Kathimerini.gr
Αλλαγή πλεύσης διαφαίνεται στην πολιτική της Τράπεζας της Τουρκίας μετά τη θορυβώδη και αιφνιδιαστική αντικατάσταση του διοικητή της, Μουράτ Ουσάλ, από τον πρώην υπουργό Οικονομικών Νατσί Ακμπάλ.
Μόλις τέσσερις ημέρες μετά τον αιφνιδιαστικό διορισμό του, ο νέος διοικητής προέβη χθες στην πρώτη κίνηση μεταβολής του σκηνικού χαλαρώνοντας τους περιορισμούς στις συναλλαγές της τουρκικής λίρας που είχε επιβάλει στους ξένους επενδυτές.
Η αγορά αντέδρασε άμεσα στη χαλάρωση ενός μέτρου που είχε επιβληθεί ακριβώς για να προστατεύσει την τουρκική λίρα χωρίς αύξηση των επιτοκίων. Το τουρκικό νόμισμα σημείωσε αυτομάτως άνοδο 1%, με την ισοτιμία του να διαμορφώνεται στις 8,0787 λίρες προς ένα δολάριο. Πρόκειται για σημαντική βελτίωση από το ιστορικό χαμηλό που είχε σημειώσει τις τελευταίες ημέρες όταν υποχώρησε σε επίπεδα γύρω στις 8,568 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο και εξεβίασε, έτσι, τις αλλαγές στο οικονομικό επιτελείο της χώρας.
Η κίνηση της κεντρικής τράπεζας συνδυάστηκε, άλλωστε, με μια αύξηση στο όριο των ανταλλαγών νομισμάτων (swap) και των συναλλαγών παραγώγων που επιτρέπονται ανάμεσα στις εγχώριες και τις ξένες τράπεζες. Πρόκειται για περιορισμούς που είχε επιβάλει στη διάρκεια της τελευταίας διετίας η Τράπεζα της Τουρκίας προκειμένου να εμποδίσει τα στοιχήματα κατά του τουρκικού νομίσματος και να περιορίσει έτσι τη συνεχή διολίσθησή του. Είχε επιτύχει, όμως, στην πραγματικότητα το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς «πάγωσε» την αγορά και υπονόμευσε περαιτέρω την έτσι κι αλλιώς τρωθείσα εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, η ρυθμιστική αρχή τραπεζών ανακοινώνοντας τη χαλάρωση των περιορισμών τόνισε πως πρόκειται για ένα βήμα προς την «εξομάλυνση» της αγοράς. Την ίδια ακριβώς διατύπωση χρησιμοποίησε μιλώντας στους Financial Times, ο Ενβέρ Ερκάν, οικονομολόγος της επενδυτικής Tera Investments στην Κωνσταντινούπολη. Όπως εξήγησε ο ίδιος με τη χαλάρωση των περιορισμών στις συναλλαγές θα ενισχυθεί η ρευστότητα «που είχε στερέψει στην αγορά», ενώ θα τονωθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών μέχρι τη 19η Νοεμβρίου, οπότε θα συνεδριάσει η κεντρική τράπεζα. Ομοίως ο Τίμοθι Ας, στέλεχος της BlueBay Asset Management, χαρακτήρισε «ενθαρρυντική» τη χαλάρωση των περιορισμών και μίλησε για «κίνηση φιλική προς την αγορά».
Από την κρίσιμη συνεδρίαση της 19ης Νοεμβρίου αναμένεται μια σαφής στροφή προς μια ορθόδοξη νομισματική πολιτική με μια αύξηση των επιτοκίων της λίρας. Σημειωτέον ότι ο νέος διοικητής της κεντρικής τράπεζας είναι υποστηρικτής της ορθόδοξης νομισματικής πολιτικής.
Η κίνηση έγινε λίγες ημέρες μετά την αλλαγή στην ηγεσία της κεντρικής τράπεζας και την αποπομπή του προηγούμενου κεντρικού τραπεζίτη, Μουράτ Ουσάλ, πειθήνιου συνεργάτη του Ερντογάν. Δεν είναι, ωστόσο, η πρώτη κίνηση του είδους. Από τον Σεπτέμβριο οι αρμόδιες αρχές χαλαρώνουν σταδιακά μία σειρά από περιορισμούς που έχουν επιβάλει και με τους οποίους κατέστησαν δύσκολες διάφορες συναλλαγές για τους ξένους επενδυτές.
Η αρχή αυτής της διαδικασίας επιβολής αλλεπάλληλων περιορισμών ανάγεται στο 2018 και τη νομισματική κρίση που έπληξε την Τουρκία προ διετίας. Είχαν σχεδιασθεί με στόχο να εμποδίσουν τα στοιχήματα κατά της τουρκικής λίρας. Το αποτέλεσμα ήταν, βέβαια, να δημιουργηθεί ένα απαγορευτικό περιβάλλον που εξώθησε τους ξένους επενδυτές ή ακόμη και όσους εγχώριους δεν έχουν έδρα στην Τουρκία να αποσύρουν περισσότερα από 13 δισεκατομμύρια δολάρια από το τουρκικό νόμισμα και τους τουρκικούς τίτλους, μετοχές και ομόλογα.
Εκροές κεφαλαίων 10,2 δισ.
Από τις εγγενείς παθογένειες της τουρκικής οικονομίας, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών έφτασε τον Σεπτέμβριο στα 2,36 δισεκατομμύρια δολάρια. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρέμεινε έτσι ελλειμματικό για δέκατο συναπτό μήνα, καθώς η πανδημία έχει πλήξει καίρια τόσο τις εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας όσο και τον τουρισμό της.
Το έλλειμμα ήταν, πάντως, ελαφρώς μειωμένο σε σύγκριση με τα επίπεδα του Αυγούστου οπότε είχε εκτιναχθεί στα 4,32 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα, άλλωστε, με στοιχεία του Bloomberg, στη διάρκεια του Σεπτεμβρίου συνεχίστηκε η αιμορραγία των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Τουρκίας που μειώθηκαν κατά 3,63 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αιτία της νέας μείωσης είναι πάντα οι αλλεπάλληλες παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας με μαζικές πωλήσεις δολαρίων και αγορές τουρκικών λιρών προκειμένου να στηριχτεί το νόμισμα. Για μία ακόμη φορά οι παρεμβάσεις αποδείχθηκαν ατελέσφορες, καθώς στη διάρκεια του ίδιου πάντα μήνα η λίρα υποτιμήθηκε κατά 4,8% έναντι του δολαρίου.
Στο ίδιο χρονικό διάστημα, άλλωστε, οι ξένοι επενδυτές πούλησαν τουρκικές μετοχές συνολικής αξίας 322 εκατομμυρίων δολαρίων αλλά αγόρασαν ομόλογα του τουρκικού δημοσίου συνολικής αξίας 424 εκατομμυρίων δολαρίων. Κατεγράφησαν, όμως, και κινήσεις κεφαλαίων άγνωστης προέλευσης. Αυτές έφτασαν μηνιαίως τα 67 εκατομμύρια δολάρια, ενώ οι συνολικές εκροές κεφαλαίων στη διάρκεια των πρώτων εννέα μηνών του έτους έφτασαν στα 10,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
