Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Στην τελική ευθεία έχει μπει το πρότζεκτ «Εστία», η κυπριακή τρόπον τινά έκδοση του ιρλανδικού μοντέλου της «κακής τράπεζας» που δημιουργήθηκε και λειτούργησε με τόση επιτυχία, η National Asset Management Agency (NAMA). Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εξήγγειλε κατά την προεκλογική περίοδο την πιθανότητα δημιουργίας κρατικού φορέα με το όνομα «Εστία», στον οποίο θα μεταφερθούν συγκεκριμένου τύπου δάνεια κυπριακών Πιστωτικών Ιδρυμάτων. Από τη σκέψη όμως φαίνεται ότι θα περάσει στην πράξη, καθώς οι διεργασίες για την υλοποίηση αυτού του «πρότζεκτ» είναι προχωρημένες και πριν εκπνεύσει το πρώτο εξάμηνο του 2018 δεν αποκλείεται όχι απλώς να έχει μορφή, αλλά να αρχίσει και να λειτουργεί. Όμως, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Μπορεί να μην έχει λάβει ακόμα την τελική του μορφή και οι γραμμές να αποκλίνουν ολίγον τι από το τελικό αποτέλεσμα σε τεχνικά κυρίως ζητήματα, αλλά η πρόταση είναι η εξής: Η Κυβέρνηση θα δημιουργήσει ένα φορέα, όπου θα μπουν μέσα όλα τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και που εξασφαλίζονται από πρώτη κατοικία. Για να υπάρχει μία κοινωνική διάσταση - ευαισθησία σε αυτό το πρότζεκτ, θα μπει ενός είδους «κόφτης» για το ποια δάνεια θα εισέλθουν στο φορέα και θα βασίζεται κατά κύριο λόγο στα χαρακτηριστικά του νόμου που ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων για την πρώτη κατοικία, δηλαδή για τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας, της αξίας του δανείου και άλλα.
Σε αυτό το μοντέλο θα συμμετάσχουν όλες οι κυπριακές τράπεζες, αφού θα βάλουν βάσει των ορίων που θα τεθούν και κατόπιν αξιολόγησης, όλα τα δάνεια αυτού του τύπου που ταιριάζουν και έχουν στους ισολογισμούς τους. Είτε είναι συστημικές, είτε όχι, θα είναι ένα συλλογικό σχήμα. Σε αυτά τα δάνεια λοιπόν, θα προσφερθούν κάποιες λύσεις αναδιάρθρωσης, όπως επίσης, επιπλέον χρόνος για να αποπληρωθούν. Επί της ουσίας δηλαδή οι δανειολήπτες και το κυπριακό τραπεζικό σύστημα θα κερδίσει χρόνο, κάτι που τώρα, βάσει των εποπτικών απαιτήσεων και στους ρυθμούς που «τρέχει» η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δεν είναι εφικτό. Η ειδοποιός διαφορά όμως είναι εξής: Εν μέσω του σχεδίου αναδιάρθρωσης του κάθε δανείου, το κράτος θα συμβάλει με τη σειρά του σε αυτή και θα δίνει κάποιο μέρος της δόσης. Δηλαδή, θα δίνει «μέρος του ενοικίου» και με αυτό τον τρόπο εκ πρώτης όψεως θα βοηθηθεί ο δανειολήπτης που αποδεδειγμένα δεν δύναται πλέον να δίνει τη δόση που του είχε η εκάστοτε τράπεζα, αλλά και θα ανεβαίνει το «recoverability» του δανείου, για να εξυγιανθεί.
Ξεκαθαρίζει το τοπίο
Πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση αναφέρουν πως η «Εστία» ως «Εστία» δεν πρόκειται να δώσει τη λύση που αναζητούν τόσο πολύ τα κυπριακά πιστωτικά ιδρύματα για να μειωθούν τα ΜΕΔ από τους ισολογισμούς τους, δεν είναι το «μαγικό ραβδί», σημειώνουν. Εκείνο που θα κάνει η «Εστία», όμως, όπως επισημαίνεται στην «Κ», είναι ότι θα καταφέρει επιτέλους να διαχωρίσει τα είδη των δανείων και να καθορίσει το προφίλ του δανειολήπτη, στον οποίο θα επικεντρωθούν οι τράπεζες και θα προσπαθήσουν με κάθε τρόπο να ανακτήσουν τα χρήματα που του έχουν παραχωρήσει. Εξηγούν ότι πλέον με αυτό το σύστημα δεν θα υπάρχουν οι «κρυψώνες» των στρατηγικών κακοπληρωτών, που κρύβονται πίσω από την δικαιολογία της πρώτης κατοικίας, της επαγγελματικής στέγης και άλλα.
Ακόμα, θεωρείται βέβαιο πως ο νόμος των εκποιήσεων θα μπορέσει να τροποποιηθεί και να γίνει πιο αυστηρός για τους δανειολήπτες οι οποίοι δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο αυτό. Άρα, έπειτα ή ακόμα και ταυτόχρονα με τη δημιουργία του Φορέα, δεν αποκλείεται να δούμε αλλαγές με τροποποιητικούς νόμους στον Περί Μεταβιβάσεως Νόμο και στον Περί Εκποιήσεως Νόμο. Άρα επί της ουσίας θα καταφέρει τρία πράγματα η δημιουργία της Εστίας:
Πρώτον, θα απομονώσει τα δάνεια ευάλωτων ομάδων που έχουν εξασφαλίσει πρώτη κατοικία, με σκοπό να δημιουργηθεί μια απομονωμένη ή καθολική λύση από το πρόβλημα των ΜΕΔ.
Δεύτερον, επιτρέπει την εκ του ασφαλούς αναθεώρηση του νόμου περί εκποιήσεων, η οποία αποτελεί αναθεώρηση για την ευρύτερη επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ.
Τρίτον, θα επιτρέψει πιο σωστή διαχείριση των δανείων που δεν ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες και δη τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Γκρίζα ζώνη οι ισολογισμοί
Αξίζει να σημειωθεί όμως πως οι απόψεις διίστανται σε ένα μείζον θέμα, το οποίο δεν είναι άλλο από το τι διαφορά θα επέλθει στους ισολογισμούς των κυπριακών τραπεζών έπειτα από την εναπόθεση των δανείων αυτών στην «Εστία». Από τη μία πηγές αναφέρουν στην «Κ» πως θα φύγουν από τους ισολογισμούς των τραπεζών, άρα και από το ύψος των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων που εμφανίζουν – μαζί όμως με τις προβλέψεις που έχουν λάβει γι΄ αυτά τα δάνεια- και από την αντίπερα όχθη άλλες πηγές σημειώνουν στην «Κ» πως θα παραμείνουν ως έχουν τα συγκεκριμένα δάνεια στους ισολογισμούς τους, απλώς θα εμφανίζονται ως «Estia Loans». Είναι από τις λεπτομέρειες –που όμως θα κάνουν τη διαφορά- και ακόμα δεν έχουν ξεκαθαρίσει.
Με κρατικό πρίσμα
Το κράτος, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, θα προκρίνει με κάθε προϋπολογισμό το ποσό που θα δίνει σε αυτά τα δάνεια συνολικά και θα καθορίζεται σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες βάσει του πλεονάσματος που θα παρουσιάζει κάθε χρόνο. Το κράτος δηλαδή θα έχει ένα δημοσιονομικό βάρος, αλλά βάσει και των πλεονασμάτων που παρουσιάζει το κυπριακό κράτος, δεν μπορεί να είναι πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Επίσης, σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, η κυβέρνηση μετά από τη δημιουργία του φορέα και της μεταφοράς των δανείων των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, ίσως προχωρήσει σε έκδοση εγγυημένων ομολόγων για αυτά τα δάνεια. Σημειώνεται ότι η «Εστία» τουλάχιστον στο τελικό της στάδιο σχεδιάζεται από το Υπουργείο Οικονομικών.
Η σκοπιά της Νουί
Ενώπιον της επικεφαλής του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού Ντανιέλ Νουί, πρόκειται να τεθεί σήμερα το φιλόδοξο αυτό πρότζεκτ, καθώς από χθες το βράδυ η κ. Νουί έχει πατήσει επί κυπριακού εδάφους. Είναι αυτονόητο ότι ένα τέτοιο μεγαλεπήβολο σχέδιο δεν μπορεί να περάσει «κάτω από τη μύτη» της Επικεφαλής, ούτε και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας γενικότερα, αν και οι πρώτες πληροφορίες ήθελαν να είναι εθιμοτυπική η επίσκεψη στο νησί. Η προηγούμενη έκδοση της Οικονομικής «Κ» είχε γράψει ότι η κ. Νουί δεν διάλεξε μια τυχαία ημερομηνία για την επίσκεψή της, καθώς είναι η περίοδος ακριβώς μετά τις προεδρικές εκλογές, ενώ υπό το αυστηρό της βλέμμα και με την υπομονή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να έχει εξαντληθεί λόγω της μικρής προόδου στην μείωση των ΜΕΔ, θα έχει ενδιαφέρον το πώς θα το αντικρίσει. Η Ντανιέλ Νουί θα έχει επαφές με Υπουργείο Οικονομικών, την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και τους CEO’s των τεσσάρων συστημικών τραπεζών της Κύπρου. Το μήνυμα που έστειλε εξάλλου την προηγούμενη εβδομάδα από τη Φρανκφούρτη για όλες τις συστημικές τράπεζες, ήταν ξεκάθαρο. «Ορισμένες τράπεζες πρέπει να κάνουν περισσότερα, ειδικότερα, πρέπει να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους».
