Της Μαρίας Ηρακλέους
Με την καταβολή του μηνιαίου επιδόματος για τον μήνα Ιανουάριο την περασμένη εβδομάδα, ο θεσμός του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος διανύει πλέον τον τρίτο του χρόνο εφαρμογής. Φέτος θα διατεθούν 221 εκατομμύρια ευρώ σε 46. 899 πρόσωπα σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση των δικαιούχων από την υπηρεσία του ΕΕΕ τον Δεκέμβριο του 2016. Πάντως, ενώ από το 2014, έτος δημιουργίας του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, μέχρι τέλος του 2015 υπήρξε αύξηση στις αιτήσεις, το τελευταίο εξάμηνο του 2016 έχει καταγραφεί σημαντική μείωση.
Και η μείωση δεν αντανακλάται μόνο στον αριθμό των δικαιούχων, αλλά και στα ποσά που δίνονται κάθε μήνα, και αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι τα εισοδήματα των οικογενειών έχουν αυξηθεί και υπερβαίνουν το όριο ή ότι απλά μειώνεται το ποσό το οποίο καλείται να συμπληρώσει το κράτος για να φτάσει στο ελάχιστο εγγυημένο επίπεδο ζωής,καθώς η φιλοσοφία του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος είναι να συμπληρώνει και όχι να υποκαθιστά το εισόδημα μιας οικογένειας, ώστε να παρέχεται ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο.Έτσι λοιπόν τα ελάχιστα μηνιαία ποσά για τη διαβίωση υπολογίζονται στα 480 ευρώ για τον αιτητή, 240 ευρώ για το/τη σύζυγο και για κάθε μέλος της οικογένειας ηλικίας άνω των 14 ετών και 144 ευρώ για κάθε μέλος της οικογένειας κάτω των 14 ετών.
Η πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ
Τροποποιήσεις στο νόμο του ΕΕΕ προτείνει το ΑΚΕΛ που εισηγείται την εξαίρεση της 13ης σύνταξης των χαμηλοσυνταξιούχων στον υπολογισμό του μηνιαίου εισοδήματος. Όπως εξηγούν λειτουργοί του Υπουργείου, η πρόταση δεν έχει στην πραγματικότητα ουσιαστική διαφορά για τους δικαιούχους, καθώς ακόμα και εάν διαφοροποιηθεί το επίδομα του ΕΕΕ, δεν αλλάζει τίποτε στο τελικό ποσό που θα λάβει ο δικαιούχος καθώς αυτό συμπληρώνεται από τη μικρή σύνταξη.
Η πρόταση νόμου έχει κατατεθεί στην Eπιτροπή Εργασίας της Βουλής και συζητήθηκε κατά τη χθεσινή συνεδρία, με τον πρόεδρο της επιτροπής Ανδρέα Φακοντή να αναφέρει ότι «εάν η 13η σύνταξη ήταν 360 ευρώ το χρόνο, το Υπουργείο αφαιρεί 30 ευρώ το μήνα σε 12 δόσεις από το ΕΕΕ που συμπληρώνει μηνιαίως στον συνταξιούχο, άρα του τα δίνει από τη μια και του παίρνει από την άλλη».
Από την συζήτηση προέκυψε επίσης η συμφωνία για τη διαγραφή της πρόνοιας από το νόμο του ΕΕΕ ότι όποιος παραλείψει να ενημερώσει το τμήμα καταβολής του ΕΕΕ, για την αλλαγή των οικονομικών του στοιχείων θα υπόκειται σε πρόστιμο 100 ευρώ, αφού όπως ανέφερε υπάρχει άλλη διάταξη στο νόμο που διέπει την ενημέρωση των οικονομικών στοιχείων του λήπτη ΕΕΕ.
Σύμφωνα με το Υπουργείο πάντως πρόκειται για διαδικαστική αλλαγή η οποία αναμένεται να εξεταστεί για να διαπιστωθεί το κατά πόσο θα επιφέρει κάποιο δημοσιονομικό κόστος ή όχι.
Ούτε τα απαραίτητα…
Από την μέρα υποβολής της αίτησης χρειάζονται έξι βδομάδες πριν από την πρώτη καταβολή του επιδόματος, ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που χρήζουν έκτακτης και άμεσης αντιμετώπισης. Σύμφωνα με λειτουργούς του Υπουργείου Εργασίας, παρά τη βελτίωση της κατάστασης δεν είναι λίγες οι φορές που φτάνουν σε αυτούς πληροφορίες είτε από τρίτους είτε από τα ίδια τα άτομα ότι δεν έχουν καν «ένα ποτήρι γάλα να δώσουν στο παιδί τους» ή «ένα πιάτο φαΐ για τους ίδιους».
Τότε ενεργοποιούνται άμεσα μηχανισμοί, οι οποίοι προνοούν την παρέμβαση κοινωνικού λειτουργού για κάλυψη των αναγκών σε πρώτη φάση και στη συνέχεια το άτομο να βοηθηθεί, ώστε να υποβάλει την αίτησή του για το ΕΕΕ αν δεν το έχει ήδη πράξει, ώστε η στήριξη που θα λαμβάνει να είναι πλέον σε σταθερή βάση. Σημειώνεται δε ότι για τέτοιες περιπτώσεις η έγκριση για το επίδομα γίνεται άμεσα.Αποδεσμεύεται παράλληλα ξεχωριστό κονδύλι, για την χρήση του οποίου ενημερώνεται και η Επιτροπή Εργασίας της Βουλής, με το οποίο στηρίζονται αυθημερόν τα συγκεκριμένα άτομα, και μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης της αίτησής τους.
Νομοθεσία και κενά
Το να μην εγκριθεί κάποιος για το ΕΕΕ ή για οποιοδήποτε άλλο επίδομα δεν έχει πάντα να κάνει με το πόσα χρήματα έχει. Παρατηρούνται δε περιπτώσεις που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της νόμιμης διαμονής, ή ακόμα συχνότερα, η περιουσία αιτητή, να είναι μεν μεγαλύτερη του ορίου, ωστόσο να μην μπορεί ουσιαστικά να αξιοποιηθεί. Η ίδια η Υπουργός Εργασίας έχει υποδείξει στην Βουλή ότι μια νομοθεσία δεν καλύπτει το φάσμα των διαφορετικών περιπτώσεων και παραμέτρων της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά, ως εκ τούτου χρειάζεται να υπάρχει μια διακριτική ευχέρεια για διαφορετικό χειρισμό της κάθε περίπτωσης στο πλαίσιο των διακριτικών εξουσιών στη νομοθεσία.
Και στο στάδιο της κατ΄ αρχήν ψήφισης του νομοσχεδίου το 2014 υπήρχε συγκεκριμένο άρθρο ώστε κάποια από τα θέματα να τα χειρίζονται αναλόγως της περίπτωσης και συζητήθηκε και στις τροποποιήσεις ένα χρόνο μετά το 2015, αλλά και στις δύο περιπτώσεις η Βουλή δεν συμφωνούσε για τις διακριτικές εξουσίες. Ως εκ τούτου, με οδηγίες της Υπουργού, έχουν δημιουργηθεί παρένθετοι μηχανισμοί ο ρόλος των οποίων είναι να εξετάζουν κοινωνικοοικονομικές εκθέσεις και, αν χρειάζεται, η κάθε περίπτωση να χρήζει εξατομικευμένου χειρισμού. Πρόκειται για μηχανισμούς που δοκιμάστηκαν μέσα στην περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσηςκαι που εφαρμόστηκαν επιτυχώς.
15 χιλιάδες πρόσωπα νέοι δικαιούχοι
Αυτή την στιγμή, σύμφωνα με πληροφορίες από το Υπουργείο Εργασίας, δεν αναμένεται να υπάρξουν οι οποιεσδήποτε αλλαγές καθώς κάτι τέτοιο δεν κρίνεται αναγκαίο.Η γενικότερη τάση είναι ότι τους τελευταίους μήνες του 2016 υπήρχε μείωση ποσών που καταβάλλονται και των δικαιούχων.Εξάλλου, τα κριτήρια για παροχή ΕΕΕ έχουν διαφοροποιηθεί την 1η Αυγούστου 2015, όταν μετά την εφαρμογή του Νόμου τους πρώτους δώδεκα μήνες, η κυβέρνηση προχώρησε σε αλλαγή αρκετών κριτηρίων αξιοποιώντας και τα στοιχεία του Μητρώου Κοινωνικών Παροχών.Από το σύνολο των δικαιούχων, οι 15 χιλιάδες αφορούν οικογένειες που δεν μπορούσαν προηγουμένως να λάβουν βοηθήματα από άλλο σχέδιο κοινωνικής στήριξης της κυβέρνησης.
Η θέση του Υπουργείου Εργασίας είναι η ολοκλήρωση του όλου συστήματος, καθώς πλέον φέτος μπαίνει σε κανονική τροχιά, και σε μεταγενέστερο στάδιο να εξεταστούν ενδεχόμενες τροποποιήσεις των κριτηρίων. Στις σχεδόν 47 χιλιάδες του συνόλου των δικαιούχων, σημειώνεται ότι δεν περιλαμβάνεται αριθμός ληπτών Δημοσίου Βοηθήματος που δεν έχει ακόμη μεταφερθεί στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και εξακολουθούν να στηρίζονται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας ενόψει και της πλήρους υλοποίησης της 3ης Φάσης της μεταρρύθμισης, που αφορά στην ενεργό ένταξη των ικανών προς εργασία δικαιούχων στην αγορά εργασίας και την αναδιάρθρωση των υπηρεσιών κοινωνικής ευημερίας.
Τα κριτήρια για το ΕΕΕ
Για να μπορέσει κάποιος να καταστεί δικαιούχος για παροχή ΕΕΕ θα πρέπει
• Το σύνολο της ακίνητης ιδιοκτησίας του ιδίου και της οικογενειακής του μονάδας να μην υπερβαίνει συνολικά τις 100 χιλιάδες ευρώ με βάση τις εκτιμήσεις του Κτηματολογίου του 2013.
• Οι καταθέσεις του αιτητή και των μελών της οικογενειακής του μονάδας να μην υπερβαίνουν το συνολικό ποσό των €5.000 συν €1.000 για κάθε πρόσθετο πρόσωπο που ανήκει στην οικογενειακή μονάδα.
• Το σύνολο της αξίας των μετοχών, χρεογράφων, ομολόγων ασφαλιστήριων συμβολαίων και εισπρακτέων λογαριασμών να μην είναι πέραν των πέντε χιλιάδων ευρώ.
• Το σύνολο των εισοδημάτων των μελών της οικογενειακής μονάδας, πρέπει να είναι χαμηλότερο από το σύνολο των αναγκών που υπολογίζονται βάσει του ΕΕΕ.
Σημειώνεται ότι αίτηση δεν μπορούν να υποβάλουν άτομα τα οποία είναι οικειοθελώς άνεργοι, είτε άτομα που διαμένουν στις κατεχόμενες περιοχές.
