Του Γιάννη Ιωάννου
Παρά την φαινομενική ηρεμία, εκ μέρους της Τουρκίας, στην ανατολική Μεσόγειο –στα πλαίσια και της λεγόμενης θετικής ατζέντας με την ΕΕ- οι ισχυρές ενδείξεις που φέρουν την Άγκυρα να προχωράει σε κινήσεις νέων τετελεσμένων στον θαλάσσιο χώρο πέριξ της Κύπρου, αυξάνονται. Απορρέουν μάλιστα κι από τις διακηρύξεις της Λευκωσίας για συνέχιση, προς τα τέλη του χρόνου, των ερευνητικών δραστηριοτήτων γεώτρησης στο τεμάχιο «10» (διάβαζε Exxon Mobil) αλλά κιι από μια σιωπηρή στρατηγική πρόληψης τυχόν αντιμέτρων –σε ευρωπαϊκό επίπεδο- των εμπλεκομένων τουρκικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εξορύξεων όπως η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαιοειδών ΤΡΑΟ.
Μπάτζετ.. ρεκόρ
Η έντονη δραστηριότητα της TPAO το τελευταίο διάστημα με γεωτρήσεις αλλά κι εύρεση κοιτασμάτων στην Μαύρη Θάλασσα ανέδειξε την ανάγκη για απευθείας στήριξη της κυβέρνησης Ερντογάν προς την κρατική εταιρεία κάτι που αποτυπώθηκε και στον ετήσιο τουρκικό προϋπολογισμό για το 2021. Η TPAO έλαβε φέτος το ποσό ρεκόρ των 1.9 δις δολαρίων (13.4 δις τουρκικές λίρες), ποσό που δεν θα διατεθεί μόνον για τις ανάγκες της στην Μαύρη Θάλασσα αλλά και για την επαναδραστηριοποίηση στην ανατολική Μεσόγειο. Σε σχέση με την πρώτη περίπτωση πάντως και μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων στo πεδίο Sakarya (σ.σ. το πλωτό γεωτρύπανο “Kanuni” «άναψε φλόγα» επί του στόχου Türkali-2 την περασμένη εβδομάδα) καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν πως η ΤPAO αναζητεί περίπου 3.2 δις για να καταστήσει, με στόχο το 2023, εμπορικά αξιοποιήσιμες τις ποσότητες που ανακάλυψε στην περιοχή. Επί τούτου, η TPAO φέρεται να βρίσκεται σε προχωρημένες επαφές με μεγάλους κολοσσούς που δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για το υποσύστημα της Μαύρης Θάλασσας –πέραν των έκνομων γεωτρήσεων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ την περίοδο 2018-2019. Αξίζει να σημειωθεί πως στο παρελθόν, με την ΤΡΑΟ στην εν λόγω περιοχή, συνεργάστηκαν όλοι οι γνωστοί ενεργειακοί κολοσσοί συμπεριλαμβανομένης της Exxon Mobil, της BP και της Royal Dutch Shell.
Η κάθοδος στην Κύπρο
Αυτό που συγκλίνουσες πληροφορίες υποδεικνύουν στην «Κ» είναι πως η Τουρκία θα επιστρέψει δυναμικά στα τέλη του χρόνου και στο πρώτο εξάμηνο του 2022 στην θαλάσσια περιοχή πέριξ της Κύπρου. Αρχής γενομένης από μια θαλάσσια περιοχή, εντός τουρκικών χωρικών υδάτων, στον κόλπο της Μερσίνας (ακτές της Σελεύκειας) όπου η TPAO έχει ήδη εξασφαλίσει άδειες και προετοιμάζεται για γεωτρήσεις επί τριών στόχων. Το σκεπτικό που η Τουρκία δείχνει να επεξεργάζεται σε αυτό το επίπεδο σε σχέση με την προβολή ισχύος στην ανατολική Μεσόγειο εδράζεται σε μια περαιτέρω ενδυνάμωση του αφηγήματος περί δύο κρατών –μετά και τα τετελεσμένα στο Βαρώσι. Η αποτύπωση αυτού επί των θαλασσίων ζωνών στην Κύπρο θα μπορούσε να μεταφραστεί, επί του πεδίου, σε μια ισοδύναμη κίνηση (tit for tat) εκ μέρους της Άγκυρας αμέσως μετά την επάνοδο της Exxon Mobil στο τεμάχιο «10». Μια γεώτρηση της ΤΡΑΟ εντός ή εκτός αδειοδοτημένου τεμαχίου στην κυπριακή ΑΟΖ «για λογαριασμό της ‘ΤΔΒΚ’» θα δημιουργούσε τον ισχυρό συμβολισμό μιας de jure και μιας de facto γεώτρησης. Ως εκ τούτου, η Τουρκία στους γνωστούς χάρτες που κυκλοφορεί διεθνώς για τα θαλάσσια σύνορα πέριξ της Κύπρου αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο έχει γκριζάρει, για λογαριασμό της αλλά και της «ΤΔΒΚ» ένα σύνολο περιοχών τόσο ΒΑ της Κύπρου όσο και δυτικά –στα όρια του τριεθνούς με την Ελλάδα και την Αίγυπτο –καλύπτοντας έτσι ολιστικά το σύνολο σχεδόν των αδειοδοτημένων τεμαχίων της ΚΔ σε ξένες εταιρείες. Η έκπληξη, σε σχέση με την ανακάλυψη κοιτάσματος στην Κύπρο, που πολλοί ερμήνευσαν σε σχέση με τις δηλώσεις Ερντογάν πριν την παράνομη επίσκεψή του στην Κύπρο τον περασμένο Ιούλιο μετατίθεται συνεπώς για το άμεσα προσεχές διάστημα, ανοίγοντας έτσι έναν νέο κύκλο τετελεσμένων μετά το Βαρώσι. Μια λογική τετελεσμένων, για το Κυπριακό από πλευράς Άγκυρας, «σε στεριά και θάλασσα».
«Ντριμπλάρουν» τις κυρώσεις με επαναπατρισμό
To προηγούμενο της ένταξης δύο σημαντικών στελεχών της ΤΡΑΟ (σ.σ. των «Mehmet Ferruh Akalin και Ali Coscun Namoglu) σε κατάλογο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω των έκνομων γεωτρήσεων της Τουρκίας στην Κύπρο μπορεί να μην συνάντησε τις προσδοκίες της Λευκωσίας για πρόκληση κόστους στην Τουρκία ή αποτροπή της από τις έκνομες γεωτρήσεις ωστόσο θορύβησε την τουρκική κρατική εταιρεία, η οποία αναδιαμόρφωσε –στα πλαίσια μιας προσέγγισης του wait & see- το modus operandi της μετά τις έξι γεωτρήσεις της στην Κύπρο, την περίοδο 2018-2020. Μέρος αυτής της στρατηγικής, όπως ανέλυσε στο παρελθόν η «Κ», ήταν μια στρατηγική λιγότερης εξάρτησης από ξένο προσωπικό σε ζητήματα τεχνογνωσίας και στελέχωσης των πλοίων της. Στα πλαίσια αυτής της συνεχιζόμενης στρατηγικής προσαρμογής –ενδεικτικής του ότι η Τουρκία δεν έκλεισε το κεφάλαιο Κύπρος και γεωτρήσεις παρά τον συνεχιζόμενο διάλογο με την ΕΕ και την λεγόμενη «θετική ατζέντα»- το τελευταίο βήμα έγκειται στον επαναπατρισμό των σχετικών εταιρειών επί τουρκικού εδάφους. Η συζήτηση αυτή ξεκίνησε στην Τουρκία στα τέλη του 2020 και ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο με την ουσιαστική μεταφορά των εταιρειών TPIC (Turkish Petroleum International) και της, επίσης κρατικής, ETI Maden Isletmeleri Genel Mudurlugu επί τουρκικού εδάφους ως προς την διοικητική τους έδρα. Η TPIC, συγκεκριμένα, αποτέλεσε τον διεθνή «βραχίονα» της ΤΡΑΟ με παρουσία πέραν των 14 χωρών σε ΗΠΑ, ΕΕ κι αλλού και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση προσωπικού για τα γεωτρύπανα “Fatih” («Πορθητής») και “Yavuz” που έδρασαν, παρανόμως, επί της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Έμπειροι παρατηρητές σημειώνουν στην «Κ» πως η εν λόγω κίνηση της Τουρκίας ουσιαστικά εξουδετερώνει την τακτική της Λευκωσίας για ενέταξη, σε κατάλογο κυρώσεων, περισσότερων στελεχών της ΤΡΑΟ ή σε σχέση με την αποτροπή πολιτών, ευρωπαϊκής υπηκοότητας, που θα μπορούσαν να εργαστούν, on board, σε τουρκικά γεωτρύπανα που θα ερευνούσαν, παρανόμως, εντός αδειοδοτημένων τεμαχίων της κυπριακής ΑΟΖ.
