Του Απόστολου Τομαρά
Θετικά είναι τα πρώτα συμπεράσματα που εξάγονται από το 4ο Eastern Mediterranean Gas Conference, το οποίο άνοιξε χθες και θα ολοκληρώσει αργά το απόγευμα της Τετάρτης τις εργασίες της. Κατά την πρώτη μέρα, από το βήμα του συνεδρίου, παρήλασαν υψηλόβαθμα στελέχη της βιομηχανίας υδρογονανθράκων με έμφαση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, κάτι που καταδεικνύει το ενεργειακό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η περιοχή. Σε μια αποτίμηση της πρώτης μέρας των εργασιών, αυτά τα οποία ξεχώρισαν ήταν οι ελπιδοφόρες εκτιμήσεις για τις ποσότητες υδρογονανθράκων με έμφαση στην αιγυπτιακή ΑΟΖ, επέκτασή τους στην περιοχή του Ερατοσθένη και εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ευρύτερα ζητήματα ασφάλειας, αλλά και ενεργειακής επάρκειας καθώς και τα βήματα από άλλες χώρες της περιοχής. Από τα βασικά κομμάτια του συνεδρίου, οι απόψεις για τις ενεργειακές υποδομές με ιδιαίτερη έμφαση στα τερματικά υγροποίησης στην Αίγυπτο, τον αγωγό που θα ενώσει ενεργειακά την περιοχή με τις ευρωπαϊκές αγορές μέσω Ελλάδος αλλά και το τερματικό υγροποίησης στο Βασιλικό.
Τερματικό και East Med
Στο κομμάτι εμπορικής αξιοποίησης των κοιτασμάτων της περιοχής ιδιαίτερη βαρύτητα επιδείχθηκε σε δυο σενάρια, τα οποία μέχρι πρότινος είχαν εξασθενήσει. Τον αγωγό που θα μεταφέρει τα κοιτάσματα της περιοχής μέσω Ελλάδας και Ιταλίας στις ευρωπαϊκές αγορές και το τερματικό υγροποίησης στο Βασιλικό. Για την πρώτη επιλογή, ιδιαίτερη αναφορά έγινε από τον Διευθυντή Ανάπτυξης της IGI Poseidon Ματέο Ρεστέλι, ο οποίος χαρακτήρισε τεχνικά εφικτό, οικονομικά βιώσιμο και εμπορικά ανταγωνιστικό τον αγωγό γνωστό ως EastMed σε σχέση με τις άλλες λύσεις για μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Επιχειρηματολογώντας ο ιταλός αξιωματούχος υπέρ του αγωγού, επικαλέστηκε μελέτες της εταιρείας που καταδεικνύουν, όπως είπε, την ανταγωνιστικότητα του έργου σε σχέση με τις άλλες επιλογές. Ο ομιλητής, επικαλούμενος την ευρωπαϊκή διαδρομή του αγωγού, υποστήριξε ότι επιτυγχάνεται ένα μειωμένο προφίλ επικινδυνότητας υπό την οπτική γωνία και του παραγωγού αλλά και του καταναλωτή. Το κόστος κατασκευής του αγωγού υπολογίζεται στα 5 δισ. ευρώ και ο χρόνος κατασκευής του υπολογίζεται στα τέσσερα χρόνια. Οι ελπιδοφόρες προοπτικές που υπάρχουν επαναφέρουν και το τερματικό υγροποίησης επί κυπριακού εδάφους, ένα ενδεχόμενο το οποίο ταυτίζεται με νέες μαζικές ανακαλύψεις. Επί του θέματος, άξιες προσοχής ήταν οι τοποθετήσεις που έγιναν από πλευράς ΕΝΙ, η οποία δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε κοιτάσματα παρόμοιας μορφολογίας με το Ζορ, που θα προσθέσουν στην ενεργειακή καμπύλη της περιοχής.
Από πλευράς ΕΥΚ, αυτό το οποίο τονίσθηκε ήταν ότι παραμένει ο εμπορικός προσανατολισμός προς Αίγυπτο με το σενάριο του τερματικού στο Βασιλικό ζεστό εάν και εφόσον υπάρξουν μελλοντικές ανακαλύψεις.
Οι προοπτικές της ΑΟΖ
Από τα σημαντικά ζητήματα στα οποία ενέκυψαν οι σύνεδροι κατά την πρώτη μέρα του 4ου Eastern Mediterranean Gas Conference ήταν αναμφίβολα οι εκτιμήσεις δυο ομιλητών και αφορούσαν τις προοπτικές της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου στην μετά ανακάλυψη εποχή του κοιτάσματος Zorh στην αιγυπτιακή ΑΟΖ. Τα όσα είπε πρώτα ο Επικεφαλής του Διερευνητικού τομέα της ENI Luca Bertelli (εταιρείας στην οποία ανήκει το Zorh) και αμέσως μετά ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) Πάνος Κελάμης προκάλεσαν αίσθηση. Το στέλεχος της ΕΝΙ, αναφερόμενος στις ενεργειακές προοπτικές της περιοχής, εξέφρασε την πεποίθηση ότι στην περιοχή υπάρχει και ένα δεύτερο κοίτασμα του μεγέθους του Zorh. Μάλιστα προχώρησε και το προσδιόρισε, γεωγραφικά, στην περιοχή του Ερατοσθένη που καλύπτει ένα σημαντικό μέρος της κυπριακής ΑΟΖ και γειτνιάζει με το μεγάλο αιγυπτιακό κοίτασμα. Στα καλά νέα που ακούστηκαν από το βήμα του συνεδρίου συμπεριελήφθησαν και οι άκρως ενθαρρυντικές εκτιμήσεις για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με το στέλεχος της ΕΝΙ να κάνει λόγο πολλά ακόμα ανεξερεύνητα πεδία τόσο στην Αίγυπτο όσο στο Ισραήλ και στον Λίβανο. Σε απόλυτους αριθμούς οι ενεργειακές δυνατότητες της περιοχής με τα μέχρι στιγμής δεδομένα (Ζorh, Ταμάρ, Λεβιάθαν, Αφροδίτη) υπολογίζονται στα 75 tcf ΦΑ. Τις εκτιμήσεις του κ. Bertelli ήλθε να ενισχύσει στην συνέχεια ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) Πάνος Κελάμης κάνοντας λόγο για πιθανότητες να βρεθεί στην Κυπριακή ΑΟΖ το επόμενο Zorh.
Τέλος 2017 γεωτρήσεις στο 11
Κατατοπιστικός για τις κινήσεις της ΕΝΙ εντός κυπριακής ΑΟΖ ήταν στο περιθώριο του συνεδρίου ο Επικεφαλής του Διερευνητικού τομέα της εταιρείας Luca Bertelli. Όπως είπε, η εταιρεία του ελπίζει τέλος του χρόνου να ξεκινήσουν γεωτρήσεις για να νέα συμβόλαια που θα υπογραφούν με την κυβέρνηση. Η ανακάλυψη του Zorh, ανάφερε, έχει προσελκύσει νέο ενδιαφέρον για την διερεύνηση υδρογονανθράκων και για την Κύπρο. Αυτό, όπως τόνισε, είναι καλό «γιατί έχουμε περισσότερο ανταγωνισμό. Όταν βλέπεις περισσότερες εταιρείες να έρχονται μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει κάτι για να αναζητήσεις». Ο κ. Bertelli απέφυγε να κάνει εκτιμήσεις για ποσότητες ΦΑ στα υπό έρευνα τεμάχια τονίζοντας ότι το σημαντικό είναι να υπογραφούν τα συμβόλαια και να ξεκινήσουν οι γεωτρήσεις. Από πλευράς ΕΥΚ η τελική απόφαση αναμένεται περί τα τέλη αυτού του μήνα.
Προς Αίγυπτο το ΦΑ
Το πλαίσιο δράσης μιας εκ των εταιρειών με δικαιώματα σε κοιτάσματα σε κυπριακή και ισραηλινή ΑΟΖ παρουσίασε ο διευθυντής έργου της Aviv Kishenbaum. Για το κοίτασμα «Αφροδίτη», ο εμπορικός προσανατολισμός της Delek Avner παραμένει η Αιγυπτιακή αγορά, όπως τονίσθηκε και προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται οι εταίροι της στο κοίτασμα αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία. Ως μια εναλλακτική επιλογή, το στέλεχος της Delek υπέδειξε τις εγκαταστάσεις υγροποίησης ΦΑ που υπάρχουν στην Αίγυπτο. Πέρα από την αισιοδοξία που επέδειξε, άφησε να νοηθεί ότι την τρέχουσα χρονιά υπάρχουν κάποια νέα. Στον τομέα δράσης της εταιρείας εντός της ισραηλινής ΑΟΖ για το Ταμάρ ο στόχος είναι να αυξηθεί η παραγωγή του στα 10 bcm το χρόνο, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει οι εξαγωγές σε δυο μικρές εταιρείες της Ιορδανίας. Στο άλλο ισραηλινό τεμάχιο το Λεβιάθαν, όπως ανέφερε, έχει εγκριθεί το επενδυτικό σχέδιο μετά και τις συμφωνίες για πώληση ΦΑ στην εσωτερική αγορά του Ισραήλ αλλά και για εξαγωγές στην Ιορδανία. Η παραγωγή από το Λεβιάθαν θα ξεκινήσει το 2019 και θα κυμαίνεται στα 12 bcm ετησίως.
Επιθετικά ο Λίβανος
Στο χορό των αδειοδοτήσεων τεμαχίων της ΑΟΖ του έχει εισέλθει και ο Λίβανος παρά την εκκρεμότητα που παρατηρείται στην οριοθέτηση της Οικονομικής Ζώνης με το γειτονικό Ισραήλ. Ο επικεφαλής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωφυσικής του Λιβάνου Wissam Edmond Chbat ανέφερε στο συνέδριο ότι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αναμένονται οι προσφορές εταιρειών, ενώ ένα μήνα αργότερα θα έχει κλείσει το κομμάτι αδειοδότησης πέντε τεμαχίων. Αυτό που φαίνεται να προκαλεί ανησυχία στην γειτονική χώρα είναι η πολιτική αστάθεια που παρατηρείται στην περιοχή αλλά και η εκκρεμότητα με το Ισραήλ. Τρία από τα πέντε τεμάχια του πρώτου γύρου στο Λίβανο βρίσκονται στην γραμμή οριοθέτησης με το Ισραήλ, που είναι υπό αμφισβήτηση εκκρεμότητα που ενδεχομένως να επιδράσει αρνητικά στην εκδήλωση ενδιαφέροντος από εταιρείες.
Ο Λιβάνιος αξιωματούχος ανέφερε από του βήματος ότι ποσοστό 80% της ΑΟΖ έχει καλυφθεί από σεισμικές έρευνες, από τις οποίες έχουν εντοπιστεί, όπως είπε, 60 δυνητικοί στόχοι υδρογονανθράκων. Οι γεωτρήσεις θα προχωρήσουν αμέσως μετά το πέρας της αδειοδότησης τεμαχίων.
Στρατηγική Ασφάλεια
Οι ομιλητές του συνεδρίου επικεντρώθηκαν και σε ευρύτερα ζητήματα που δημιουργούνται από τις ανακαλύψεις υδρογονανθράκων, όπως θέματα ενεργειακής ασφάλειας σε τοπικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο. Με θετικό πρόσημο για νέες ανακαλύψεις, όπως τονίσθηκε, η περιοχή μπορεί να διαφοροποιήσει την ενεργειακή προμήθεια της Ευρώπης. Για την ώρα η προσοχή είναι στραμμένη στο αιγυπτιακό κοίτασμα Zorh η παραγωγή από το οποίο αναμένεται τέλος του 2017.
Μεγάλες είναι οι προσδοκίες εταιρειών όπως της ΕΝΙ από τα ερευνητικά προγράμματα σε τεμάχια πλησίον του αιγυπτιακού κοιτάσματος, όπως είναι το 10 και 11 της κυπριακής ΑΟΖ. Επίσης προοπτικές διαφαίνονται και σε ανάλογες διαδικασίες που συντελούνται στην περιοχή όπως στο Λίβανο με την αδειοδότηση πέντε τεμαχίων και στο Ισραήλ με 25 τεμάχια.
(ένθετο)
Νέο μεγάλο κοίτασμα ΦΑ στο Νείλο
Εν μέσω γενικότερου κλίματος ευφορίας οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι η αιγυπτιακή πλευρά ετοιμάζεται να κάνει νέες ανακοινώσεις για τον εντοπισμό και δεύτερου μεγάλου κοιτάσματος. Οι ίδιες πληροφορίες θέλουν να έχει εντοπισθεί στο δέλτα του ποταμού Νείλου και όπως λέγεται το κοίτασμα είναι ισάξιο ή το μισό του κοιτάσματος Zorh. Οι επίσημες ανακοινώσεις θα γίνουν μόλις ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με την εταιρεία η οποία θα το εκμεταλλευτεί. Αναφορές επί του προκειμένου δεν αποκλείεται να γίνουν κατά την σημερινή δεύτερη μέρα του ενεργειακού συνεδρίου. Ο Χαράλαμπος Έλληνας, πρόεδρος της πρώην ΚΡΕΤΥΚ, ένας εκ των σημερινών ομιλητών θα επικεντρωθεί σε ευρύτερα ενεργειακά ζητήματα όπως η συμφωνία με την Gazprom, η οποία επηρεάζει την ευρωπαϊκή αγορά ΦΑ. Αναφορές θα γίνουν για την αγορά της Τουρκίας αλλά και την επανάκαμψη του ρωσικο-τουρκικού αγωγού ΦΑ, παράγοντες οι οποίοι, όπως λέγεται, θα λειτουργήσουν ανταγωνιστικά για το ΦΑ της Ανατολικής Μεσογείου. Σε ό,τι αφορά το κοίτασμα «Αφροδίτη» αυτό το οποίο υποστηρίζεται είναι ότι η αγορά της Αιγύπτου από πλευράς εξαγωγών κλείνει το 2018 ενώ από το 2020, όπως λέγεται, από αιγυπτιακής πλευράς θα ξεκινήσουν εξαγωγές.
