Η Αθήνα ποντάρει σε στρατηγική συνεργασιών

Την περασμένη Παρασκευή, λίγο μετά τον καταστροφικό σεισμό στο Ανατολικό Αιγαίο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τηλεφώνησε στον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος και του απάντησε στα πέντε πρώτα λεπτά. Ακολούθησαν επικοινωνίες από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, τη διπλωματική σύμβουλο του πρωθυπουργού Ελένη Σουρανή, με προσφορές για την παροχή βοήθειας «αν χρειαστεί» στους σεισμόπληκτους της Σμύρνης, της πληθυσμιακά τρίτης μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας. Διπλωματικά, η τουρκική πλευρά πρόσφερε κι αυτή βοήθεια «αν χρειαστεί» προς την Αθήνα, για τις καταστροφές στη Σάμο.

Τα πολιτικά αντανακλαστικά του κ. Μητσοτάκη αποδείχθηκαν ταχύτατα, μάλιστα σε μια φάση κατά την οποία εκκρεμούσε και η ανακοίνωση των μέτρων για την πανδημία, ωστόσο είναι απολύτως σαφές ότι οι γενικότερες συνθήκες δεν ευνοούν την καλλιέργεια ενός κλίματος «διπλωματίας των σεισμών» α λα 1999. Υπενθυμίζεται ότι ο σεισμός του Αυγούστου του 1999 είχε προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 17.000 ανθρώπων στην Τουρκία, η οποία τότε ήταν μια πολύ διαφορετική χώρα από πολλές απόψεις, κυρίως την πολιτική. Βέβαια, η διπλωματική κινητικότητα της Παρασκευής παρέχει την ευκαιρία για αναστοχασμό και «αναπνοές» στην αργόσυρτη, όπως εξελίσσεται, ελληνοτουρκική κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σε διπλωματικό επίπεδο, η Αθήνα συνεχίζει τον αγώνα δρόμου που έχει ξεκινήσει ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες μετακίνησης και εκ του σύνεγγυς επικοινωνίας τις οποίες εγείρει η πανδημία. Ηδη προχθές η «Κ» αποκάλυψε ότι βρίσκεται στα σκαριά τριμερής με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και την Ινδία, που θα έχει και σημαντική αμυντική διάσταση. Η συνεργασία με τα ΗΑΕ αποδεικνύεται «κλειδί» για μια σειρά από πρωτοβουλίες, ανάμεσα στις οποίες και η εμβάθυνση των ήδη υφιστάμενων τριμερών σχημάτων. Υπάρχει μια σκέψη ένταξης των ΗΑΕ στο σχήμα 3+1 (Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Ισραήλ με την υποστήριξη των ΗΠΑ), ιδιαίτερα μετά και τις πρόσφατες εξελίξεις ομαλοποίησης των σχέσεων ανάμεσα στην Ιερουσαλήμ και στο Αμπου Ντάμπι υπό την αιγίδα και την ενθάρρυνση της Ουάσιγκτον.

Οι σχεδιασμοί ένταξης της Αιγύπτου σε ένα τέτοιο σχήμα είναι ακόμα πρόωροι, παρά το γεγονός ότι η συνεργασία ανάμεσα σε Αθήνα, Λευκωσία, Κάιρο, με το Παρίσι να διαδραματίζει τον ρόλο του ενός πρόσθετου μέλους, είναι ήδη σε εξέλιξη. Ολα αυτά θα συζητηθούν και κατά την επικείμενη επίσκεψη του προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην Αθήνα (εκτός απροόπτου στις 11 Νοεμβρίου), αλλά και στην τριμερή σύνοδο των υπουργών Εθνικής Αμυνας Ελλάδας, Αιγύπτου και Κυπριακής Δημοκρατίας στις 12 Νοεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι οι τρεις πλευρές έχουν συμφωνήσει στην εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας, κυρίως μέσω της διεξαγωγής μεγαλύτερων και συχνότερων κοινών ασκήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι πρόσφατες επαφές του κ. Σίσι με τον κ. Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, στη Λευκωσία, επιβεβαίωσαν τη βούληση για συνεργασία. Η εμβάθυνση των σχέσεων με τον αραβικό κόσμο επεκτείνεται και με τη Σαουδική Αραβία, ωστόσο σε αρκετά διαφορετικό βηματισμό.

Οι εκλογές στις ΗΠΑ

Επιπλέον, προφανής είναι η αγωνία και στην Αθήνα για το τελικό αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, στην Αθήνα προτιμούν ένα «καθαρό» αποτέλεσμα, το οποίο δεν θα περιπλέκει τη διαδικασία ανάδειξης προέδρου για καιρό, ούτως ώστε η περίοδος ανάμεσα στις μεθαυριανές εκλογές και στην προγραμματισμένη ορκωμοσία του νέου προέδρου, στις 20 Ιανουαρίου 2021, να μην μετατραπεί σε πεδίο περαιτέρω περιδίνησης των ΗΠΑ στην εσωτερική ατζέντα.

Στην Αθήνα, ωστόσο, δεν παραβλέπουν μια άλλη εκκρεμότητα, η οποία ενδεχομένως να αποδειχθεί πιο κρίσιμη για τις ελληνικές υποθέσεις: την επικείμενη αλλαγή ηγεσίας στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) που, εκτός απροόπτου, θα οδηγήσει εντός του 2021 και σε νέο καγκελάριο της Γερμανίας. Το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών θα ταξιδέψει στη Γερμανία προκειμένου να έχει επαφές όχι μόνο με τον ομόλογό του, αλλά και πολιτικούς παράγοντες της ισχυρότερης ευρωπαϊκής χώρας. Ανάμεσα στα πολλά προφανή που λησμονούνται κατά την εγχώρια ανάλυση των πραγμάτων περιλαμβάνεται και το διόλου απίθανο ενδεχόμενο ο επόμενος κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας να εμπεριέχει έναν νέο εταίρο και παράγοντα: το κόμμα των Πρασίνων.
Η Αθήνα επιθυμεί, ακόμη, να προωθήσει και την εικόνα ενός παράγοντα που χρησιμοποιεί τα ήπια εργαλεία της διπλωματίας. Στις 18 Νοεμβρίου ολοκληρώνεται η ελληνική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης, με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη στο τιμόνι. Ανάμεσα στα θέματα που τέθηκαν ήταν η προστασία της ανθρώπινης ζωής και της δημόσιας υγείας σε συνθήκες πανδημίας και η αποτελεσματική διαχείριση μιας υγειονομικής κρίσης με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των αρχών της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.

Οι θέσεις αρχών στις οποίες κατέληξε η ελληνική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης θα ενσωματωθούν σε ένα κείμενο αρχών, τη διακήρυξη των Αθηνών της 4ης Νοεμβρίου, επέτειο 70 ετών από την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μια εκδήλωση με βασικό ομιλητή τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Προμήθεια και αναβάθμιση τορπιλών και συσσωρευτών

Πέρα από την ήπια ισχύ, η Αθήνα προχωράει ταχέως στο σκέλος των εξοπλισμών. Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας μόλις υπέγραψε σύμβαση, εκτιμώμενου κόστους 112 εκατ. ευρώ, για την προμήθεια και αναβάθμιση τορπιλών και συσσωρευτών. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Κ», θα γίνει προμήθεια 36 γερμανικών τορπιλών βαρέος τύπου, αναβάθμιση 18 παλαιοτέρων και προμήθεια 25 συσσωρευτών. Επόμενο βήμα είναι η έγκριση της σύμβασης από τη Βουλή, με την παράδοση των τορπιλών να αναμένεται σταδιακά από τους πρώτους μήνες του 2021.

Πηγές του υπουργείου Εθνικής Αμυνας επεσήμαιναν ότι η επιλογή των γερμανικών τορπιλών σηματοδοτεί μηδενικό ρίσκο ένταξής τους στο σύστημα και πλήρη εκμετάλλευση όλων των δυνατοτήτων τους. Εξάλλου, η επιλογή των ανταγωνιστικών ιταλικών τορπιλών θα προκαλούσε επιπλέον χρεώσεις από τους Γερμανούς για ενσωμάτωσή τους στο σύστημα. Οι ενέργειες του κ. Παναγιωτόπουλου ουσιαστικά «ξεμπλόκαραν» ένα πρόγραμμα, τμήματα του οποίου (αναβάθμιση τορπιλών) ήταν «παγωμένα» για σχεδόν 20 χρόνια. Αυτές έγιναν και κατόπιν της εισήγησης του ΓΕΝ, το οποίο έκρινε απολύτως αναγκαία την αύξηση των δυνατοτήτων του τορπιλικού δυναμικού του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.), με σκοπό την αμφισβήτηση θαλασσίου ελέγχου (Sea Denial) στην Τουρκία, η οποία καθίσταται επιτακτικότερη και αμεσότερη λόγω των διεκδικήσεων που έγιναν ακόμη πιο ορατές κατά την πρόσφατη κρίση.
Το επόμενο στοίχημα για το υπουργείο Εθνικής Αμυνας είναι η ταχεία παραλαβή των τορπιλών, των πρώτων έξι ελαφρώς μεταχειρισμένων γαλλικών μαχητικών τύπου Ραφάλ και των τεσσάρων αμερικανικών ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων τύπου MH-60R.