Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Συναίνεση εντός, αλλά και εκτός Κύπρου, θα πρέπει να υπάρξει για να πετύχει τους στόχους που έθεσε η χώρα αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το πλάνο της αξιοποίησης των 1,23 δισεκατομμυρίων ευρώ, με το 1 δισ. να προκύπτει από χορηγία και 230 εκατ. ευρώ από δανεισμό σε βάθος μέχρι το 2026, θα χρειαστεί μεταρρυθμίσεις εντός του κράτους, αλλά και ελέγχους και εγκρίσεις από τα ευρωπαϊκά ανώτατα στρώματα για τους στόχους και το περιεχόμενό του.
Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου –όπως και όλων των κρατών- που περιλαμβάνουν μια δέσμη κοστολογημένων μεταρρυθμίσεων και δημόσιων επενδύσεων με ορίζοντα υλοποίησης μέχρι και το 2026 είναι μία εξαίρετη ευκαιρία για την Κύπρο. Είναι ένας δρόμος απαιτητικός, μακρύς, με αρκετά -όπως αναμένεται- σκαμπανεβάσματα λόγω διαφορετικών θέσεων στη Βουλή των Αντιπροσώπων αναφορικά με τα νομοσχέδια, ο οποίος θα είναι και υπό συνεχή παρακολούθηση. Αφήνοντας για λίγο στην άκρη τα «εντός» του κράτους, θα υπάρχουν συνεχείς έλεγχοι και κομβικά σημεία (mile stones) τα οποία θα παρακολουθούνται και θα αξιολογούνται από τους Ευρωπαίους της Κομισιόν και σε τεχνοκρατικό και σε πολιτικό επίπεδο. Η στόχευση είναι ξεκάθαρη. Για να λάβει ένα κράτος τα χρήματα που του αναλογούν από το συγκεκριμένο Ταμείο, αυτό της Ανάκαμψης, θα πρέπει να έχει τρία προαπαιτούμενα.
Πρώτον, να τεθούν επενδυτικοί στόχοι στην ψηφιακή οικονομία και στην πράσινη οικονομία.
Δεύτερον, να υποσχεθεί το κράτος ένα συγκεκριμένο αριθμό μεταρρυθμίσεων.
Τρίτον, να στηθούν οι μηχανισμοί παρακολούθησης, τους ανεξάρτητους θεσμούς που θα παρακολουθούν την υλοποίηση του προγράμματος και θα επιβλέπουν για τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μην ξεχνάμε εξάλλου πως υπάρχουν χώρες που ακόμα αντιδρούν στη δημιουργία αυτού του Ταμείου και του να επωφεληθούν όλες οι χώρες, απλώς τη δεδομένη στιγμή έχουν σταματήσει να αντιδρούν. Δεν σημαίνει ότι συμφωνούν με τη δράση του Ταμείου, άρα οι αυστηρές δομές από τα κράτη που θα συμμετάσχουν σε αυτά τα σχέδια και θα επωφεληθούν από το Ταμείο, αναμένονται.
Μεθοδολογία μνημονίου
Μπορεί για την Κύπρο να ξυπνά άλλες μνήμες η λέξη «μνημόνιο», ωστόσο η μεθοδολογία της θα είναι παρούσα βάσει των Σχεδίων που απεστάλησαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από όλα τα κράτη. Η μνήμη της Κύπρου είναι ακόμα νωπή από αυτή τη μεθοδολογία, καθώς από το Μάρτη του 2013 έως και τον Μάρτη του 2016 η Κύπρος έπρεπε να σημειώνει πρόοδο και να την αποδεικνύει κάθε λίγους μήνες στους δανειστές ώστε να προχωρούν οι δόσεις της. Έτσι λοιπόν τώρα, αντί να πουν οι Ευρωπαίοι τι θα πρέπει να κάνει η Κύπρος, η χώρα είπε από μόνη της σε τι τομές θα προχωρήσει. Κάποιοι θα την ελέγξουν έναντι των υποσχέσεων που έδωσε βάσει του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που υπέβαλε η χώρα τη Δευτέρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Έμειναν στο συρτάρι
Ο έλεγχος πάνω στις διαδικασίες που θα ακολουθήσει η Κύπρος αναμένεται να είναι μεγάλος από τους Ευρωπαίους. Η ιστορία των χρόνων από το 2016 και εντεύθεν έχει δείξει ότι η Κύπρος χρειάζεται μια στενή ματιά. Το 2016 η Κύπρος εξήλθε του μνημονίου με μεταρρυθμίσεις που είχε αφήσει στο συρτάρι και που έδωσε υπόσχεση να τις προχωρούσε εκτός μνημονίου. Προφανώς καμία από αυτές δεν έγινε. Επίσης, η Κύπρος είχε τις πρόσφατες κακές χρήσεις σε πολλές περιπτώσεις του Προγράμματος των Πολιτογραφήσεων Ξένων Επενδυτών, ενώ την ίδια ώρα οι Ευρωπαίοι ζητούσαν την παύση του. Τα δύο παραπάνω γεγονότα δεν δίνουν στους Ευρωπαίους την εντύπωση πως η Κύπρος αν προχωρήσει σε υποσχέσεις τις υλοποιεί στο 100% τους. Υπάρχει όμως και ένα καλό από την περιπέτεια της Κύπρου του 2013. Υπάρχουν ήδη ομάδες έμπειρες στο Υπουργείο Οικονομικών που έχουν «θητεία μνημονίου» και γνωρίζουν πώς πρέπει να προχωρούν αυτές οι διαδικασίες, για να γίνουν κατορθωτές οι δικές μας προγραμματικές θέσεις ώστε –όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα- να προκαλέσουμε στην κυπριακή οικονομία ανάκαμψη και ανθεκτικότητα. Οι προτάσεις της Κύπρου χωρίζονται σε πέντε άξονες προτεραιοτήτων, που είναι η Δημόσια Υγεία και Πολιτική Προστασία – Μαθήματα από την Πανδημία, Επιτάχυνση της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία, Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και ανθεκτικότητας της οικονομίας, προς μια ψηφιακή εποχή και Αγορά εργασίας και η Εκπαίδευση και ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι δράσεις του Σχεδίου Ανάκαμψης στην ολοκληρωμένη του μορφή περιλαμβάνει 58 συνολικά μεταρρυθμίσεις και 76 αναπτυξιακές επενδύσεις, μεταξύ των οποίων προγράμματα χορηγιών για ενίσχυση της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Όπως είπε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στην ομιλία του την Δευτέρα κατά την παρουσίαση του Σχεδίου, θα χρειαστούν μεταρρυθμίσεις, όπως ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας, του συστήματος απονομής της Δικαιοσύνης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των νομοσχεδίων που αφορούν την αποτελεσματικότερη πάταξη της διαφθοράς.
Τα οφέλη για την οικονομία
Σύμφωνα με τα όσα έστειλε η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφορικά με το Σχέδιο, η άντληση των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, συνολικού ύψους 1,23 δισ. ευρώ και η αποτελεσματική αξιοποίησή τους μέσα από την υλοποίηση των προγραμματιζόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του Σχεδίου κατά την περίοδο 2021- 2026, αναμένεται να αποφέρει ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη για την κυπριακή οικονομία.
Βάσει των κυριότερων αποτελεσμάτων της οικονομικής ανάλυσης αντικτύπου του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Κύπρου σωρευτικά κατά περίπου 3,2% βραχυπρόθεσμα (2022-2023) και κατά 7,1% μεσοπρόθεσμα (2022-2026), σε σύγκριση με τη βασική ανάπτυξη της οικονομίας χωρίς το Σχέδιο Ανθεκτικότητας. Ταυτόχρονα, στην αύξηση της συμβολής της παραγωγικότητας στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν από 9,5% βραχυπρόθεσμα σε 27,7% μεσοπρόθεσμα. Πρόσθετα, στην αύξηση της απασχόλησης κατά περισσότερο από 2,5%, ή περίπου 11.000 νέες θέσεις εργασίας κατά την περίοδο 2021-2026. Τέλος, βάσει της μελέτης, οι θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη αναμένεται να διατηρηθούν σε μεγάλο βαθμό και μακροπρόθεσμα. Τα επίπεδα του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Κύπρου αναμένεται να είναι κατά 16,5% υψηλότερα 20 χρόνια μπροστά (δηλαδή το 2041), σε σύγκριση με ένα σενάριο χωρίς την εφαρμογή του Σχεδίου, εάν υλοποιηθούν όλες οι μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται στο Σχέδιο. Η συναίνεση πάντως θα είναι απαραίτητη σε πολλά επίπεδα και το να λάβει η Κύπρος στην ολότητά τους τα χρήματα αυτά που της αναλογούν, είτε με τη μορφή χορηγιών, είτε με τη μορφή δανείων, θα είναι δύσκολο εγχείρημα.
Έντυπη έκδοση
