Της Μαρίνας Οικονομίδου
Αν και δεν αποκλείονται οι εκπλήξεις, η συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη με τον Τ/κ ηγέτη το απόγευμα της Δευτέρας, δεν αναμένεται πως θα έχει την όποια εξέλιξη σε ο,τι αφορά το κυπριακό. Όπως αναφέρουν διπλωματικοί κύκλοι δεν υπήρξε οποιαδήποτε απευθείας συνεννόηση των δύο για τη σημερινή συνάντηση και κατ επέκταση δεν αναμένεται να ανακοινωθεί κάτι (πλην μιας θετικής δήλωσης που θα δείχνει τη βούληση των δύο για επανέναρξη των συνομιλιών). Η συνάντηση θα περιοριστεί στο κεφάλαιο του κορωνοϊού και τα αναγκαία μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν. Η συνάντηση των δύο ηγετών γίνεται σε μία περίοδο έντονων εξελίξεων στην περιοχή, με την Τουρκία να κορυφώνει τις προκλήσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ.
Οι κυρώσεις...
Εντός ημερών αναμένεται να ανακοινωθούν οι κυρώσεις της Ε.Ε κατά της Τουρκίας. Όπως έχει γράψει η «Κ» πρόκειται για δύο Τούρκους υπαλλήλους της τουρκικής πετρελαϊκής εταιρείας TPAO. Οι Κροάτες υπάλληλοι φαίνεται να απορρίπτονται όπως επίσης και η κροάτικη εταιρεία που συνεργάστηκε με την TPAO. Δύσκολη θεωρείται η επιβολή κυρώσεων στην TPAO, καθώς η εν λόγω εταιρεία έχει διακλαδώσεις σε διάφορα κράτη μέλη. Δεν αποκλείεται ωστόσο να υπάρξουν εκπλήξεις την υστάτη.
Το ζήτημα βεβαίως που απασχολεί την κυβέρνηση και διπλωματικούς κύκλους είναι ότι με την Τουρκία να κορυφώνει τις προκλήσεις της, τις κυρώσεις της Ε.Ε να πέφτουν κάτω από τον πήχη των αρχικών προσδοκιών, η Λευκωσία απέφυγε την υστάτη ένα πολύ «προβληματικό» κείμενο ψηφίσματος που συμπεριλάμβανε παράγραφο για απευθείας επαφές των δύο πλευρών χωρίς τον φόβο της αναγνώρισης, αλλά γιατί αυτό το κείμενο ερχόταν σε μία περίοδο που η Τουρκία κορύφωνε τις προκλήσεις της με την παρουσία του «Yavuz» στο τεμάχιο «8».
Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο και για «να αποφευχθούν τα χειρότερα» όπως σημείωναν διπλωματικές πηγές, ξεκίνησε ένα οργιώδες παρασκήνιο διαβουλεύσεων και επαφών της Λευκωσίας, διπλωματικών κύκλων στη Νέα Υόρκη, με τα μόνιμα και τα μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η απάλειψη τελικώς της προβληματικής –σύμφωνα με τη Λευκωσία- παραγράφου προκάλεσε σχετική ανακούφιση, με διπλωματικούς κύκλους ωστόσο να σημειώνουν ωστόσο πως η δαμόκλειος σπάθη εξακολουθεί να παραμένει πάνω από το κεφάλι μας, καθώς «ό,τι μπαίνει στο τραπέζι των συνομιλιών για το κυπριακό –και το ψήφισμα αποτελεί πτυχή του- δεν εξαφανίζεται ως δια μαγείας».
Από το παράνομο στο μη αναγνωρισμένο
Η «Κ» είχε αποκαλύψει την περασμένη βδομάδα πως το αρχικό κείμενο του ψηφίσματος εμπεριείχε παράγραφο που έκανε λόγο για απευθείας επαφές σε όλους τους τομείς χωρίς να υπάρχει ο φόβος της αναγνώρισης. Όπως είχε σημειωθεί κάτι τέτοιο συζητείτο και το 2004, μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν. Η ανησυχία των διπλωματικών κύκλων ήταν πως κάτι τέτοιο αποτελούσε σοβαρό πλήγμα στο ψήφισμα 541 και 550 που καταδικάζουν ρητώς το ψευδοκράτος και θεωρούν όλες τους τις δομές παράνομες. Έδινε και την αίσθηση πως πλέον περνούμε σταδιακά από το παράνομο στο μη αναγνωρισμένο.
Ο ρόλος Μαυρογιάννη
Μέχρι και την περασμένη Κυριακή, στους διπλωματικούς διαδρόμους, συζητείτο έντονα ο ρόλος του πρέσβη στη Νέα Υόρκη και διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη στην όλη διαδικασία. Υπήρχε η έντονη δυσφορία κύκλων για τον ρόλο του ή καλύτερα για το γεγονός ότι δεν αντέδρασε νωρίτερα και πιο δυναμικά ούτως ώστε να αποφευχθεί κάτι τέτοιο επιρρίπτοντάς του στην ουσία ευθύνη. Υπήρξαν οι κύκλοι που υποστήριζαν πως ο κ. Μαυρογιάννης έχει αυξημένες υποχρεώσεις που ενδεχομένως να μην του επέτρεψαν να αποτρέψει νωρίτερα κάτι τέτοιο. Οι ίδιοι κύκλοι υποστήριζαν πως μετά το Κραν Μοντανά κανείς δεν πιστεύει πως υπάρχει πραγματική βούληση για επίλυση του κυπριακού και αυτό ακριβώς πληρώνει αυτή τη στιγμή η Λευκωσία. Υπάρχουν και οι διπλωματικοί κύκλοι που σημείωναν πως ο κ. Μαυρογιάννης δεν βλέπει τόσο αρνητικά το θέμα των απευθείας επαφών, όσο διπλωματικοί κύκλοι στη Λευκωσία. Στα πηγαδάκια του υπουργείου Εξωτερικών δεν έμειναν βεβαίως ασχολίαστες οι ψυχρές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ πρέσβη και υπουργού Εξωτερικών και οι υποομάδες που αναπόφευκτα δημιουργούνται που ενδεχομένως να δυσχέραναν την κατάσταση. Αυτή τη φημολογία ενίσχυσε και η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Κυριάκου Κούσιου, ότι ο υπουργός εξωτερικών, προσωπικά, έδωσε μάχη για να αλλάξει το ψήφισμα.
Οι λόγοι
Πέραν όμως των εσωτερικών διαμαχών και ερίδων, το ερώτημα που εγείρετο ήταν για ποιο λόγο θα υιοθετείτο τέτοιο κακό –για την πλευρά μας- κείμενο σε μία εποχή που η Τουρκία αυξάνει τις παραβιάσεις της και δεδομένου ότι το κυπριακό, μετά και το Βερολίνο, είχε μπει σε μία τροχιά που έδειχνε προοπτική. Το βάρος της ευθύνης είχε μετατεθεί τις προηγούμενες μέρες στην Βρετανία ως «pen holder» και στη συνέχεια στις ΗΠΑ. Κυβερνητικές πηγές εκτίμησαν πως την κύρια ευθύνη για την κατάσταση την είχε η Βρετανία, η οποία όπως υποστηρίζουν δεν βλέπει θετικά την κυβέρνηση. Υπάρχει η εκτίμηση πως αυτό αποτελούσε την προειδοποιητική βολή για να συμμορφωθεί η κυβέρνηση και να έχει υπόψη της ότι αν δεν κινηθεί προς την προσπάθεια επίλυσης του κυπριακού η εν λόγω παράγραφος θα μας ακολουθεί στο επόμενο ψήφισμα. Διπλωματικοί κύκλοι πάντως εκτιμούν πως η κίνηση της Βρετανίας έγινε καθώς οι Βρετανοί δεν βλέπουν αρνητικά τις απευθείας επαφές θεωρώντας υπερβολικές τις αντιδράσεις της Λευκωσίας. Οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν πως οι Βρετανοί δεν θεωρούν πως κάτι τέτοιο συνεπάγεται με αναγνώριση, όμως ήθελαν να δείξουν και τη δυσφορία τους με το γεγονός ότι η Λευκωσία βολεύεται με την υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων χωρίς να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Όμως πέραν της Βρετανίας και οι ΗΠΑ έβλεπαν θετικά κάτι τέτοιο, πιέζοντας για μία τέτοια εξέλιξη, έστω κι αν το κύριο βάρος ευθύνης έπεσε στους Βρετανούς. Άλλωστε εδώ και καιρό οι Αμερικανοί δυσφορούν για τα χρήματα που ξοδεύονται για την ειρηνευτική δύναμη.
Οι απαιτήσεις της Ρωσίας και οι επαφές
Σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης επικοινώνησε με τον Βρετανό ομόλογό του για να του ζητήσει να μεσολαβήσει για αλλαγές στο ψήφισμα και τον διαβεβαίωσε πως θα το διευθετήσει. Οι δύο άνδρες είχαν έρθει κοντά μετά την υπόθεση με την 19χρονη Βρετανίδα τουρίστρια τον προηγούμενο μήνα. Ρόλο στην απόφαση αλλαγής πλεύσης της Βρετανίας έπαιξε και το γεγονός ότι οι απευθείας επαφές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από απορριπτικούς κύκλους της τ/κ πλευράς στον προεκλογικών. Δεν ήθελαν μάλιστα να προκαλέσουν πλήγμα στην υποψηφιότητα του Μουσταφά Ακιντζί και στην προοπτική επίλυσης του κυπριακού. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήρθε σε επαφή με τον Ρώσο πρέσβη στην Κύπρο και την Αμερικανίδα πρέσβειρα για να διασφαλίσει την διαμόρφωση του κειμένου. Το προηγούμενο διάστημα παρουσιάστηκαν ιδιαίτερα χλιαροί οι Ρώσοι στο θέμα του ψηφίσματος. Όταν είχαν δεχτεί κρούση, έστειλαν ευσχήμως το μήνυμα πως η στάση τους δεν θα αλλάξει, αλλά πως έχουν δυσαρεστηθεί με την ενίσχυση των σχέσεων Λευκωσίας-Ουάσινγκτον μέσω του νομοσχεδίου Ρούμπιο Μενέντεζ. Οι ίδιοι σύμφωνα με πληροφορίες πολιτικών κύκλων, έχουν ήδη ζητήσει από τη Λευκωσία συγκεκριμένα αιτήματα, τα οποία φέρεται να δυσκολεύουν την πλευρά μας. Θετικοί ήταν οι Γάλλοι και ιδιαίτερα η Κίνα λόγω της ευαισθησίας που έχει με την Ταϊβάν, καθώς φοβούνται πως θα έχουν παρόμοια ζητήματα, αν περνούσε κάτι τέτοιο για την Κύπρο, με αποτέλεσμα το κείμενο να αλλάξει στις διαβουλεύσεις της περασμένης Δευτέρας.
Περί αναγνώρισης και αποδοχής
Από το κάδρο των διαβουλεύσεων δεν έμεινε εκτός και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με την ειδική απεσταλμένη του γ.γ των Ηνωμένων Εθνών Τζέην Χολ Λουτ είχε διαμηνύσει πως η Λευκωσία είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις σε όσα έχουν συμφωνηθεί ενώ είναι έτοιμος για άτυπη συνάντηση αν χρειαστεί. Η αλήθεια είναι πως στο Προεδρικό εκτιμούν πως το αρχικό κείμενο ήταν και ένας μοχλός πίεσης, ούτως ώστε η Λευκωσία να δείξει πραγματική βούληση για την επίλυση του κυπριακού. Όπως εκτιμούν, με αυτό τον τρόπο η διεθνής κοινότητα, ήθελε να στείλει το μήνυμα πως αν δεν κινηθούν τα πράγματα προς τη σωστή κατεύθυνση, τότε το θέμα της «αποδοχής» θα επανέλθει στο επόμενο ψήφισμα. Υπάρχουν και οι διπλωματικοί κύκλοι που θεωρούν πως το ψήφισμα αποτελεί την απόδειξη του ότι η διεθνής κοινότητα θα ευνοήσει την Τουρκία. Και αυτό γιατί ενώ εντείνονται οι προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και πήγαινε σε τεμάχιο το οποίο ουδέποτε στο παρελθόν δεν διεκδίκησε ισχυριζόμενη ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Τ/κ, δεν υπάρχει η όποια αναφορά γι αυτό στο ψήφισμα. Ίσως όπως λέγεται να καλλιεργείται πλέον και η θεώρηση ότι στο ενδεχόμενο που δεν λύνεται το κυπριακό, οι απευθείας επαφές που δεν θεωρούνται αναγνώριση αλλά αποδοχή, ίσως να είναι μια λύση του προβλήματος.
