Του Απόστολου Τομαρά
Η τετραμερής πρωτοβουλία «ΕΥΝΟΜΙΑ», αεροναυτική άσκηση Κύπρου, Ελλάδας, Γαλλίας και Ιταλίας που πραγματοποιήθηκε από τις 26 έως και τις 28 Αυγούστου δυτικά της Κύπρου, δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στη συνήθη στρατιωτική δραστηριότητα που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα, πέριξ της Κύπρου. Η χρήση υποδομών της Εθνικής Φρουράς, πέρα από τη τετριμμένη πενιχρή συμμετοχή μέσων της, σε κοινές στρατιωτικές δραστηριότητες με τρίτες χώρες, δίνει νέα διάσταση στο γεωπολιτικό παιχνίδι της ανατολικής Μεσογείου αποκαλύπτοντας τόσο ξεκάθαρα , ίσως, για πρώτη φορά, το ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η Κύπρος, αλλά και η Ε.Ε. στο νέο περιβάλλον της περιοχής. Και αν τα αποτελέσματα της αεροναυτικής άσκησης με την επωνυμία «Ευνομία» αξιολογηθούν σε βάθος χρόνου, από στρατιωτικής απόψεως, η εικόνα που παρουσίαζε το διάστημα της άσκησης, η αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο, προκαλεί ήδη ευφορία στη Λευκωσία. Η παρουσία τεσσάρων μαχητικών αεροσκαφών στην Αεροπορική Βάση Πάφου (ΑΒΠ) εκ των πραγμάτων τράβηξε τα φώτα του δημόσιου ενδιαφέροντος, ωστόσο σε στρατιωτικό-επιτελικό επίπεδο η προσοχή είχε εστιαστεί στην ουσία, η οποία δεν είναι άλλη από το επιχειρησιακό κομμάτι και το τεστάρισμα της «Ανδρέας Παπανδρέου», για πρώτη φορά από τότε που εγκαινιάσθηκε το Μάρτιο του 1998.
Η «Ανδρέας Παπανδρέου»
Η ΑΒΠ προέκυψε ως το κορυφαίο επιστέγασμα των πολιτικών επιλογών Αθήνας και Λευκωσίας, στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και είχαν ως αιχμή το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Από τις 25 Μαρτίου 1998 που τελέσθηκαν τα εγκαίνια, ουδέποτε ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη χρησιμοποίησαν τις υποδομές παρά το γεγονός ότι αυτές κατασκευάσθηκαν για μεταστάθμευση ελληνικών πολεμικών αεροσκαφών στην Κύπρο. Μοναδική εξαίρεση ήταν η προσγείωση 4 μαχητικών F-16 της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας, μετά τη συμμετοχή τους στην κορυφαία ετήσια άσκηση της Εθνικής Φρουράς «Νικηφόρος 1995» προς επιθεώρηση από τον τότε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκο Κληρίδη. Η ΑΒΠ ουδέποτε δοκίμασε τους μηχανισμούς υποδοχής και παραμονής μαχητικών αεροσκαφών, σε επιχειρησιακό περιβάλλον. Ένα μεμονωμένο γεγονός έχει καταγραφεί κατά την εγκατάσταση των αντιαεροπορικών TOR M1 στην Κύπρο. Το σύστημα κλείδωσε δυο τουρκικά μαχητικά που πετούσαν πάνω από την ΑΒΠ. Έκτοτε η ΑΠΒ είχε περιπέσει σε απραξία με το σύνολο των πραγματικών δυνατοτήτων της να παραμένει ανεκμετάλλευτο.
Το τεστάρισμα
Η αλλαγή ρότας στην αμυντική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας τα τελευταία χρόνια, καθώς και το ξεπάγωμα των εξοπλιστικών προγραμμάτων, έβγαλε από τη ναφθαλίνη τη Βάση της Πάφου η οποία παρά την απουσία του βασικού της αντικειμένου που είναι η φιλοξενία μαχητικών αεροσκαφών, αποτέλεσε ένα δυνατό εργαλείο στη σύναψη των πρώτων συνεργασιών στον στρατιωτικό τομέα, με γειτονικές χώρες.
Με το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου να έχει εγκαταλειφθεί, η Βάση χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο άσκησης των Ισραηλινών μαχητικών αεροσκαφών. Το πρώτο σοβαρό τεστ των υποδομών της Εθνικής Φρουράς στην Πάφο έγινε από τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την ψήφιση του νόμου Μενέντεζ Ρούμπι και την άρση του αμερικάνικου εμπάργκο.
Τον Φεβρουάριο του 2020, υπό την ομπρέλα παροχής διευκολύνσεως για ανθρωπιστικούς σκοπούς, στην Πάφο εγκαταστάθηκε αμερικανική δύναμη αποτελούμενη από 12 ελικόπτερα και δύναμη 380 ανδρών. Οι Αμερικανοί παρέμειναν στην Πάφο για 2 μήνες χρησιμοποιώντας, ποικιλοτρόπως, τις υποδομές της Εθνικής Φρουράς. Το δεύτερο τεστ πραγματοποιήθηκε από τους Γάλλους πολύ πριν κορυφωθούν οι έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο. Ήταν την περίοδο επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη στο Παρίσι και του έντονου γαλλικού ενδιαφέροντος για ναυτικές και αεροπορικές υποδομές της Κύπρου. Πέρα από την καθημερινή, σχεδόν, ορατή από τις ακτές παρουσία γαλλικών πολεμικών πλοίων, κυρίως της φρεγάτας La Fayette, γαλλικά πολεμικά αεροσκάφη ήταν επί καθημερινής βάσεως στην «Ανδρέας Παπανδρέου».
Τα οφέλη της «Ευνομίας»
Στο διά ταύτα, η τετραμερής αεροναυτική άσκηση «Ευνομία» θεωρείται η κορύφωση και η πρώτη ολοκληρωμένη δοκιμασία των επιχειρησιακών δυνατοτήτωντης ΑΒΠ. Δηλαδή αυτό που ήταν ο αντικειμενικός σκοπός δημιουργίας της Βάσης, προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η υποδοχή, φιλοξενία και παροχή υπηρεσιών σε ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη που θα μεταστάθμευαν στην Κύπρο. Απόφαση η οποία δεν λήφθηκε ποτέ από τις τότε κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου. Εν αντιθέσει με άλλες περιπτώσεις όπου η παρουσία μαχητικών ήταν σύντομη, το διάστημα 26-28 Αυγούστου η ΑΒΠ υποδέχθηκε 4 μαχητικά αεροσκάφη, διαφορετικού τύπου, τα οποία βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στα υπόστεγα της βάσης. Τα 2 γαλλικά μαχητικά Rafal, καθώς και τα 2 ελληνικά F-16 για τρεις μέρες επιχειρούσαν στην περιοχή για σκοπούς ασκήσεων, έχοντας ως βάση την «Ανδρέας Παπανδρέου». Χρήση που κατά στρατιωτικές πηγές ανέδειξε τις επιχειρησιακές δυνατότητες της ΑΒΠ σε όλα τα επίπεδα.
Τα αντιαεροπορικά
Η εξοικείωση των πληρωμάτων, γαλλικών και ελληνικών μαχητικών, θεωρείται από στρατιωτικής απόψεως το σημαντικότερο επίτευγμα, κάτι που κατά τις ίδιες απόψεις προοιωνίζεται την τύχη της συνεργασίας της Κύπρου με τις δύο χώρες. Την περίοδο της άσκησης, η κυπριακή αεράμυνα είχε μια από τις λιγοστές ευκαιρίες να δοκιμάσει τα αντανακλαστικά της σε πραγματικές συνθήκες από αέρος. Σύμφωνα με αξιόπιστες στρατιωτικές πηγές, η σταθερή αντιαεροπορική ομπρέλα της ΑΠΒ είχε ενισχυθεί και από άλλες αυτοκινούμενες μονάδες οι οποίες είχαν αναπτυχθεί με βάση τα επιχειρησιακά σχέδια του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς. Η δε άφιξη, παραμονή και επιχειρησιακή δράση, για πρώτη φορά, των 2 ελληνικών F-16 κατέδειξε πως και υπό τις παρούσες συνθήκες αποτελεί έναν από τους δυνατούς κρίκους συνεργασίας, Κύπρου – Ελλάδας στον στρατιωτικό τομέα.
Η ΤΕΤΡΑΜΕΡHΣ
Πέρα από τις αεροπορικές δυνάμεις που μεταστάθμευσαν για τρεις μέρες στην ΑΒΠ, την παρουσία 6 ελληνικών μαχητικών F16 την περασμένη Πέμπτη, που προσέγγισαν την περιοχή της Κύπρου χωρίς να γίνουν αντιληπτά από την τουρκική αεράμυνα, την άσκηση πλαισίωσαν και άλλες δυνάμεις των τεσσάρων ευρωπαϊκών κρατών. Οι δυνάμεις που συμμετέχουν στην άσκηση από τις 4 χώρες ήταν:
ΕΛΛΑΔΑ
• Η φρεγάτα ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ και οργανικό ελικόπτερο.
• Ομάδα Ανορθόδοξου Πολέμου Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών.
• 2 μαχητικά F-16 από την ΑΒΠ.
• 6 μαχητικά F-16 από την Κρήτη.
• 1 αεροσκάφος ΑΣΕΠΕ (ιπτάμενο ραντάρ).
• 1 C-130 για μεταφορά υλικού και προσωπικού.
ΓΑΛΛΙΑ
• 1 φρεγάτα (LA FAYETTE ) με οργανικό ελικόπτερο.
• 2 μαχητικά RAFALE από ΑΒΠ
ΙΤΑΛΙΑ
• 1 Αντιτορπιλικό OURANO LA PENNE
ΚΥΠΡΟΣ
• 1 πλοίο ανοιχτής θαλάσσης (ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ)
• 1 ελικόπτερο Sar AW 139
• 1 ομάδα Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών ΜΥΚ
Έντυπη Έκδοση
