Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η απόφαση του 2011 για πάγωμα των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα έφερε τα πάνω κάτω στην Κύπρο, με την Τρόικα το 2013 όχι μόνο να επικροτεί την απόφαση, αλλά να την κλειδώνει και ως προαπαιτούμενο για το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που θα ακολουθούσε η χώρα.
Το πακέτο του μνημονίου που υπέγραψε η Κύπρος, προνοούσε την κατάργηση της Αυτόματης Τιμαριθμικής Προσαρμογής στο δημόσιο τομέα (στον ιδιωτικό δινόταν επιλεκτικά), την παγοποίηση των μισθών στον ευρύτερο δημόσιο, αλλά και τις προσλήψεις. Μέτρα που εφαρμόστηκαν κατά γράμμα ώστε να μπορέσει η Κύπρος να εξέλθει του μνημονίου τον Μάρτιο του 2016. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερο τα δεδομένα δείχνουν να μεγαλώνει ξανά ο δημόσιος τομέας. Αυτή τη φορά όμως, με έκτακτους υπαλλήλους.
Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα αποτελέσματα της Στατιστικής Υπηρεσίας για το εργατικό δυναμικό της Κυβέρνησης, τον Οκτώβριο του 2018 οι δημόσιοι υπάλληλοι (μόνιμοι και έκτακτοι) έφταναν τα 51.670 πρόσωπα, με το έκτακτο προσωπικό να έχει φτάσει στις16.579, σε σχέση με 15.813 τον αντίστοιχο μήνα του 2017. Οι μόνιμοι υπάλληλοι φτάνουν πλέον τα 35.091 πρόσωπα. Στα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του 2013 που ανέτρεξε η «Κ» φαίνεται πως οι δημόσιοι υπάλληλοι (μόνιμοι και έκτακτοι) ήταν λιγότεροι από αυτούς του Οκτωβρίου 2018 (49.723 πρόσωπα) με τους 39.248 να είναι μόνιμοι και οι έκτακτοι στους 10.475.
Δηλαδή, ναι μεν μειώθηκαν οι μόνιμοι υπάλληλοι σε μια πενταετία κατά 4.157, αλλά οι έκτακτοι αυξήθηκαν κατά 6.104. Συνοψίζοντας, οι δημόσιοι υπάλληλοι, περιλαμβανομένου και του ωρομίσθιου προσωπικού, που απασχολούνται στη δημόσια υπηρεσία, στην εκπαίδευση και στις δυνάμεις ασφαλείας έχουν αυξηθεί από το 2013 κατά 1.947. Μόνο οι έκτακτοι ωρομίσθιοι υπάλληλοι δεν έχουν αυξηθεί από το 2013 σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «Κ», αφού το 2013 ήταν στους 1.898 και το 2018 μειώθηκαν στους 1.865.
Από την άλλη, το 2013, στη δημόσια υπηρεσία οι έκτακτοι έχουν αυξηθεί στους 5.830 από 4.976, ενώ στην εκπαιδευτική υπηρεσία έχουν φτάσει τους 3.431 από 2.011.Τέλος, στις δυνάμεις ασφαλείας σημειώθηκε σημαντική αύξηση στον αριθμό των απασχολουμένων λόγω της δημιουργίας των συμβασιούχων οπλιτών ( ΣΥΟΠ). Συγκεκριμένα, από 1590 έχουν αυξηθεί τους 5.453.
Συνολικά, το εργατικό δυναμικό της Κυβέρνησης του Οκτωβρίου του 2018 μπορεί να συγκριθεί αριθμητικά με αυτό του αντίστοιχου μήνα των ετών 2010 – 2012. Τον Οκτώβριο του 2010 το σύνολο του εργατικού δυναμικού της Κυβέρνησης ανερχόταν στους 52.604, με 42.226 μόνιμους και 10.378 έκτακτους. Το 2011 το συνολικό δυναμικό ξεπερνούσε κατά πολύ το δυναμικό του 2018, φτάνοντας τους 53.255 υπαλλήλους, με 42.701 μόνιμους και 10.554 έκτακτους. Το 2012 το συνολικό δυναμικό -ήταν και η τελευταία χρονιά που άρχιζε με «πέντε»- φτάνοντας τον Οκτώβριο του 2012 τους 51.378 υπαλλήλους, με 41.249 μόνιμους και 10.129 έκτακτους. Το 2013 έως και το 2016 κυμαίνονταν από 48.000 – 49.000, ενώ άνω των 50 χιλιάδων έφτασαν ξανά το 2017.
Ανεβαίνει το μισθολόγιο
Το κόστος του κρατικού μισθολογίου της Κύπρου μέχρι την εφαρμογή του μνημονίου ανερχόταν στο 15,6% του ΑΕΠ, ποσοστό πολύ πιο υψηλό από το μέσο ευρωπαϊκό όρο για τα κράτη της ευρωζώνης που είναι 9,9%. Η Κύπρος κατάφερε εν μέσω μνημονίου να μειώσει το κρατικό μισθολόγιο στο 12,8%, αλλά πλέον ανεβαίνει ξανά με σταθερούς ρυθμούς. Τη δεδομένη στιγμή βρίσκεται στο 13,2%. Ο στόχος είναι να υπάρχει καθοδική πορεία του κρατικού μισθολογίου ως ποσοστό του ΑΕΠ, κάτι όμως που όπως δείχνουν τα στοιχεία δεν είναι εφικτό και απομακρύνεται ξανά η Κύπρος από το ποσοστό του 9,9% των χωρών της Ευρωζώνης.
Μεταρρύθμιση στο συρτάρι
Να σημειωθεί ότι τα πιο πάνω λαμβάνουν χώρα σε μια χρονική στιγμή που η Κυβέρνηση έχει ήδη συμφωνήσει την επαναφορά της Αυτόματης Τιμαριθμικής Προσαρμογής (ασχέτως του ότι δεν παραχωρείται διότι τώρα θα μείωνε και δεν θα αύξανε τους μισθούς λόγω των τάσεων του πληθωρισμού κατά τα τελευταία τρία τρίμηνα), έχει συμφωνήσει την σταδιακή μείωση του ποσοστού των αποκοπών του δημόσιου τομέα μέχρι το 2023, ενώ γίνονται και σκέψεις μαζί με κόμματα για παροχή πακέτου κοινωνικών ωφελημάτων ύψους 100 εκατ. ευρώ.
Ένα από τα μέτρα τα οποία όμως είχαν συμφωνηθεί με την Τρόικα και η Κύπρος εξήλθε του μνημονίου δίχως να υλοποιήσει, είναι η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας.
Μόνο ένα από τα συνολικά έξι νομοσχέδια που είχε ετοιμάσει ο τότε υφυπουργός παρά τω Προέδρω Κωνσταντίνος Πετρίδης και που θα μεταρρύθμιζαν την Δημόσια Υπηρεσία πέρασε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι Οίκοι αξιολόγησης, αλλά και οι Θεσμοί (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – Ευρωπαϊκή Επιτροπή) έχουν πολλάκις επισημάνει σε εκθέσεις τους για την Κύπρο την αναγκαιότητα της συνέχισης των μεταρρυθμίσεων που «άφησε στη μέση». Μία μεταρρύθμιση που η Κύπρος έχει αφήσει όχι απλώς στη «μέση», αλλά στην «άκρη», είναι αυτή της Δημόσιας Υπηρεσίας.
Τα νομοσχέδια για τη Δημόσια Υπηρεσία «πηγαινοέρχονται» από το 2015 και με αρκετές στάσεις στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο. Το καλοκαίρι του 2017 είχε διαρρεύσει ότι η Κυβέρνηση θα έφερνε νέα νομοσχέδια για να συνεχιστεί εκ νέου η μεταρρυθμιστική προσπάθεια, ωστόσο ακόμα δεν έχει κατατεθεί το οτιδήποτε. Το μόνο νομοσχέδιο που είχε εγκριθεί αφορά την εναλλαξιμότητα και τις αποσπάσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Άρα, η Δημόσια Υπηρεσία αρχίζει να μεγαλώνει ξανά δίχως να έχουν επέλθει οι όποιες μεταρρυθμίσεις, συνεχίζοντας σε ένα περιβάλλον και με δομές που υπάρχουν από το 1960.
Μείωση κατά 5.000
Μνημονιακή υποχρέωση της Κύπρου απέναντι στην Τρόικα ήταν η μείωση των Δημοσίων Υπαλλήλων κατά 5.000, αριθμό που ικανοποίησε εν ολίγοις η χώρα, μειώνοντάς τους κατά 4.500. Εκείνο που η Τρόικα άφησε να εννοηθεί και μάλλον θεώρησε αυτονόητο ήταν να μην επιστρέψουν είτε σε μορφή μονίμων, είτε σε μορφή εκτάκτων.
