Kathimerini.gr
Εδώ και δεκαετίες, οικονομολόγοι και τα λεγόμενα «γεράκια» προειδοποιούσαν ότι οι ΗΠΑ δανείζονται υπερβολικά πολλά χρήματα. Υποστήριζαν ότι το χρέος διογκωνόταν τόσο γρήγορα, ώστε η οικονομική καταστροφή ήταν αναπόφευκτη: το επιτόκιο δανεισμού θα εκτοξευόταν, η φορολογία θα αυξανόταν και ο πληθωρισμός θα ήταν κατά πάσα πιθανότητα ανεξέλεγκτος.
Η πτωτική αυτή πορεία θα ξεκινούσε όταν το χρέος ξεπερνούσε το μέγεθος της αμερικανικής οικονομίας – ένα σημείο καμπής που υποτίθεται πως βρισκόταν πολλά χρόνια μακριά. Στην πραγματικότητα, όμως, συνέβη πολύ νωρίτερα: κάποια στιγμή πριν από το τέλος του Ιουνίου. Η πανδημία του κορωνοϊού και η οικονομική κατάρρευση που ακολούθησε πυροδότησαν μία ιστορική σειρά δανεισμών: τρισεκατομμύρια δολάρια για προγράμματα στήριξης, επιδόματα ανεργίας και δάνεια για την ενίσχυση μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων.
«Σε αυτή τη φάση δεν νομίζω ότι ανησυχεί κανείς σοβαρά για το χρέος. Είναι ξεκάθαρο ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αναλογία χρέους και ΑΕΠ άνω του 100% σε πολλές χώρες. Και δεν είναι το τέλος του κόσμου», σχολίασε ο Ολιβιέ Μπλανσάρντ του Peterson Institute for International Economics και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ.
Η χαλαρή προσέγγιση αυτού του ζητήματος δείχνει ότι οι επενδυτές, οι οικονομολόγοι και οι κεντρικοί τραπεζίτες αντιλαμβάνονται πλέον διαφορετικά το κρατικό χρέος. Οσο το επίπεδο του χρέους στις πλούσιες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, ανέβαινε αισθητά τις τελευταίες δεκαετίες, το κόστος εξυπηρέτησης αυτού του χρέους –όπως φαίνεται από τα επιτόκια– κατρακυλούσε. Επομένως, οι αγορές πιστεύουν ότι οι χώρες αυτές μπορούν να υποστηρίξουν τα οικονομικά τους βάρη.
Επιπλέον, μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η παραδοσιακή νοοτροπία σχετικά με τον κρατικό δανεισμό έχει αποδυναμωθεί, διότι οι κεντρικές τράπεζες στις μεγάλες ανεπτυγμένες αγορές έγιναν βασικοί αγοραστές των κρατικών ομολόγων. Οι ειδικοί έχουν επισημάνει επανειλημμένως ότι αυτή η κυκλική μορφή χρηματοοικονομικών –στην οποία ένας βραχίονας του κράτους, η κεντρική τράπεζα, ουσιαστικά δημιουργεί τα χρήματα που χρειάζονται για να χρηματοδοτήσουν τον βραχίονα της κυβέρνησης που φορολογεί και δαπανά– θα προκαλέσει αναπόφευκτα αύξηση του πληθωρισμού, των επιτοκίων δανεισμού ή και απώλεια της εμπιστοσύνης στα νομίσματα. Κάτι που δεν συνέβη.
«Είναι ένα μοτίβο 40 ετών. Η όλη νοοτροπία ότι τα ελλείμματα αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού, είναι εντελώς εσφαλμένη», σχολίασε η Στέφανι Κέλτον, καθηγήτρια στο Stony Brook University και υπέρμαχος της μοντέρνας νομισματικής θεωρίας. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι χώρες που ελέγχουν τα νομίσματά τους έχουν μεγαλύτερο περιθώριο να διαχειριστούν μεγάλα ελλείμματα σε σχέση με αυτό που εθεωρείτο παλαιότερα.
