Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Νομοσχέδιο το οποίο αλλάζει τα δεδομένα στις τραπεζικές διαδικασίες βρέθηκε ενώπιον της επιτροπής Οικονομικών, με το οποίο θα γίνουν περισσότερο ενημερωτικές, διαφανείς και εύκολες οι διαδικασίες για εξασφάλιση οικιστικού δανείου πρώτης κατοικίας, κάτι που όμως θα συνεχίσει η συζήτηση σε επόμενη συνεδρία.
Η Ευρωπαϊκή οδηγία που ονομάζεται mortgage credit directive - Ελληνιστί χορήγηση ενυπόθηκων δανείων - είναι ένα εναρμονιστικό νομοσχέδιο το οποίο έπρεπε να είχε περάσει από το Μάρτιο του 2016, παρόλα αυτά το Υπουργείο Οικονομικών άργησε να το ετοιμάσει λόγω φόρτου εργασίας και εξέτασης άλλων νομοσχεδίων. Η παράταση που είχε δοθεί, προνοούσε πως μέχρι τις 18 Ιανουαρίου θα έπρεπε να είχε ήδη ψηφιστεί, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως η Κυβέρνηση φλέρταρε με πρόστιμο για τη μη εναρμόνιση της Κύπρου. Το νομοσχέδιο τιτλοφορείται ως «Ο περί Συμβάσεων Πίστωσης για Καταναλωτές σε σχέση με Ακίνητα που Προορίζονται για Κατοικία Νόμος του 2016». Στο εν λόγω νομοσχέδιο μεταφέρονται οι διατάξεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2014/17/ΕΕ σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές για ακίνητα που προορίζονται για πρώτη κατοικία.
Μεταβατική περίοδος 3 μηνών
Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, ενώ κατανοεί πως υπάρχει καθυστέρηση ως προς την εναρμόνιση με την Ευρωπαική Οδηγία, όμως επιβάλλεται η παραχώρηση μεταβατικής περιόδου τουλάχιστον 3 μηνών προς τα τραπεζικά ιδρύματα για συμμόρφωση τους με τις πρόνοιες της νέας νομοθεσίας. Πρόσθετα, τονίζει πως ο εν λόγω νόμος προνοεί νέες αυξημένες ευθύνες και υποχρεώσεςι προς τα πιστωτικά ιδρύματα. "Η μεταβατική περίοδος είναι απαραίτηση τόσο για την ετοιμασία και διαμόρφωση των εντύπων, όσο και για τις μηχανογραφικές αλλαγές οι οποίες απορρέουν από τη νέα νομοθεσία.
Πολύπλοκο νομοσχέδιο λέει ο Σύνδεσμος Καταναλωτών
Από πλευράς του ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών υπογραμμίζει ότι το νομοσχέδιο είναι περίπλοκο και ενώ θεωρητικά περιέχει πρόνοιες προστασίας του καταναλωτή, στην πράξη λέει πως θα είναι δύσκολη τόσο η αποτελεσματική εποπτεία και πρόληψη προβλημάτων εκ μέρους των εποπτικών αρχών όσο και αυτοπροστασία των καταναλωτών. "Απαιτείται στρατηγική εκπαίδευσης των καταναλωτών με διάρκεια χρόνων", καταλήγει.
Πρόστιμα σε μη συμμόρφωση
Το Υπουργείο Οικονομικών από την άλλη, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας πως σε περίπτωση παράβαση διατάξεων του νόμου, θα υπάρξουν πρόστιμα. Συγκεκριμένα, κάθε αρμόδια αρχή, εντός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων που μπορεί, αφού προηγουμένως καλέσει σε απολογία τον παραβάτη, να επιβάλει στον παραβάτη διοικητικό πρόστιμο που δεν υπερβαίνει τις 250.000 ευρώ και σε περίπτωση επανάληψης ή συνέχισης της παράβασης, διοικητικό πρόστιμο που δεν υπερβαίνει τις 5.000 ευρώ για κάθε μέρα για την οποία συνεχίζεται η παράβαση.
Ο Πρόεδρος της επιτροπής Οικονομικών Αβέρωφ Νεοφύτου, είπε πως "δεν θεωρώ πως η ΕΕ θα μας δημιουργήσει πρόβλημα και η Βουλή θα βοηθήσει το κράτος για να μην επιβληθούν πρόστιμα". Παρόλα αυτά, ο κ. Νεοφύτου είπε πως ανεξαρτήτως που δεν είχε ψηφιστεί, οι τράπεζες θα έπρεπε να είχαν ήδη προετοιμαστεί. Πρόσθετα είπε ότι εαν ψηφιστεί και εάν δεν εφαρμοστεί αμέσως και δοθούν 3 μήνες έτσι ώστε να προσαρμοστούν με τις όποιες αλλαγές, δεν θα υπάρξει κανένα ζήτημα από τους Ευρωπαίους.
Περαιτέρω αλλαγές
Στη νέα νομοθεσία προβλέπεται η παροχή γενικών και εξατομικευμένων πληροφοριών πριν από τη σύναψη της σύμβασης μέσω του τυποποιημένου ευρωπαϊκού δελτίου πληροφοριών (ESIS). Το ESIS διαφέρει από το υφιστάμενο προσυμβατικό έντυπο το οποίο παρέχεται στους πελάτες πριν από την σύναψη της σύμβασης και συνεπώς η νέα νομοθεσία προϋποθέτει την ανάγκη τα πιστωτικά ιδρύματα να διαμορφώσουν τα προσυμβατικά τους έντυπα και να προβούν σε μηχανογραφικές αλλαγές για σκοπούς εναρμόνισης με τις νέες διατάξεις. Ταυτόχρονα, τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να παρέχουν προσυμβατικό έντυπο με γενικής φύσεως πληροφορίες περί τις συμβάσεις πίστωσης για ενυπόθηκα δάνεια, κάτι το οποίο σήμερα δεν εφαρμόζεται. Σκοπός της προσυμβατικής πληροφόρησης είναι η σύγκριση των διαφόρων προσφορών που παρέχονται στην αγορά μεταξύ των Τραπεζικών Ιδρυμάτων.
Πρόσθετα, στην εν λόγω οδηγία θεσπίζονται επιπλέον τυποποιημένες πληροφορίες, οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνονται στις διαφημίσεις με τη συμπερίληψη ενός αντιπροσωπευτικού παραδείγματος. Οι τυποποιημένες πληροφορίες σχετίζονται με το χρεωστικό επιτόκιο, το συνολικό ποσό της πίστωσης, το Συνολικό Ετήσιο Πραγματικό Επιτόκιο (ΣΕΠΕ), τη διάρκεια της σύμβασης, το ποσό, τον αριθμό των δόσεων, αλλά και ότι άλλο κρίνεται απαραίτητο.
Χρηματοοικονομική εκπαίδευση
Υπογραμμίζεται ότι ο νόμος περιλαμβάνει για πρώτη φορά πρόνοιες αναφορικά με τον θεσμό της Χρηματοοικονομικής Εκπαίδευσης (financial education), με σκοπό την εκπαίδευση των καταναλωτών ως προς τον υπεύθυνο δανεισμό και τη σωστή διαχείριση του χρέους, ιδίως για τις συμβάσεις ενυπόθηκης πίστωσης.
Ταυτόχρονα, θεσπίζεται νομικό πλαίσιο σε σχέση με τα δάνεια σε ξένο συνάλλαγμα, ενώ θα παρέχεται το δικαίωμα στα πιστωτικά ιδρύματα για αποζημίωση μέσω φόρμουλας σε περίπτωση πρόωρης αποπληρωμής του δανείου. Ακόμα, θα θεσπίζονται πρόνοιες σχετικά με συμβουλευτικές υπηρεσίες οι οποίες δύνανται να παρέχονται από τα πιστωτικά ιδρύματα, αλλά και η πιστοληπτική αξιολόγηση του καταναλωτή γίνεται πλέον πιο ενδελεχής μέσω θέσπισης διαδικασιών και πληροφοριών. Σημαντικό το γεγονός πως πλέον, τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να πληροφορούν εγγράφως τους καταναλωτές για τυχόν μεταβολές του χρεωστικού επιτοκίου και πριν από την έναρξη ισχύος του νέου επιτοκίου.
Τέλος, η νέα νομοθεσία προνοεί ότι οι πιστωτικοί φορείς να απαιτούν από το προσωπικό τους να διαθέτει κατάλληλο επίπεδο γνώσεων για τη χορήγηση συμβάσεων πίστωσης. Σε ειδικό παράρτημα του νόμου παρατίθενται οι ελάχιστες απαιτήσεις γνώσεων για το προσωπικό των πιστωτικών ιδρυμάτων και σημειώνεται ότι οι απαιτήσεις δεν περιορίζονται μόνο σε γνώση των προϊόντων που προσφέρονται, αλλά αφορούν και γνώσεις που σχετίζονται με την κατανόηση της αγοράς, τη διαδικασία πώλησης και αγοράς ακινήτων, την αποτίμηση των εγγυήσεων, κατάλληλες γνώσεις προτύπων επαγγελματικής δεοντολογίας και γνώση της διαδικασίας αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των καταναλωτών.
Το εν λόγω νομοσχέδιο έχει ήδη περάσει από νομοτεχνικό έλεγχο, έτυχε επεξεργασίας από το υπουργείο Οικονομικών και έχει σταλεί στη Βουλή με την προσδοκία εντός τριών εβδομάδων να έχουν ολοκληρωθεί οι τοποθετήσεις της επιτροπής Οικονομικών, έτσι ώστε να οδηγηθεί για ψήφιση στην Ολομέλεια. Το Νομοσχέδιο ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και την Υπηρεσία Ανταγωνισμού και Προστασίας Καταναλωτών.
