Του Απόστολου Τομαρά
Παράτα βήματα που έγιναν για συμμόρφωση σε ζητήματα πρόληψης της διαφθοράς, η Κύπρος χρειάζεται να διανύσει απόσταση προκειμένου να συμμορφωθεί πλήρως με τις συστάσεις της Greco. Το συμπέρασμα αυτό εξάγεται από τη Δεύτερη Έκθεση Συμμόρφωσης της Κύπρου, στο πλαίσιο του Τέταρτου Γύρου Αξιολόγησης της GRECO. Με βάση τα όσα καταγράφονται στην έκθεση, η Κύπρος υλοποίησε, ικανοποιητικά, επτά (7) από τις δεκαέξι (16) συστάσεις, αποφεύγοντας έτσι να μην κριθεί ως «globally unsatisfactory» (συνολικά μη ικανοποιητική συμμόρφωση). Εξέλιξη που οφείλεται στην υλοποίηση και των τεσσάρων συστάσεων που αφορούν στην πρόληψη της διαφθοράς στη Δικαστική εξουσία. Για την εν λόγω θεματική ομάδα, το σύνολο των συστάσεων έχουν ικανοποιηθεί πλήρως, χωρίς να υπάρχει άλλη εκκρεμότητα.
Στην ενότητα πρόληψη της διαφθοράς στις Εισαγγελικές Αρχές, παραμένει μη υλοποιηθείσα η σύσταση που αφορά στην αυτονομία των νομικών λειτουργών και κατηγόρων. Η σύσταση αυτή θα ικανοποιηθεί πλήρως με την προώθηση και ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου που αφορά στην ανεξαρτητοποίηση της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, το οποίο ετοιμάστηκε από τη Νομική Υπηρεσία και εκκρεμεί στην Εκτελεστική Εξουσία. Στην πρόληψη της διαφθοράς στα Μέλη του Κοινοβουλίου υπάρχουν αρκετές εκκρεμότητες, μία εκ των οποίων είναι η εκπόνηση Κώδικα Δεοντολογίας των Βουλευτών, που να καλύπτει θέματα σύγκρουσης συμφερόντων, επαφές με λομπίστες, δήλωση δώρων και εξειδικευμένη εκπαίδευση.
Μερική υλοποίηση συστάσεων
Σύσταση: Όλες οι μορφές αμοιβών και ωφελημάτων που λήφθηκαν (από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές) από τα μέλη του κοινοβουλίου, να υπόκεινται σε ξεκάθαρους κανόνες, επαρκή έλεγχο και δημόσια διαφάνεια.
Συμπέρασμα: Η Greco κάλεσε τις αρχές να οριστικοποιήσουν τη συνεχιζόμενη μεταρρύθμιση, που αποσκοπεί στην διευκρίνιση του εισοδήματος και διαφόρων επιδομάτων που λαμβάνουν οι βουλευτές και την διασφάλιση επαρκούς και αποτελεσματικού ελέγχου. Σε ό,τι αφορά την διαφάνεια, η GRECO καλωσόρισε το γεγονός ότι όλες οι πληρωμές που γίνονται στους βουλευτές από κρατικά ταμεία άρχισαν από τότε και στο εξής να δημοσιεύονται σε μια επίσημη ιστοσελίδα και οι δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων που καλύπτουν εισοδήματα που λαμβάνονται από μη κοινοβουλευτικές δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα, θα δημοσιεύονταν.
Σύσταση: Τα αποτρεπτικά μέτρα εναντίον συγκρούσεων συμφερόντων σε σχέση με βουλευτές να ενισχυθούν σε σχέση με ενδεχόμενες συγκρούσεις καθώς επίσης και σε σχέση με συγκρούσεις συμφερόντων που μπορεί να εμφανιστούν κατά την διάρκεια κοινοβουλευτικών διαδικασιών και ότι ξεκάθαροι κανόνες για την αποκάλυψη τέτοιων καταστάσεων να αποτυπώνονται σε γραπτή μορφή.
Συμπέρασμα: Στην Έκθεση Συμμόρφωσης, σημειώνεται ότι είχαν ληφθεί κάποια μέτρα για σκοπούς προβληματισμού ως προς τον τρόπο ενίσχυσης των αποτρεπτικών μέτρων αναφορικά με ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων βουλευτών. Όμως, το τελικό κείμενο των προσχεδίων τροποποιήσεων δεν ήταν διαθέσιμο και τα πλαίσια που καλύπτουν οι τροποποιήσεις δεν ήταν γνωστά.
Σύσταση: Ο υφιστάμενος μηχανισμός για την παρακολούθηση των δηλώσεων των περιουσιακών στοιχείων που υποβάλλονται από βουλευτές πρέπει να γίνει αντικείμενο μιας εκ βάθους αξιολόγησης με σκοπό την καθιέρωση ενός ανεξάρτητου και αποτελεσματικού μηχανισμού για μια τέτοια παρακολούθηση.
Συμπέρασμα: Στην έκθεση, μεταξύ άλλων, σημειώνεται η δυνατότητα όπως η Ειδική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για το Πόθεν Έσχες αναθέσει τον λογιστικό και οικονομικό έλεγχο των δηλώσεων σε εγκεκριμένο ελεγκτή.
Μη υλοποίηση συστάσεων
Σύσταση: Υιοθέτηση ενός κώδικα ηθικής/δεοντολογίας για μέλη κοινοβουλίου – συμπεριλαμβανομένου και του προσωπικού τους, ανάλογα με την περίπτωσηκαλύπτοντας διάφορες περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων (π.χ. δώρα και άλλα πλεονεκτήματα, επαφές με τρίτους, λομπίστες, βοηθητικές δραστηριότητες, καταστάσεις μετά την απασχόληση).
Συμπέρασμα: Η έκθεση σημειώνει τα σχέδια της Βουλής των Αντιπροσώπων για να υιοθετήσει ένα Κώδικα Δεοντολογίας για βουλευτές μέχρι το τέλος του 2018. Όμως, όπως σημειώνεται, ήταν πολύ νωρίς για να θεωρήσει αυτή την σύσταση έστω και μερικώς υλοποιημένη επειδή δεν υπήρχαν απτά αποτελέσματα.
Σύσταση: Να επεξεργαστούν συνεπείς κανόνες που αφορούν την αποδοχή από βουλευτές δώρων, φιλοξενίας και άλλων ωφελημάτων συμπεριλαμβανομένης της ειδικής υποστήριξης που παρέχεται για κοινοβουλευτική εργασία, ώστε να αναπτυχθούν εσωτερικές διαδικασίες για την εκτίμηση και αναφορά δώρων, και την επιστροφή αυτών που είναι απαράδεκτα.
Συμπέρασμα: Ενώ σημειώθηκε η πρόθεση της Βουλής των Αντιπροσώπων για υιοθέτηση ενός Κώδικα Ηθικής για βουλευτές το 2018, δεν ήταν διαθέσιμο οποιοδήποτε οριστικοποιημένο προσχέδιο κειμένου.
Σύσταση: Οι σκέψεις για μεταρρυθμίσεις που αφορούν την Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας να συμπεριλάβουν τρόπους ενίσχυσης της ανεξαρτησίας των εισαγγελικών αρχών και την ικανότητα των μεμονωμένων νομικών λειτουργών και εισαγγελέων να ασκούν τα καθήκοντα τους μ’ ένα πιο αυτόνομο τρόπο.
Συμπέρασμα: Το γεγονός ότι η Νομική Υπηρεσία είχε ετοιμάσει ένα νομοσχέδιο για την ανεξαρτησία και την αυτονομία της, αντιπροσώπευε ένα θετικό βήμα, όμως είχε διαβιβασθεί μόνο στην εκτελεστική εξουσία και το τελικό προσχέδιο για το πώς θα διασφαλιζόταν η ανεξαρτησία και η αυτονομία της Νομικής Υπηρεσίας δεν ήταν διαθέσιμο.
Αξιολόγηση επιδόσεων Κύπρου
Στο καταληκτικό σημείο της η έκθεση της Greco καταλήγει στο συμπέρασμα πως η Κυπριακή Δημοκρατία «έχει υλοποιήσει ικανοποιητικά, επτά από τις δεκαέξι συστάσεις που περιέχονται στην Έκθεση του Τετάρτου Κύκλου Αξιολόγησης. Από τις υπόλοιπες συστάσεις, έξι έχουν υλοποιηθεί μερικώς και τρεις δεν έχουν υλοποιηθεί». Η GRECO καλεί την Κύπρο μέσω του επικεφαλής της αντιπροσωπείας να υποβάλει επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση τριών συστάσεων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα, μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2021 το αργότερο.
