Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΩΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥΣ
Μια εικαστική έκθεση που μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη σύγχρονη παγκόσμια ιστορία. Ετσι θα συνοψίζαμε το περιεχόμενο της μεγάλης ομαδικής έκθεσης «The Cool and the Cold. Painting in the USA and the USSR 1960-1990», που παρουσιάζεται στο μουσείο Gropius Bau του Βερολίνου έως τον προσεχή Ιανουάριο.
Δεν είναι τυχαία η επιλογή του χώρου. Το Martin-Gropius-Bau –Gropius Bau για τους φίλους του– στεγάζεται σε ένα κτίριο που χαρακτηρίστηκε μνημείο το 1966 και βρίσκεται σχεδόν δίπλα στην «Τοπογραφία του Τρόμου», το κτιριακό συγκρότημα όπου μεταξύ 1933 και 1945 είχε την έδρα του το κεντρικό γραφείο ασφαλείας του Ράιχ και η Γκεστάπο.
Nικολάι Οβτσίνικοφ, «Untitled», 1989
«Η συγκεκριμένη τοποθεσία του Gropius Bau, που βρίσκεται ακριβώς στα πρώην σύνορα Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας, παίζει καθοριστικό ρόλο στο εκθεσιακό μας πρόγραμμα. Τα απομεινάρια του Τείχους του Βερολίνου φαίνονται ακόμα από την κύρια είσοδό μας και από τους εκθεσιακούς χώρους», σχολιάζει η Στέφανι Ρόζενταλ, διευθύντρια του μουσείου, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους πολλές φορές έως σήμερα το Gropius Bau έχει ασχοληθεί με την έννοια των ορίων και των συνόρων στις διοργανώσεις του.
Αυτή τη φορά ο προβληματισμός στρέφεται στο δεύτερο μισό του προηγούμενου αιώνα και στις δύο υπερδυνάμεις, τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ενωση, που διαμόρφωσαν την τότε παγκόσμια πολιτική σκηνή. Με ποιον τρόπο αποτυπώθηκαν στην τέχνη οι ιδεολογίες του Ψυχρού Πολέμου αναρωτιούνται οι επιμελητές του «The Cool and the Cold». Αντλώντας το υλικό τους από την περίφημη συλλογή Ludwig, έργο ζωής των Γερμανών συλλεκτών Πέτερ και Ιρένε Λούντβιγκ, εκθέτουν περίπου 125 έργα 80 καλλιτεχνών που φιλοξενούνται σε έξι διεθνή μουσεία. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, αριστουργήματα του Τζάσπερ Τζόουνς, του Ερικ Μπουλάτοφ, του Ιλια Καμπακόφ, του Τζάκσον Πόλοκ, του Ρόι Λιχτενστάιν και του Αντι Γουόρχολ.
Η έκθεση, που καταλαμβάνει ολόκληρο το ισόγειο του μουσείου, παρουσιάζει τα ζωγραφικά έργα σε ζεύγη. Αυτή η συνθετική ή αντιθετική παρουσίαση –όπως θέλει να το δει κανείς– απεικονίζει με τον καλύτερο τρόπο τις συνέχειες και τις αντιφάσεις που χαρακτήριζαν την καλλιτεχνική σκέψη και πρακτική της εποχής. Η έκθεση εξετάζει με ποιον τρόπο οι καλλιτέχνες της ψυχροπολεμικής περιόδου ανταποκρίθηκαν στα πολιτικά και αισθητικά ζητήματα του καιρού τους και πώς διαπραγματεύθηκαν μέσω της δουλειάς τους το δίπολο «προσωπική – κοινωνική ελευθερία», που σηματοδότησε το τέλος του 20ού αιώνα.
Μολονότι οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες δεν στρατεύθηκαν μέσω της τέχνης τους σε φιλοσοφίες και πολιτικά κινήματα, το ύφος των έργων τους και η εκφραστική τους γλώσσα –από την παράδοση της Ρωσικής Πρωτοπορίας έως την αποσπασματικότητα της pop art– αποτελούν έναν άλλο τρόπο να «διαβάσουμε» τις ιδεολογίες που κυριάρχησαν στον κόσμο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι τη δεκαετία του 1990.
Καθοριστικό ρόλο στον εικαστικό πλούτο και στην ποιότητα του προβληματισμού της έκθεσης έχει παίξει η συλλογή Ludwig που, ξεκινώντας το 1950, περιλαμβάνει πλέον πάνω από 14.000 αντικείμενα. Σήμερα αυτά τα αντικείμενα βρίσκονται σε 26 δημόσια μουσεία, σε τρεις ηπείρους. Οι δημιουργοί της ήταν από τους πρώτους μεγάλους συλλέκτες που υιοθέτησαν μια πραγματικά παγκόσμια προσέγγιση στον κόσμο της τέχνης. Πάντα ενήμεροι για την εποχή τους, παρέδωσαν στο κοινό ανεκτίμητο υλικό, που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα και προσεγγίζει σφαιρικά τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία.
Ρόι Λιχτενστάιν, «Hopeless», 1963
