Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΩΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥΣ
Ο κεντρικός εκθεσιακός χώρος της φετινής 7ης Μπιενάλε της Αθήνας (AB7), που μόλις άνοιξε για το κοινό, είναι το κτίριο όπου στεγαζόταν το πολυκατάστημα «Fokas» στην οδό Σταδίου 14. Περιηγηθήκαμε τους ορόφους κινούμενοι άλλοτε με το ασανσέρ και άλλοτε με τις σκάλες: κάποιες κυλιόμενες λειτουργούν και πάλι, μερικά από τα παλιά δοκιμαστήρια φρεσκαρίστηκαν και οι καθρέφτες γυαλίστηκαν, ορισμένες από τις διαφημιστικές γιγαντοαφίσες με μοντέλα που φορούν ρούχα της μόδας του 2000 έχουν ενταχθεί πλήρως στην «αφήγηση» της έκθεσης, η οποία συνεχίζεται στα δικαστήρια της οδού Σανταρόζα, ένα από τα παλαιότερα κτίρια της Αθήνας που κτίστηκε το 1836 για να στεγάσει το πρώτο βασιλικό τυπογραφείο, την πλατεία Δικαιοσύνης και το κτίριο Σλήμαν – Μελά. Το χρώμα και οι ήχοι που αλλάζουν ανά όροφο συνδέουν τα έργα μεταξύ τους αλλά και με τους επισκέπτες, και όλα μαζί φτιάχνουν αυτό που ο Poka-Yio, καλλιτεχνικός διευθυντής της AB7, ονομάζει «συνολικό έργο τέχνης». «Είναι σαν τα έργα να έχουν εκραγεί γεμίζοντας τον χώρο», σχολιάζει. «Σαν να βρίσκεσαι μέσα σε έναν ζωντανό οργανισμό, γίνεσαι μέρος του έργου συμμετέχοντας σε καταστάσεις –παιχνίδια και εγκαταστάσεις– που διεκδικούν από τον επισκέπτη βιωματικότητα και σωματική παρουσία».
Στον βασικό χώρο της Μπιενάλε, το πρώην πολυκατάστημα Fokas, η έκθεση απλώνεται σε οκτώ επίπεδα. Ο επισκέπτης μπορεί να την επισκεφθεί ξεκινώντας από τα ψηλά και κατεβαίνοντας ή αντιστρόφως (φωτ. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ).
Ανίχνευση της εποχής
Η AB7 έχει τον τίτλο «Eclipse» (Εκλειψη) και ουσιαστικά αποτελεί ένα πρότζεκτ που θα βλέπαμε την περυσινή χρονιά, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της πανδημίας. Τώρα παρουσιάζεται στο ίδιο σκεπτικό –την καλλιτεχνική ανίχνευση μιας εποχής που κινείται από το φως στο σκοτάδι και αντίστροφα–, αλλά με κάποιες προσθήκες νέων έργων. Η πιο σημαντική από αυτές είναι η εικαστική εγκατάσταση «End Credits, 2012 – ongoing», ένα έργο που βρίσκεται στα όρια της video art και του κινηματογράφου τεκμηρίωσης, σε σκηνοθεσία του βραβευμένου με Οσκαρ σκηνοθέτη Στιβ Μακουίν (προβάλλεται στον εκθεσιακό χώρο της Στέγης Ωνάση). Είναι αφιερωμένο στον Αφροαμερικανό τραγουδιστή, ηθοποιό, κοινωνικό ακτιβιστή και βραβευμένο αθλητή Πολ Ρόμπσον – ένα πρόσωπο-κλειδί για τον σκηνοθέτη, συμβολικό για τον αγώνα κατά του ρατσισμού, αφού ο Ρόμπσον κυνηγήθηκε απηνώς από το FBI τη δεκαετία του 1950.
Φωτ. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ
«Η “Εκλειψη” μιλάει για την ανησυχία, τη μεταβατικότητα, την αγωνία μπροστά στο άγνωστο, τη στροφή στον μυστικισμό και τον ανορθολογισμό, τη συρρίκνωση των ελευθεριών. Πιστεύω ότι όλες οι Μπιενάλε ανά τον κόσμο λειτουργούν σαν δοκιμαστικοί σωλήνες, σαν αντιδραστήρια μεγάλης κλίμακας όπου χτυπάει ο παλμός της κοινωνίας. Ο κατάλογος της κάθε διοργάνωσης είναι μια ακτινογραφία της εποχής του, που θα βοηθήσει τον ιστορικό του μέλλοντος να κατανοήσει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή».
Πώς όμως θα φερθεί η ιστορία της τέχνης σε έργα που είναι τόσο συνδεδεμένα με το εκάστοτε παρόν, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι η καλλιτεχνική δημιουργία βιώνεται όχι ως γεγονός, αλλά ως διαδικασία; «Προφανώς όλοι οι καλλιτέχνες που παρουσιάζονται σε μια Μπιενάλε δεν θα μείνουν στην Ιστορία, αλλά κάποια έργα έχουν τις καλλιτεχνικές δυνατότητες να υπερβούν την επικαιρικότητα», απαντάει ο Poka-Yio. Αλλωστε ως ιδρυτικός διευθυντής της Μπιενάλε της Αθήνας έχει αποκομίσει πλέον μια εμπειρία 15 χρόνων. Η εκκίνηση έγινε με το «Destroy Athens», ένα «σκοτεινό σχόλιο για το μέλλον σε μια περίοδο που ακόμη όλα ευημερούσαν. Τώρα η «Εκλειψη» μοιάζει να έχει προβλέψει τον φόβο της ασθένειας και την κοινωνική αποστασιοποίηση πριν ακόμη συμβούν. «Οι καλλιτέχνες αποτελούν σίγουρα τις πιο ευαίσθητες κεραίες κάθε εποχής», σχολιάζει.
Αποψη της έκθεσης, μέρος της οποίας φιλοξενείται στα δικαστήρια της οδού Σανταρόζα, ένα από τα παλαιότερα κτίρια της Αθήνας – κτίστηκε το 1836 για να στεγάσει το βασιλικό τυπογραφείο (φωτ. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ).
«Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος της τέχνης προς τον οποίο κατευθυνόμαστε είναι σκληρός;», τον ρωτάμε. «Εντελώς», απαντάει. «Και βρίσκεται σε κατάσταση βίαιης αναδιαμόρφωσης. Δηλαδή βιώνει μια επώδυνη διαδικασία. Στο παρελθόν παλεύαμε για την κοινωνική ισότητα μέσα από τις ομάδες. Η απομάγευση των συλλογικοτήτων στην κοινωνία οδηγεί τους νέους καλλιτέχνες σε άλλους δρόμους και αξίες άγνωστες σε προηγούμενες γενιές. Δουλεύουν υποστηρίζοντας τους διαχωρισμούς και την καινούργια άφυλη ατομικότητα που αναδύεται».
Παρουσιάζονται περισσότεροι από 80 ανερχόμενοι και καταξιωμένοι καλλιτέχνες από την Αμερική, την Καραϊβική, την Αφρική και την Ευρώπη, 32 νέες παραγωγές και πρεμιέρες. Περίπου το ένα τρίτο των συμμετοχών είναι Ελληνες καλλιτέχνες. Επιμελητές είναι οι Omsk Social Club και ο Λάρι Οσέι-Μενσά. Εως 28/11.
