε αυτή την περίοδο και εφαρμόσουμε αυτά τα διδάγματα στο παρόν, η δυναμική της Κύπρου θα είναι απεριόριστη. Αυτός χρειάζεται να γίνει ο κοινός μας στόχος.
*Ο κ. Αντώνης Πολεμίτης είναι Ανώτατος Εκτελεστικός Διευθυντής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
