Της Μαρίας Ηρακλέους
Το γεγονός ότι η κυπριακή ναυτιλία αποτελεί την 11η δύναμη σε παγκόσμια κλίμακα, θα ανέμενε κανείς ότι θα προκαλούσε και το ανάλογο ενδιαφέρον από τους νέους για επαγγελματική κατάρτισή τους στον κλάδο, και κατά συνέπεια να υπάρχουν και οι ανάλογες παροχές και υποδομές στην Κύπρο για ναυτικές σπουδές. Κι όμως τα στοιχεία του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας καταδεικνύουν το οξύμωρο του θέματος, ότι δηλαδή μπορεί στο κυπριακό νηολόγιο να είναι εγγεγραμμένα περίπου χίλια ποντοπόρα πλοία, ωστόσο, ο αριθμός των αξιωματικών εμπορικού ναυτικού ανέρχεται μόλις στους 150, ενώ ένα άλλο 150 είναι ο αριθμός που ασχολούνται με την ακτοπλοΐα. Σε μια προσπάθεια να αυξήσει το ενδιαφέρον των νέων προς το συγκεκριμένο πεδίο σπουδών και επαγγελματικού προσανατολισμού το κράτος επιχειρεί φέτος ίσως για πρώτη φορά να δώσει νέα ώθηση στον κλάδο, παρέχοντας υποτροφίες για σπουδές που αφορούν τα επαγγέλματα εν πλω.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Ιωάννη Ευστρατίου, μέχρι τέλος Απριλίου αναμένεται το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας να ανακοινώσει σχέδιο παροχής υποτροφιών ύψους 45 χιλιάδων ευρώ, το οποίο απευθύνεται σε όσους φοιτούν σε τμήματα ανθυποπλοιάρχων και μηχανικών πλοίων εντός της Κύπρου. Αυτό που μπορεί να λεχθεί σε πρώτο στάδιο, σύμφωνα με τον κ. Ευστρατίου, είναι ότι το κονδύλι αναμένεται να καλύψει τις ανάγκες φοίτησης εννέα φοιτητών και για τα τέσσερα χρόνια των σπουδών τους. «Φέτος είναι χαμηλός ο αριθμός των φοιτητών, πιθανόν να μην δοθεί όλο το ποσό, όμως αν οι τρεις σχολές λειτουργήσουν πλήρως και έχουν ικανοποιητικό αριθμό φοιτητών πρέπει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί αναλόγως», αναφέρει ο κ. Ευστρατίου.
Αυτή την στιγμή το πρόγραμμα υποτροφιών βρίσκεται στο στάδιο της μελέτης και καθώς πρώτη φορά θα εφαρμοστεί κάτι τέτοιο, χρησιμοποιείται ως βάση, το μοντέλο του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών.
Επιδοτείται και η πρακτική εξάσκηση
Στα κίνητρα τα οποία παρέχει το κράτος ώστε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των νέων για εργοδότηση σε ποντοπόρα πλοία, συγκαταλέγεται και η επιχορήγηση της πρακτικής εξάσκησης.
Συνολικά, 360 χιλιάδες ευρώ είναι οι διαθέσιμες πιστώσεις από πλευράς Υπουργείου Μεταφορών για τον σκοπό αυτό, ποσό που μεταφράζεται σε 600 ευρώ ανά μήνα, για εκατό φοιτητές και που αφορά διάρκεια ενός έτους. Το μέτρο αφορά και τους φοιτητές στην Ελλάδα, ενώ φέτος με τη λειτουργία των σχολών και στην Κύπρο, αναμένεται μεγαλύτερη ανταπόκριση, τονίζει ο κ. Ευστρατίου.
Νέα προγράμματα για ναυτικούς μόνο από τον ιδιωτικό τομέα
Πάντως, πέραν του προγράμματος ναυτιλιακών σπουδών που προσφέρονται από το ΤΕΠΑΚ, δεν προσφέρονται προγράμματα για αξιωματικούς, μηχανικούς και ηλεκτρολόγους πλοίων από τα δημόσια πανεπιστήμια και ούτε υπάρχει στα σκαριά τέτοια πρόθεση, σύμφωνα με το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας. Εν αντιθέσει με τον κρατικό μηχανισμό, η έστω και μικρή στροφή των νέων στις ναυτικές σπουδές φαίνεται πως έχει «συγκινήσει» τα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε ιδιωτικό επίπεδο, καθώς μετά το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο οποίο τον τελευταίο ένα χρόνο λειτουργεί ναυτική ακαδημία Κύπρου, παρέχοντας τετραετές πρόγραμμα φοίτησης σε δόκιμους αξιωματικούς και που από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της έχει δεχτεί 15 φοιτητές, φέτος θα λειτουργήσουν νέα τμήματα και πάλι σε ιδιωτικό επίπεδο. Πρόκειται για ένα καινούργιο πρόγραμμα στο πανεπιστήμιο Frederick το οποίο θα ξεκινήσει ακόμα και τον επόμενο μήνα, μας αναφέρει ο κ. Ευστρατίου, «φτάνει να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό φοιτητών». Παράλληλα αναμένεται να υπάρξει και μια τρίτη επιλογή προγράμματος με τίτλο 3ου μηχανικού στα πλοία.
Στο μεταξύ από τον προηγούμενο μήνα λειτουργεί στη Λεμεσό και η ναυτική ακαδημία Mediterranean Academy, τα εγκαίνια της οποίας τελέστηκαν στις 17 Φεβρουαρίου. Πρόκειται για την πρώτη Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού στην Κύπρο που παρέχει σπουδές που απευθύνονται σε αξιωματικούς καταστρώματος για απόκτηση τίτλου ανθυποπλοιάρχου και καπετάνιου.
Ανταγωνισμός για τις 40 θέσεις ναυτικών στην Ελλάδα
Όσοι νέοι επιλέξουν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του ναυτικού, θα έπρεπε μέχρι πρότινος τουλάχιστον να αποταθούν μόνο εκτός Κύπρου με πρώτη επιλογή την Ελλάδα, η οποία τα προηγούμενα χρόνια προσέφερε μόλις 12 θέσεις για δόκιμους αξιωματικούς του εμπορικού ναυτικού. Κάτι που βελτιώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, όταν οι θέσεις αυξήθηκαν στις 40, ικανοποιώντας έτσι και πάγιο αίτημα του συνδέσμου αξιωματικών εμπορικού ναυτικού. Γεγονός είναι πάντως ότι το ενδιαφέρον από μελλοντικούς φοιτητές στις ναυτικές σχολές έχει αυξηθεί, αφού τον τελευταίο χρόνο ο αριθμός των αιτήσεων έχουν ξεπεράσει τον αριθμό των προσφερόμενων θέσεων έφτασαν τις 59.
Το μικρό ενδιαφέρον των νέων αποδίδεται και στο γεγονός ότι η ζωή στη θάλασσα δεν είναι εύκολη υπόθεση αναφέρει ο αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας Ιωάννης Ευστρατίου. Από τους 40 οι οποίοι φοιτούν στην Ελλάδα, δεν καταφέρνουν να τελειώσουν όλοι τις σπουδές τους, καθώς εγκαταλείπουν τις σπουδές τους συνήθως κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους εξάσκησης. Παρά το γεγονός ότι έχει βελτιωθεί αρκετά η ζωή στη θάλασσα με τις παροχές που απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι, οι περισσότεροι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην εξάμηνη παραμονή τους στη θάλασσα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πάντως το ενδιαφέρον γι΄ αυτά τα επαγγέλματα έχει αυξηθεί μετά το 2013 κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, καθώς η θάλασσα αποτέλεσε διέξοδο για εξεύρεση εργασίας αριθμού νέων. Μεγάλο δέλεαρ αποτελεί και το γεγονός ότι ο μισθός για ένα νεαρό 24 χρόνων σε ποντοπόρα πλοία στον βαθμό του ανθυποπλοίαρχου μπορεί να αγγίξει τις πέντε χιλιάδες ευρώ.
Δεν φορολογούνται οι ναυτικοί
Ένα ιδιαίτερο φορολογικό καθεστώς με μηδενικό συντελεστή φορολόγησης απολαμβάνουν οι αξιωματικοί ναυτικού, οι οποίοι ωστόσο καταβάλλουν κανονικά τις κοινωνικές τους ασφαλίσεις.
Όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές στην «Κ», στις περιπτώσεις που οι αξιωματικοί εργάζονται, αν εργάζονται σε πλοία υπό ελληνική σημαία τότε φορολογούνται στην Ελλάδα, ή στην χώρα στην οποία ανήκει το πλοίο στο οποίο εργάζονται.
Χίλια ποντοπόρα πλοία υπό κυπριακή σημαία
Η υιοθέτηση ανοιχτού νηολογίου είναι ίσως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που έχει υιοθετήσει η κυπριακή ναυτιλία, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ναυτιλιακού επιμελητηρίου Θωμά Καζάκο. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι δεν χρειάζεται κάποιος να είναι Κύπριος για να εγγράψει εταιρεία στην Κύπρο. Στο σύνολό τους τα ποντοπόρα πλοία τα οποία είναι εγγεγραμμένα στο κυπριακό ναυτιλιακό επιμελητήριο ανέρχονται στα χίλια, ολικής χωρητικότητας 20-21 εκατομμυρίων τόνων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών είναι βορειο-ευρωπαϊκών συμφερόντων. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, τα ποσοστά της εθνικής/οικονομικής ιδιοκτησίας έχει ως εξής: 40% Ελλαδίτες, 20% Γερμανοί, 8-9% Κύπριοι της Κύπρου είτε του εξωτερικού και το υπόλοιπο ποσοστό αφορά εταιρείες βόρειο-ευρωπαϊκών συμφερόντων. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, πέραν του 50% των υπαλλήλων των εν λόγω εταιρειών από διευθυντικά στελέχη μέχρι γραφειακό προσωπικό είναι Κύπριοι, καθώς οι πλοιοκτήτες επιλέγουν ντόπιο προσωπικό λαμβάνοντας υπόψη το πλεονέκτημα της μόνιμης παραμονής και ως εκ τούτου της εύκολης διαβίωσης χωρίς την ανάγκη προσφοράς επιπλέον παροχών.
