ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ενας σκύλος αντίδοτο στη λήθη

«Ο σκύλος μου ο Ηλίθιος» είναι μια απολαυστική νουβέλα

Kathimerini.gr

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΤΖΩΝ ΦΑΝΤΕ
Ο σκύλος μου ο Ηλίθιος
μτφρ.: Θάνος Σαμαρτζής
εκδ. Δώμα, 2020, σελ. 176

Διάβασα ταυτόχρονα τα δύο βιβλία του Φάντε που κυκλοφορούν στα ελληνικά και ήταν σαν ν’ ακούω τη φωνή του συγγραφέα σε διαφορετικές ηλικίες.

Τη νεανική και τη γέρικη. Την τρυφερά φιλόδοξη φωνή που αποτυγχάνει να κατακτήσει τον κόσμο και καταλήγει να γίνει ωμή, σαρκαστική, μελαγχολική. Αν λοιπόν το μυθιστόρημα «Ρώτα τη σκόνη» (1939) είναι η ιστορία του Μπαντίνι, του φερέλπιδος συγγραφέα που ξεκινάει με όνειρα, πίστη, φτώχεια και έρωτες, η νουβέλα «Ο σκύλος μου ο Ηλίθιος» (γράφτηκε τέλη της δεκαετίας του ’60, εκδόθηκε μεταθανάτια το ’85) δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πνιγηρή διαπίστωση πως κανένας δρόμος δεν οδηγεί πουθενά.

Ο σεναριογράφος Μολίσε, μια ακόμα εκδοχή του Φάντε, είναι 55 χρόνων. Εχει άξια γυναίκα, τέσσερα παιδιά. Ζούνε μαζί. Υποφέρει. Δεν καταφέρνει να διαχειριστεί την αμφιθυμία της συζύγου του, ούτε τις ιδιότροπες αποφάσεις των ενήλικων τέκνων του. Κάποιο βράδυ ένα τεράστιο σκυλί εισβάλλει σπίτι. Μια μορφή που έρχεται από το σκοτάδι και τον υποχρεώνει να ξανασκεφτεί την κατάσταση στην οποία έχει γλιστρήσει. Να δει το βάραθρο, τη φάρσα.

Η οικογένεια είναι πάντα εδώ για να μας υπενθυμίζει τις ήττες που έχουμε υποστεί, τις επιλογές που αγνοήσαμε, τις επιθυμίες που δεν τολμήσαμε να ακολουθήσουμε, ενώ παράλληλα απλώνει το χέρι για να μας τυλίξει στην πιο γλυκερή ψευδαίσθηση ασφάλειας. Σαν ψάρι σε γυάλα που έχει γλιτώσει τον επικίνδυνο ωκεανό. Ιδού η σούμα του βιβλίου, ο λογαριασμός που πληρώνει ο αναγνώστης.

Ο Φάντε ήταν πρόγονος του Μπουκόφσκι. Είναι γνωστό πως κάθε καλός συγγραφέας ψάχνει τους προγόνους του και νομίζω πως μπορούμε να διαβάσουμε τον Φάντε μέσα από τα γραπτά του Μπουκόφσκι. Βέβαια, ο Μπουκόφσκι είχε τη νηφαλιότητα ενός Κινέζου ποιητή που παρατηρούσε ατάραχα τις αλλαγές της καθημερινότητας και των εποχών. Ηταν απλός, βαθύς. Από την άλλη, ο Φάντε είναι μονόχορδος. Επαναπαύεται στο θέμα του και δεν απομακρύνεται από τον εαυτό του. Δεν σε πλησιάζει. Με αποτέλεσμα να σε ξεχνά.

Κι όμως. Δεν ήταν λίγες οι φορές που καθώς γυρνούσα σελίδα ανυποψίαστος, έπεφτα πάνω σε μια φράση τέτοιας έντασης που με κλωτσούσε σ’ εκείνο το διαολεμένο πεδίο πόνου, κωμωδίας και ελευθερίας που είναι η λογοτεχνία: «Για να γράψεις ένα μυθιστόρημα πρέπει ν’ αγαπάς, και για ν’ αγαπάς πρέπει να καταλαβαίνεις». Τι άλλο να ζητήσεις από ένα βιβλίο; Αρκεί μια αστραφτερή αράδα που δείχνει τα κοφτερά της δόντια.

Πομπός θερμότητας

Το βιβλίο γράφτηκε από τον Τζων Φάντε στα τέλη της δεκαετίας του ’60, εκδόθηκε όμως μεταθανάτια το ’85.

«Ο σκύλος μου ο Ηλίθιος» είναι μια απολαυστική νουβέλα –ό,τι κι αν σημαίνει τούτος ο αόριστος έπαινος– και η ανάγνωσή της μοιάζει με κάποιον που κολυμπά κοντά στην ακτή, ώσπου ένα μεγάλο κύμα τον παρασέρνει έξω από την ιστορία, πλημμυρίζει τη δική του ζωή, τον ιδιωτικό του χώρο, και στρογγυλοκάθεται όπως ο μαλλιαρός σκύλος που δεν λέει να ξεκουμπιστεί από το σπίτι του Μολίσε, στον κόλπο της Σάντα Μόνικα. Ωστόσο ο «Ηλίθιος» είναι ένας πομπός θερμότητας που τελικά γλυκαίνει τα πράγματα, τις συνθήκες, τους ανθρώπους. Μειώνει την απόγνωση, την ντροπή, το άγχος, τα νεύρα: «Ο “Ηλίθιος” ήταν μια νίκη, ήταν τα βιβλία που δεν είχα γράψει, οι τόποι που δεν είχα επισκεφτεί, η Μαζεράτι που δεν είχα αγοράσει, οι γυναίκες που ποθούσα. Θα απάλυνε τον πόνο και τους μώλωπες απ’ τις αβάσταχτες ημέρες μου, την ανέχεια των παιδικών μου χρόνων, την απελπισία της νιότης, την ερημιά του μέλλοντός μου».

Δεν είναι τυχαίο που η νουβέλα ολοκληρώνεται με έναν λυγμό φαντάσματος, πιασμένο σε ιστό αράχνης – για να οικειοποιηθώ μια φράση του κειμένου. Είναι η στιγμή που ο κόσμος του Φάντε κλειδώνει πάνω στον δικό μας κόσμο, καθώς φωτίζει ό,τι προσπαθούμε να ξεχάσουμε και μας βασανίζει. Πατρότητα, οικογένεια, χρήματα, υγεία, εργασία, σεξ. Ο,τι μας τσιγκλά, μας λυτρώνει.

Κλείνοντας, ένα τελευταίο σχόλιο. Ποτέ δεν περίμενα από έναν ντελικάτο εκδοτικό οίκο, όπως είναι το Δώμα, να τυπώσει ένα τόσο άσεμνο εξώφυλλο. Τι εννοώ; Ρώτα τον σκύλο. Για να γράψεις ένα μυθιστόρημα πρέπει ν’ αγαπάς. Κι ένα άρθρο, επίσης.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Βιβλίο: Τελευταία Ενημέρωση