ΚΥΠΕ
Η διαμόρφωση ενιαίας στάσης και η προώθηση κοινών θέσεων και προτάσεων των χωρών της ομάδας MED 5 στη διαπραγμάτευση για το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, ήταν το αποτέλεσμα της πρώτης διάσκεψης των μεσογειακών χωρών πρώτης υποδοχής της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής κρίσης, που έγινε, σήμερα, Σάββατο, στην Αθήνα.
Μιλώντας στη Διάσκεψη, ο Υπουργός Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Νουρής τόνισε ότι για τέταρτη συνεχή χρονιά η Κύπρος καταγράφει μια ανεπιθύμητη πρωτιά.
«Είμαστε το κράτος μέλος με τις περισσότερες αιτήσεις ασύλου κατ’ αναλογία πληθυσμού, με τον αριθμό των αιτητών και κατόχων προστασίας να φτάνει πλέον το 4% της ημικατεχόμενης μας πατρίδας», ανέφερε.
Έκανε, παράλληλα, λόγο για μεγάλο αριθμό αφίξεων, που, όπως είπε, γίνονται κυρίως μέσω της πράσινης γραμμής και οι οποίες προωθούνται μέσω των κατεχομένων, κάνοντας λόγο για μια «οργανωμένη και συστηματική τουρκική προκλητική δραστηριότητα, η εργαλειοποίηση των μεταναστών, με ιδιαίτερη αναφορά στους Σύριους και η κατάχρηση από πλευράς Τουρκίας», που «πρέπει και οφείλει να απαντηθεί αποφασιστικά από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής».
«Επιβάλλεται να υπάρξει κατάληξη και συμφωνία στο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, μια συμφωνία που θα διορθώνει τα λάθη του παρελθόντος, και θα δημιουργήσει ένα πραγματικά δίκαιο και αποτελεσματικό νέο σύστημα», τόνισε ο κ. Νουρής και πρόσθεσε ότι τα κράτη-μέλη πρώτης γραμμής, παραμένουν δεσμευμένα στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους, ως φύλακες των συνόρων της ΕΕ.
Ο Κύπριος Υπουργός Εσωτερικών, σημείωσε, επίσης, ότι η διαχείριση του μεταναστευτικού οφείλει να τύχει κεντρικής διαχείρισης.
«Πέραν από τις δικές μας υποχρεώσεις που συνίστανται στην καλύτερη δυνατή οργάνωση των υπηρεσιών και των υποδομών μας, στο νέο σύμφωνο επιβάλλεται να ενταχθούν πρόνοιες για την από μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κεντρική διαπραγμάτευση με τρίτες χώρες της Αφρικανικής ηπείρου, της Μέσης Ανατολής αλλά και των εγγύς Ασιατικών χωρών όπως η Ινδία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές για την επίτευξη συμφωνιών επιστροφής και επανεγκατάστασης των υπηκόων τους», τόνισε.
Ο ΥΠΕΣ πρόσθεσε ότι οι χώρες με τις οποίες θα προωθηθούν ανάλογες συμφωνίες θα πρέπει να δεσμευτούν για την τήρηση τους απέναντι σε όλα τα κράτη μέλη με αυστηρές κυρώσεις στο ενδεχόμενο μη συμμόρφωσης των τρίτων χωρών.
«Την ίδια ώρα η Τουρκία πρέπει και οφείλει να τηρήσει τις δικές της υποχρεώσεις στη βάση των όσων διαλαμβάνει η συμφωνία και η δήλωση του 2016. Ιδιαίτερα για την Κύπρο, η Τουρκία οφείλει να συνεργαστεί και να αποδεχτεί επιτήρηση από την Frontex των νοτίων παράλιων περιοχών της από τις οποίες εκκινούν καθημερινά σκάφη με παράνομους μετανάστες», σημείωσε ο κ. Νουρής.
Ο Υπουργός σημείωσε ότι η Κύπρος διεκδικεί την εφαρμογή του δικαιώματος της για άσκηση αποτελεσματικής επιτήρησης της πράσινης γραμμής, «που πηγάζει από τον σχετικό Κανονισμό, χωρίς όμως αυτή να αναγνωρίζεται σαν το σύνορο της χώρας, αφού πρόκειται για την γραμμή κατάπαυσης του πυρός».
Να προχωρήσει η ΕΕ στη μετά το Δουβλίνο εποχή, είπε ο Νότης Μηταράκης
Από την πλευρά του, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου της Ελλάδας, Νότης Μηταράκης, δήλωσε ότι είναι απαραίτητο να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην μετά Δουβλίνο εποχή, καθώς εμφανώς οι συνθήκες και οι ανάγκες μας έχουν μεταβληθεί.
«Τα προβλήματα των χωρών πρώτης υποδοχής αναγνωρίζονται από όλα τα Κράτη – Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά αυτό τώρα, πρέπει να αποτυπωθεί στο νέο Σύμφωνο. Το προτεινόμενο νέο σύμφωνο είναι μια αξιόλογη προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι προτάσεις αυτές ωστόσο δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στις ανησυχίες των μεσογειακών χωρών, αυτών δηλαδή που αποτελούν τις κύριες πύλες εισόδου μεταναστευτικών ροών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση», τόνισε ο Έλληνας Υπουργός.
Παράλληλα, ο κ. Μηταράκης σημείωσε ότι το νέο Σύμφωνο πρέπει να εξασφαλίσει τον αποτελεσματικό διαχωρισμό προσφύγων με παράτυπους μετανάστες και να εξασφαλίσει τις ταχείες απελάσεις όσων δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας.
Κάνοντας ειδική αναφορά στα νησιά του Αιγαίου, που βίωσαν, όπως είπε, δύσκολες καταστάσεις τα προηγούμενα χρόνια, ο κ. Μηταράκης σημείωσε ότι πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι το Νέο Σύμφωνο δεν θα επιτρέψει ποτέ φαινόμενα δομών όπως η Μόρια.
"Με έντονο υπερπληθυσμό. Αλλά αντίθετα θα προβλέπει ταχύτερες διαδικασίες και ασφαλείς δομές φιλοξενίας, προς όφελος όλων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει ευγνωμοσύνη στους ακρίτες, στους νησιώτες, τα δικαιώματα των οποίων καταφανώς επηρεάστηκαν από την κρίση, αλλά δεν αναγνωρίζονται επαρκώς από όλους», είπε.
Αλληλεγγύη και δίκαιη κατανομή ευθυνών είπε ο ΥΠΕΣ της Ισπανίας
Ο Υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας Φερνάντο Γκόμες σημείωσε ότι το μελλοντικό σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου πρέπει να περιστρέφεται γύρω από την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών, όπως ορίζεται στο άρθρο 80 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Θεωρούμε επίσης ότι η εξωτερική διάσταση της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής πρέπει να ενισχυθεί μέσω μιας αποτελεσματικής συνεργασίας με χώρες προέλευσης και διέλευσης. Η εμπειρία της Ισπανίας καθώς και των υπόλοιπων χωρών αυτής της συνάντησης / συνόδου αποδεικνύει ότι αυτή είναι η πιο αποτελεσματική φόρμουλα για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης», υπογράμμισε.
Ενιαίο μέτωπο για τα ΚΜ της Μεσογείου λέει η Ιταλία
H Υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας Λουτσιάνα Λαμοργκέσε τόνισε, από την πλευρά της, ότι στις διαπραγματεύσεις για το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, εξακολουθούν να υφίστανται στοιχεία ανισορροπίας ανάμεσα στα μέτρα ευθύνης και τα μέτρα αλληλεγγύης. «Για το λόγο αυτό, σε μια τόσο λεπτή στιγμή, είναι επιτακτική η ανάγκη τα Κράτη της Μεσογείου να διατηρήσουν ένα ενιαίο μέτωπο ώστε να καθοδηγήσουν, σε πνεύμα συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όλα τα Κράτη μέλη, τις διαπραγματεύσεις για το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο», ανέφερε.
Να υπάρξει αποτελεσματική στήριξη λέει η Μάλτα
Ο Υπουργός Εσωτερικών και Εθνικής Ασφάλειας της Μάλτας Μπάιρον Καμιλλέρι δήλωσε ότι οι παρούσες προτάσεις υπολείπονται της επίτευξης της σωστής ισορροπίας μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνη προσθέτοντας ότι ενώ τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής θα επωμιστούν επιπλέον υποχρεώσεις δεν έχουμε επαρκείς εγγυήσεις ότι οι πρώτες χώρες θα λάβουν την αποτελεσματική υποστήριξη που δικαιούνται.
Αυτούσια η κοινή δήλωση που εξέδωσαν οι Υπουργοί:
Εμείς, οι Υπουργοί Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Κύπρου, της Ιταλίας, της Μάλτας, της Ισπανίας και της Ελλάδας, συναντηθήκαμε στην Αθήνα στις 19 και 20 Μαρτίου 2021 για να συζητήσουμε διεξοδικά τα διάφορα σημεία του προτεινόμενου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο και να αποκρυσταλλώσουμε περαιτέρω τη διαπραγματευτική μας θέση.
Έξι μήνες μετά την επίσημη έναρξη της διαπραγμάτευσης για το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο και σε συνέχεια μιας σειράς κοινών εγγράφων θέσεων των χωρών μας, οι κύριες ανησυχίες μας παραμένουν. Συνεχίζουμε να διαπιστώνουμε σημαντικές ανισορροπίες στα προτεινόμενα νομοθετικά κείμενα τα οποία απέχουν κατά πολύ από τα να διέπονται από την «αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής βαρών», όπως διατυπώνεται στο άρθρο 80 της Σύμβασης Λειτουργίας της Ε.Ε.
Στο πλαίσιο αυτό, επαναλαμβάνουμε την έκκλησή μας υπέρ μιας αναγκαίας πραγματικής ισορροπίας μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης, καθώς στην παρούσα μορφή του το Σύμφωνο δεν παρέχει επαρκείς διαβεβαιώσεις στα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής.
Γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα των εν λόγω ζητημάτων και αναγνωρίζουμε τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και της προηγούμενης και τρέχουσας Προεδρίας της Γερμανίας και της Πορτογαλίας, να συνεργαστούν εποικοδομητικά με όλα τα κράτη μέλη επιδιώκοντας την εξεύρεση δίκαιων και βιώσιμων λύσεων.
Σε αυτό το πνεύμα, σήμερα επαναβεβαιώνουμε τις θέσεις μας, ως εξής:
• Μόνο με την αύξηση της συνεργασίας με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε τις πρωτογενείς και δευτερογενείς μετακινήσεις, τη λαθραία διακίνηση μεταναστών, την εμπορία ανθρώπων, την απώλεια ανθρώπινων ζωών, καθώς και να προωθήσουμε αποτελεσματικά επιστροφές. Πρέπει να στηρίξουμε τις τρίτες χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά μας σύνορα στον τομέα της ανάπτυξης ικανοτήτων στη διαχείριση της μετανάστευσης, την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και του λαθρεμπορίου (σύμφωνα με την υπουργική διάσκεψη ΕΕ-Αφρικής 2020 για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, την οποία φιλοξένησε η Ιταλία), τον έλεγχο των συνόρων και το άσυλο.
• Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Πορτογαλικής Προεδρίας για εντατικοποίηση του έργου μας με τα κράτη της Βόρειας Αφρικής και την πρωτοβουλία Team Europe που ξεκίνησε η Ισπανία μαζί με την Επιτροπή για τις χώρες της Ατλαντικής οδού. Πρέπει επίσης να δώσουμε προτεραιότητα στη συνεργασία μας με τις χώρες του Δρόμου του Μεταξιού και την περιοχή του Σαχέλ. Επιπλέον, θα πρέπει να επιδιώξουμε την καθιέρωση στενότερου διαλόγου με τις γειτονικές χώρες κατά μήκος της διαδρομής της Ανατολικής Μεσογείου και των Δυτικών Βαλκανίων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η κοινή δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016 εφαρμόζεται πλήρως και με συνέπεια στο σύνολό της τόσο από την ΕΕ όσο και από την Τουρκία, προς όλα τα κράτη μέλη αδιακρίτως υπό σαφείς όρους και μηχανισμό παρακολούθησης.
• Ταυτόχρονα, πρέπει να παραμείνουμε επικεντρωμένοι στον αποφασιστικό και αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, με την υποστήριξη του FRONTEX όταν χρειάζεται. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση, αντί των προτεινόμενων συνοριακών διαδικασιών, στη διαχείριση των συνόρων, μέσω της ενισχυμένης επιτήρησης και πρόληψης των παράνομων διελεύσεων.
• Το Σύμφωνο επικεντρώνεται κυρίως στην ευθύνη των κρατών μελών της πρώτης γραμμής που είναι ήδη εκτεθειμένα σε δυσανάλογες πιέσεις, ενώ ο μηχανισμός αλληλεγγύης παραμένει αβέβαιος όσον αφορά την υιοθέτηση των εκτελεστικών πράξεων της Ευρ. Επιτροπής και εθελοντικός όσον αφορά τις μετεγκαταστάσεις.
• Αν και χαιρετίζουμε την αναγνώριση της ιδιαιτερότητας των αποβιβάσεων μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, πρέπει να εγγυηθούμε ότι θα υπάρξει αποτελεσματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έναντι όλων των μεταναστών και αιτούντων άσυλο, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο έφθασαν στο έδαφος της ΕΕ, έχοντας κατά νου την ανάγκη θέσπισης ενός αυτόματου και υποχρεωτικού μηχανισμού μετεγκατάστασης.
• Η ήδη δυσμενής κατάσταση των κρατών μελών της πρώτης γραμμής θα επιδεινωθεί περαιτέρω λόγω του προτεινόμενου κανονισμού διαλογής και του υποχρεωτικού χαρακτήρα των προβλεπόμενων συνοριακών διαδικασιών ασύλου και επιστροφής. Πιστεύουμε ότι οι λύσεις που βασίζονται στο πλάσμα δικαίου ότι οι αιτούντες άσυλο δεν έχουν εισέλθει στην ΕΕ πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αγνοούν την πραγματικότητα επί του εδάφους όσον αφορά τις διαδικασίες και τις προθεσμίες που προτείνονται και επιβαρύνουν δυσανάλογα τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, τα οποία δεν μπορούν να μετατραπούν σε κλειστές ζώνες διέλευσης.
• Επιπλέον, είναι σημαντικό για όλα τα κράτη μέλη, αλλά ιδίως για τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής, να θεσπίσουν έναν κεντρικό ευρωπαϊκό μηχανισμό επιστροφών, ο οποίος θα συντονίζεται από την Επιτροπή και θα υποστηρίζεται από σχετικούς οργανισμούς της ΕΕ, όπως ο FRONTEX, με στόχο τη διευκόλυνση των επιστροφών κατόπιν αιτήματος των ενδιαφερόμενων κρατών μελών.
• Η πρόταση αναδοχής επιστροφών είναι καινοτόμος και μπορεί να είναι χρήσιμη στο ευρύτερο πλαίσιο μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής επιστροφών. Ωστόσο, ο μηχανισμός της αναδοχής επιστροφών είναι από μόνος του ανεπαρκής για την επίτευξη γρήγορων και αποτελεσματικών επιστροφών, τόσο λόγω της διαδικαστικής πολυπλοκότητάς του όσο και επειδή το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τη θεσμοθέτηση μιας ισχυρής κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής επιστροφών. Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής θα επιβαρυνθούν με τη σώρευση μεγάλου αριθμού επαναπατριζόμενων μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας εντός της προτεινόμενης οκτάμηνης περιόδου. Ως εκ τούτου, πιστεύουμε ότι μια συνολική απλοποιημένη διαδικασία θα βελτίωνε την αποτελεσματικότητά της αναδοχής ως υποστηρικτικό εργαλείο.
• Τέλος, δεδομένου ότι οι προτάσεις της Επιτροπής είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους από νομική, πρακτική και κυρίως πολιτική άποψη, κάθε μία από αυτές θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μαζί με τις άλλες, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ τους, στο πνεύμα ότι "δεν συμφωνείται τίποτα μέχρι να συμφωνηθούν όλα".
Παραμένουμε προσηλωμένοι στην προσπάθεια εξεύρεσης βιώσιμων και συντονισμένων λύσεων στις κοινές μας προκλήσεις, με βάση τα θετικά στοιχεία του προτεινόμενου Συμφώνου. Δεν μπορεί να αναμένεται από τα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής να σηκώσουν μόνα τους το βάρος της μεταναστευτικής πίεσης που αφορά και νεπηρεάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της.
Ευχαριστούμε την Ελλάδα για την ευγενική φιλοξενία αυτής της πρώτης Υπουργικής Συνάντησης της ομάδας Med-5 στην Αθήνα και είμαστε έτοιμοι να εντείνουμε τον συντονισμό μας, καθώς πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία ρεαλιστική συμφωνία χωρίς τη συγκατάθεση των κρατών μελών που φέρουν το μεγαλύτερο βάρος.
