Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η συνάντηση τριών φωνών που έχουν σημαδεύσει το ελληνικό τραγούδι δεν μπορεί παρά να είναι ένα κορυφαίο μουσικό γεγονός. Μάλιστα, όταν γίνεται για καλό σκοπό, τότε η παρουσία τους είναι ακόμη πιο ευγενής. Οι Δήμητρα Γαλάνη, Γιώτα Νέγκα και Ελένη Τσαλιγοπούλου έρχονται στην Κύπρο για να τραγουδήσουν για τη Θεραπευτική Κοινότητα Αγία Σκέπη στο Παττίχειο Θέατρο της Λάρνακας. Μιλήσαμε με τις τρεις ερμηνεύτριες και θίξαμε ακροθιγώς το μουσικό τους σχέδιο, μιας και η μουσική τους πορεία όλα αυτά τα χρόνια λέει πολλά περισσότερα, απ’ ό,τι θα μπορούσαν να πουν τα λόγια.
Δήμητρα Γαλάνη, Γιώτα Νέγκα και Ελένη Τσαλιγοπούλου, ισχύς εν τη ενώσει
Στην Κύπρο σάς φέρνει ένας ευγενής σκοπός, μία συναυλία για τη Θεραπευτική Κοινότητα Αγία Σκέπη. Η μουσική άλλωστε είναι θεραπευτική, έτσι δεν είναι; Η Δήμητρα Γαλάνη απάντησε, «Η μουσική γιατρεύει, λειτουργεί ως φάρμακο, τουλάχιστον για κάποιους από εμάς. Είναι νομίζω απαραίτητη για την ισορροπία μας... Έχουμε χάσει το χαμόγελο από τα χείλη μας, τη χαρά που μπορεί να είναι και χαρμολύπη, αλλά μας είναι απολύτως απαραίτητη για να συνεχίζουμε... Σαν να θέλουμε να ξορκίσουμε αυτό που μας συμβαίνει. Το τραγούδι μάς δίνει αυτό το δικαίωμα. Όταν είμαστε στη σκηνή κι εμείς νιώθουμε σαν να βουτάμε στην κολυμπήθρα του Σιλωάμ. Είναι, βλέπεις, αυτό το ρεπερτόριο που παρουσιάζουμε στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, που είναι τόσο ακριβό. Μέσα από αυτά τα τραγούδια είναι σαν να έχουμε πάρει αγκαλιά τον καθένα ξεχωριστά από τους ανθρώπους που έχουν έρθει και να του λέμε, “έλα εδώ, φίλε μου. Εδώ μαζί, να κλάψουμε, να χαρούμε, να γελάσουμε. Σκέψου ότι αγαπάς και έλα εδώ, μαζί θα πάμε...”. Αυτός ήταν ο στόχος. Και χαιρόμαστε που βοηθάμε τον καλό σκοπό αυτής της συναυλίας. Και είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε για όλους μας μέσα σε αυτό που ζούμε στην καθημερινότητά μας». Η Ελένη Τσαλιγοπούλου θεωρεί ότι μιας και οι άνθρωποι αγαπούν τη μουσική, είναι εύκολο να βοηθήσουν μέσω αυτής όσους έχουν ανάγκη. Η Γιώτα Νέγκα μού λέει ότι η μουσική ήταν και θα είναι θεραπευτική.
Έχοντας, λοιπόν, κατά νου το πρόσταγμα από τον «Φαίδωνα», «μουσικήν ποίει και εργάζου», σκέφτομαι ότι όταν τρεις φωνές του δικού τους βεληνεκούς συναντιούνται, είναι σίγουρο ότι θα ακουστούν πολλές και διαφορετικές συνθέσεις, τραγούδια απ’ όλο το φάσμα της ελληνικής μουσικής, κάτι που μου το επιβεβαιώνουν και οι τρεις. Όπως χαρακτηριστικά λέει η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η συναυλία στη Λάρνακα στις 30 Μαΐου «θα είναι ένα μεγάλο ταξίδι στο λαϊκό μας τραγούδι, ο Ξαρχάκος και ο Θεοδωράκης θα σμίξουν με τον Τσιτσάνη και τον Άκη Πάνου με έναν μαγικό τρόπο, ενώ στο δεύτερο μέρος θα τραγουδήσουμε τα τραγούδια που έχει αγαπήσει ο κόσμος από εμάς και τραγούδια που έχουμε αγαπήσει εμείς και σημαίνουν για εμάς κάτι περισσότερο. Θα είναι μία όμορφη γιορτή» και μας προτρέπει… «ετοιμαστείτε να βραχνιάσετε»! Η Δήμητρα Γαλάνη συμπληρώνει ότι δίπλα στους μεγάλους δημιουργούς έχουν επιλέξει να παρουσιάσουν και σμυρνέικα, αλλά και παραδοσιακά τραγούδια. Μαζί τους στη σκηνή θα βρίσκεται και μία ομάδα εννέα εξαιρετικών μουσικών, που ενώνει την Ανατολή με τη Δύση, το κανονάκι με την ηλεκτρική κιθάρα, τους πολιτισμούς που φέρουν και δένουν τα τραγούδια μεταξύ τους.
Τρεις φωνές ένας κόσμος
Η μουσική αυτή τριάδα είναι βέβαιο ότι θα μεταφέρει στο κυπριακό κοινό το θερμό κλίμα της συνάντησής τους, τον περασμένο χειμώνα. Η Γιώτα Νέγκα μάς είπε ότι ήταν πάρα πολύ τιμητικό για εκείνη να συνεργάζεται με δύο σπουδαίες τραγουδίστριες, όπως είναι η Δήμητρα Γαλάνη και η Ελένη Τσαλιγοπούλου, και ιδιαίτερα σε ένα πρόγραμμα με άξονα τη λαϊκή μας μουσική. Τονίζει ότι «εκτός από τη μουσική, μας ενώνει και μία φιλία που για μένα είναι πολύτιμη προίκα». Στο ίδιο μήκος κύματος και η Ελένη Τσαλιγοπούλου θεωρεί αυτή τη συνεργασία ίσως την πιο σημαντική όλων αυτών των χρόνων. Χαίρεται ιδιαίτερα που ο κόσμος αγάπησε αυτή τη συνάντηση και τραγούδησε μαζί τους. Η παράσταση αυτή είχε λόγο ύπαρξης, γιατί το λαϊκό τραγούδι δεν ήταν προς διασκέδαση αλλά προς ανακούφιση. Με σπουδαίους μουσικούς και ωραία μουσικά μπλεξίματα. Για τη Δήμητρα Γαλάνη, κάθε παράστασή τους ήταν γιορτή, και μας λέει «πιστεύουμε ότι στις πρώτες παραστάσεις μας τον χειμώνα καταφέραμε να ανατρέψουμε τα δεδομένα, να δώσουμε το στοιχείο της έκπληξης και στο κοινό και προς τον εαυτό μας η καθεμία, πετύχαμε να θυμηθούμε και να θυμίσουμε και στον κόσμο όλα όσα μας ενώνουν».
Είναι φορές που κανείς νιώθει ότι οι φωνές τους συναντιούνται, έχοντας ωστόσο διανύσει η καθεμιά τον δικό της μουσικό δρόμο, κάτι που επιβεβαιώνει η Γιώτα Νέγκα, λέγοντάς μου ότι η καθεμιά τους μπορεί να έχει τον τρόπο και τον κώδικά της, αλλά συναντιούνται στον πυρήνα του λαϊκού τραγουδιού, γιατί έχουν την ίδια αγάπη και τον ίδιο σεβασμό γι’ αυτό. Η Ελένη Τσαλιγοπούλου μού λέει, «η Δήμητρα Γαλάνη είναι η δύναμη της φύσης. Είναι σπουδαία μουσικός και σπουδαία παραγωγός του ελληνικού τραγουδιού» και προσθέτει «Η Γιώτα Νέγκα είναι η πιο σημαντική λαϊκή τραγουδίστρια που έχουμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα», ενώ «η δική της πηγή έμπνευσης προέρχεται από το δημοτικό τραγούδι». Άλλωστε, συμπληρώνει ότι και οι τρεις έχουν ακούσει πάρα πολλή μουσική ελληνική και ξένη και η καθεμιά μεταφράζει με τον δικό της τρόπο, τις δικές της καταβολές».
Ταξίδι στο λαϊκό μας τραγούδι
Ίσως κάποιος να σκεφτεί αν είναι τελικά εύκολη η συγκατοίκηση επί σκηνής τριών τραγουδιστριών του δικού τους βεληνεκούς, με τις τρεις να σπεύδουν να πουν με μία φωνή ότι είναι σαν να κρατιούνται χέρι-χέρι σε όλη την παράσταση. Η Γιώτα Νέγκα μάς λέει ότι «το πιο σημαντικό είναι το μαζί και για τις τρεις μας και μέσα σ’ αυτό όλα τα πιθανά διαφορετικά χρώματα φτιάχνουν έναν υπέροχο πίνακα...», ενώ η Δήμητρα Γαλάνη μάς εξιστορεί τον λόγο για τον οποίο αυτές οι συνεργασίες είναι «καταδικασμένες» να επιτύχουν χίλιες φορές… «Το περασμένο καλοκαίρι, σε μία από τις συναυλίες, στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής, είχα καλεσμένη την εξαιρετική Γιώτα Νέγκα. Βρεθήκαμε στη σκηνή με τον πιο απλό τρόπο, όπως θα κάναμε σε μία παρέα, με ένα μπουζούκι, μία κιθάρα κι ένα ακορντεόν και είπαμε πέντε όμορφα λαϊκά τραγούδια. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν τόσο ζεστή και εκείνη τη στιγμή διαπίστωσα πόσο ανάγκη έχουμε από κάτι τέτοιο όλοι μας. Να ξαναβρούμε δηλαδή τα σημεία αναφοράς μας. Και αυτά βρίσκονται μέσα στο λαϊκό μας τραγούδι. Κάτι παρόμοιο είχα αισθανθεί και το 1993 και έτσι έγινε τότε το “Χάραμα”. Όπως και τότε, ζήτησα από την Ελένη Τσαλιγοπούλου να είμαστε μαζί και αυτή τη φορά. Η Ελένη με γεμίζει ασφάλεια κάθε φορά που θέλω να “ταξιδέψω” στο λαϊκό μας τραγούδι. Τη θεωρώ πάρα πολύ άξια τραγουδίστρια και την εκτιμώ πολύ. Είναι μία γυναίκα με άποψη και βαθιά γνώση της παράδοσης, που έχει τολμήσει πάντα με υψηλή αισθητική και με μία μουσική αντίληψη που ξεπερνά τα όρια του τραγουδιστή. Είναι μία μουσικός/τραγουδίστρια».
Πολλά μουσικά χιλιόμετρα
Μετά από πάρα πολλά χρόνια μουσικής διαδρομής, τι μένει τελικά; Τι θα ήθελαν να κάνουν και δεν το έχουν κάνει; Έχω την αίσθηση ότι και οι τρεις είναι έμπλεες από αγάπη και μουσική καταξίωση, αλλά ποια είναι η επίγευση μετά απ’ όλα αυτά; Για τη Γιώτα Νέγκα και την Ελένη Τσαλιγοπούλου είναι το κύριο συστατικό που τις έκανε να ξεκινήσουν, η αγάπη και η δίψα για τη μουσική. Η Δήμητρα Γαλάνη μάς λέει ότι δεν έχει κάποιο απωθημένο. «Είχα τη χαρά να συνεργαστώ στο ξεκίνημά μου με σπουδαίους στιχουργούς και συνθέτες, είχα εξίσου σπουδαίους δασκάλους. Κι αυτό είναι πολύτιμο και το φυλάω μέσα μου. Και στη συνέχεια όμως, όταν πλέον είχα αρκετά χρόνια πίσω μου στη δουλειά αυτή, είχα την ευτυχία να συνεργαστώ και με νέους δημιουργούς, συνθέτες, στιχουργούς, τραγουδοποιούς, μουσικούς. Νιώθω πραγματικά πολύ τυχερή».
Η μουσική σήμερα
Πώς βλέπουν, άραγε, τα μουσικά πράγματα σήμερα; Η Γιώτα Νέγκα απαντάει, «όπως όλα τα πράγματα στη ζωή μας που έχουν γίνει δύσκολα και σαν να έχουν χάσει λίγο τον δρόμο τους... αλλά από κάτω υπάρχει δύναμη και αισιοδοξία», με την Ελένη Τσαλιγοπούλου να συμπληρώνει ότι «η μουσική δεν σταματάει ποτέ και ειδικά αυτά τα δύσκολα χρόνια που περνάμε και στην Αθήνα και στην Κύπρο ωφελούν τις τέχνες. Πόσω μάλλον το τραγούδι, που είναι και η αγαπημένη τέχνη όλων».
Κλείνουμε αυτή την κουβέντα σχεδόν σαν να θέλουμε να ακούσουμε ένα τελευταίο τραγούδι, σαν να φωνάζουμε το περίφημο «κι άλλο» της πλατείας. Ποιο τραγούδι θα αφιερώνατε στην Κύπρο και στην Ελλάδα αυτή τη δύσκολη περίοδο, ρωτώ τις τρεις κυρίες, «Την εθνική μας μοναξιά...» προτείνει η Γιώτα Νέγκα, η Ελένη Τσαλιγοπούλου θέλει το «Να μας πάρεις μακριά, να μας πας στα πέρα μέρη, φύσα θάλασσα πλατιά, φύσα αγέρι, φύσα αγέρι» και εύχεται να φύγει μακριά η δύσκολη κατάσταση και να καθαρίσει το τοπίο, και η Δήμητρα Γαλάνη αφιερώνει το «Εγώ μιλάω για δύναμη».
Info: Η Δήμητρα Γαλάνη, η Ελένη Τσαλιγοπούλου και η Γιώτα Νέγκα τραγουδούν στη Λάρνακα για τη θεραπευτική κοινότητα Αγία Σκέπη. Μαζί τους στη σκηνή και η ομάδα των εννέα εξαιρετικών μουσικών. Θα ακούσουμε μουσικές που ενώνουν την Ανατολή με τη Δύση, το κανονάκι με την ηλεκτρική κιθάρα, τους πολιτισμούς που φέρουν και δένουν τα τραγούδια μεταξύ τους. Οι τρεις κυρίες θα τραγουδήσουν τραγουδούν αυτά που διατηρεί μέσα μας η μνήμη, τραγούδια που άντεξαν στο χρόνο, στις αυθεντικές τους εκτελέσεις αλλά και διασκευασμένα.
Δευτέρα 30 Μαΐου – Παττίχειο Αμφιθέατρο Λάρνακας, ώρα έναρξης 08:30 μ.μ. Πληροφορίες στα τηλέφωνα 99905878, 99134323, 99905840. Τα καθαρά έσοδα θα δοθούν στη Θεραπευτική Κοινότητα Αγία Σκέπη.
(φωτ. Τάσσος Βρεττός και Γιάννης Μαργετουσάκης)
